عباس تراب زاده کارشناس مردم شناسی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کاشان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج اصفهان، گفت:جشن سده پس از سد(صد) روز از آغاز آبان ماه و در روز دهم بهمن ماه یعنی آبان روز (روز دهم ماه در گاهشماری ایرانی) قرار گرفته است. در آغاز آبان ماه رفته رفته هوا سرد تر می‌شود و از نیمه بهمن به بعد رفته رفته هوا رو به گرمی می‌رود.

وی بیان داشت: مشهورترین داستانی که درباره سده گفته‌اند، پیدایش آتش توسط هوشنگ است. داستان از آن قرار است که روزی هوشنگ به کوه رفته بود و ماری را مشاهده کرد سنگی برداشت و به او انداخت سنگ ناگاه به سنگ دیگری برخورد کرد و از بهم خوردن این دو سنگ آتش روشن شد و به این صورت آتش پدید آمد.

مسئول ثبت پرونده های میراث فرهنگی ناملموس ادامه داد: برخی روایات پیدایش سده را به اردشیر پاپکان و برخی دیگر به کیومرث نسبت داده اند داستانی درباره پیوند این جشن با فریدون هم گفته‌اند.

وی بیان داشت: این جشن برافروختن آتش همراه بوده و در ایران باستان آتش بسیار قابل ستایش بوده است. این عنصر شگفت انگیز طبیعت به عنوان یکی از عناصر چهارگانه مطرح بوده است در چهلم زایش خورشید یا چهل روز بعد از شب یلدا جشن سده برگزار می‌شود.

تراب زاده با تاکید بر اینکه عدد ۴۰ در ایران باستان عددی خاص بوده است،گفت: وقتی می‌خواستند از عدد بالایی را سخن بگویند از ۴۰ استفاده می‌کردند و از طرف دیگر از دهم بهمن ماه که میانۀ زمستان است و هوا بسیار سرد است چلۀ کوچک زمستان شروع می‌شود که ۲۰ شبانه روز یعنی ۲۰ روز و ۲۰ شب است و تا اول اسفند ادامه دارد.

مسئول ثبت پرونده های میراث فرهنگی ناملموس اظهار داشت: «سَده را به معنی طلوع کردن نیز دانسته‌اند که به طلوع چهلمین روزی که از زایش خورشید می‌گذرد اشاره دارد و در این روز آیین کهن جشن چهلم را برگزار می‌کنند و معمولاً از صبح سده هیزم را در مکانی از شهر و در دایره وسیعی جمع کرده و هنگام غروب به محض اینکه هوا تاریک می‌شود آن را آتش زده و جشن را برپا می‌کنند تا این آتش، قدرت شب را بشکند که باشکوه‌ترین این جشن بعد از اسلام توسط مرداویج زیاری در قرن چهارم هجری قمری در اصفهان برپا شد اما هنوز هم بسیاری از ایرانیان این جشن را در غروب دهم بهمن برگزار می‌کنند.