، صبح روز دوشنبه (۳۰ تیر) اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرد: در پاسخ به درخواست کشورهای اروپایی، ایران با برگزاری دور جدید مذاکرات با نمایندگان سه کشور اروپایی عضو برجام موافقت کرده است. وی افزود: این مذاکرات روز «جمعه» در سطح معاونان وزیر امور خارجه، و با حضور مجید تخت روانچی و  کاظم غریب آبادی در «استانبول» برگزار می شود.

او بیان کرد: موضوع گفتگوی های ایران و سه کشور اروپایی برنامه هسته ای ایران است. همچنین در ادامه سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار داشت: در دولت چهاردهم، تاکنون چهار دور مذاکره با سه کشور اروپایی عضو برجام (فرانسه، انگلیس و آلمان) به ترتیب در نیویورک، ژنو، استانبول و ژنو برگزار شده است و مذاکرات ایران و اروپا به صورت «مجزا از مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا» انجام می‌شوند.

پیش از این اعلام رسمی، رسانه هایی مانند الجزیره، اسکای نیوز و المیادین عنوان کرده بودند این نشست قطعی شده و قرار است ترکیه میزبان آن باشد. اما خبر اصلی را دو روز قبل وبسایت خبری آکسیوس داده بود که اعلام کرد جمهوری اسلامی با تروئیکای اروپا یکبار دیگر گفتگو می کند.

اهمیت این گفتگو که باز هم در در سطح «معاون وزیر» برگزار می شود، در مهلتی است که نهم شهریور به پایان می رسد. اروپایی ها گفته اند اگر تا آن زمان، توافق جدیدی! با ایران در مسئله هسته ای شکل نگیرد، مکانیسم ماشه را فعال می کنند که در نتیجه آن شش قطعنامه تحریمی سازمان ملل برمی گردد و عملاً تمامی بخش های اقتصادی، نفتی، بانکی و نظامی کشور تحت شدیدترین تحریم های جهانی قرار می گیرد.

اما ناگفته پیدا است، رسیدن به توافق در مدت چهل روز به چیزی شبیه رویا می ماند، آنهم در حالی که جمهوری اسلامی تأکید کرده است به هیچ عنوان از حق غنی سازی خود آنهم در خاک ایران دست نمی کشدو این خط قرمز تهران است. اشاره ویژه سخنگوی وزارت خارجه بر «هسته ای بودن» محور گفتگوها، مؤید آن است مسائل حقوق بشری، موشکی و منطقه ای هم در این مذاکرات جایی ندارد در حالی که در یکماه گذشته اروپایی ها تلاش کردند ایران را وادار سازند در این حوزه ها کوتاه بیاید و در خصوص آنها هم مذاکره کند.

با این حال تجربه نشان می دهد مذاکره آنهم بدون برنامه مشخص زمانی و پی در پی و مهمتر از این، مذاکره در سطح معاون وزیر، نمی تواند راهگشا باشد. در یکسال گذشته چهار دور گفتگو در این سطح به صورت پراکنده و هر چند ماه یکبار انجام شد که آخرین آن حدود یکماه قبل از نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی بود که به تصویب قطعنامه ضدایرانی منجر شد و کمتر از ۲۴ ساعت بعد از آن هم اسرائیل به کشورمان حمله کرد. اگر قرار است این رایزنی و دیدارها به نتیجه روشنی برسد باید طرفین تصمیم می گرفتند برای مثال به مدت یکماه به طور مرتب و پشت سر هم با هم گفتگو کنند و سطح مذاکره کنندگان هم به وزیر خارجه ارتقا پیدا می کرد.

از این رو به نظر می رسد تیم وزارت خارجه کشورمان هم امیدی ندارد این دیدار دستاورد خاصی داشته باشد اما با پذیرش درخواست اروپایی برای نشست، نشان داد باب مذاکره بسته نیست و همچنان دیپلماسی اولویت نخست جمهوری اسلامی ایران است. حال این پرسش مطرح است که در این گفتگو قرار است طرفین به چه نقطه مشترکی برسند؟ آیا جمهوری اسلامی از خط قرمز خود عبور می کند؟ آیا اروپا می پذیرد که ایران غنی سازی را در خاک خودش ادامه دهد؟ آیا مسئله محوری گفتگوها بازگشت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی و ازسرگیری نظارت هاست؟ اگر، هدف تروئیکای اروپا مورد آخری باشد که باید گفت مجلس در این خصوص تصمیم می گیرد. زیرا اکنون قانونی وجود دارد که دولت را ملزم ه اخراج بازرسان و پایان دادن به این بازرسی ها از تأسیسات هسته ای می کند و اگر قرار است تغییری در این وضعیت این ایجاد شود، دوباره قوه مقننه لازم است وارد عمل شود.

به نظر می رسد اروپا دو هدف از این نشست در آستانه هشدارش برای اجرای مکانیسم ماشه دارد: اول آنکه باز هم فرصتی به ایران بدهد که پیش از قرار گرفتن تحت تحریم های شدید، از مواضع سیاسی خود کوتاه بیاید و به نوعی جلو حملات احتمالی نظامی آینده از سوی اسرائیل گرفته شود. دوم آنکه اروپا از شرایطی که جمهوری اسلامی در آن قرار دارد، امتیازاتی به نفع خود به دست آورد. منافعی که همچنان برای بخش اقتصادی اروپا جذاب است اما به دلایل مسائل سیاسی از ان محروم مانده اند.

با این حال راهبرد جمهوری اسلامی ایران مشخص است. غنی سازی توانمندی و صنعتی است که به راحتی بومی نشده و لذا تحت فشار خارجی نمی توان از آن دست کشید. این در حالی است که پرونده هسته ای ایران همواره تحت قوی ترین بازرسی های جهانی بوده و اگر امروز همچنان برای غرب در خصوص ماهیت آن سوال وجود دارد، به بهانه جویی آنها برمی گردد. بنابراین در نشست استانبول قرار است اتفاق ویژه ای رخ دهد.