، مسجد جامع کبود ایروان (مسجد ـ مدرسۀ حسین‌علی خان) متعلق به قرن هجدهم میلادی، برابر با قرن دوازدهم قمری است که در نزدیک میدان (بازار تاریخی شهر ایروان) برپا شده است؛ مکانی که امروزه در بنایی سرپوشیده و عظیم موسوم به بازار قدیم مورد استفاده است.

مسجد کبود، به نام حسین‌علی خان، بانی آن نیز شناخته می‌شود. این مسجد ـ مدرسه، که نقش مسجد جامع (اصلی) شهر را ایفا می کرده، در ۱۱۷۹ قمری با هزینه ای بالغ بر ۶ هزار تومان که حسین‌علی خان (قاجار) بیگلر بیگی، حاکم ایروان، آن را پرداخت کرده بود، احداث شده و امروزه در مرکز شهر جای گرفته است.

بین سال های ۱۸۲۶ـ۱۹۱۲ میلادی وضعیت بنا سالم و مسجد نسبتاً فعال بود، اما به تدریج بافت های اطراف آن تحلیل رفت و در پی تأثیرات نظام کمونیستی در ارمنستان، فعالیت های مذهبی آن نیز به تدریج تعطیل شد تا اینکه در نهایت، در ۱۹۹۶ میلادی با آغاز همکاری های ایران و ارمنستان برای احیای این مسجد، مرمت این بنای تاریخی در دستور کار قرار گرفت.

در ۱۹۳۰میلادی، به همت و با تدبیر برخی از روشنفکران و به منظور نجات مسجد از نابودی و تخریب، با کسب اجازه از مقامات دولتی، این مسجد تبدیل به موزه تاریخ طبیعی و موزه تاریخ ایروان شد.