، علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی در نشست خبری که امروز برگزار شد، اظهار داشت: ایران سابقه‌ای طولانی در تولید واکسن دارد و قدمت این حوزه در کشور به چند دهه گذشته بازمی‌گردد، اما متأسفانه در سال‌های اخیر روند تولید واکسن‌های ضروری  با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده است.

وی با اشاره به اینکه مؤسسات باسابقه‌ای همچون انستیتو رازی که پیش‌تر در تأمین واکسن‌های رایج نقش کلیدی داشتند، اکنون با افت تولید مواجه هستند، افزود: در ماه‌های اخیر به دلیل کمبود برخی واکسن‌ها، کشور ناچار به واردات از خارج شد و بخش عمده‌ای از واکسن‌های مورد نیاز از کشور هند تأمین می‌شود.

رئیسی تصریح کرد: اگرچه در سال‌های گذشته بخش خصوصی نیز برای ورود به عرصه تولید واکسن ترغیب شد، اما با وجود وعده‌های داده‌شده هنوز محصولاتی با کیفیت و در حجم کافی برای ورود به سبد ملی واکسیناسیون عرضه نشده است. به گفته وی، مسئله تأمین پایدار واکسن‌ها به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل و ترابری نیز از دیگر چالش‌های جدی محسوب می‌شود.

معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به تجربه موفق ایران در دوران کرونا خاطرنشان کرد: همان‌گونه که در آن مقطع توانستیم به سرعت واکسن داخلی تولید کنیم، امروز نیز باید با تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت‌های فناورانه، تولید داخلی واکسن‌های ضروری را گسترش دهیم.

وی افزود: در حال حاضر مذاکراتی با کشورهای مختلف از جمله چین برای انتقال فناوری و همکاری‌های مشترک در زمینه تولید واکسن در جریان است و امید می‌رود با پیگیری‌های انجام‌شده، در آینده نزدیک شاهد تنوع و افزایش ظرفیت تولید واکسن در داخل کشور باشیم.

رئیسی تأکید کرد: وزارت بهداشت مصمم است با تقویت زیرساخت‌های داخلی و حمایت از بخش خصوصی، مسیر خودکفایی در تولید واکسن‌های پایه را هموار کند تا وابستگی کشور به واردات کاهش یابد و نظام سلامت با کمبودهای مقطعی مواجه نشود.

نگهداری حیوانات خانگی در جامعه واقعیتی انکار ناپذیر است

 رئیسی با تأکید بر اهمیت حمایت از تولید داخلی عنوان کرد: حمایت از تولید داخل اقدام ارزشمندی است، اما این حمایت باید در حوزه سلامت با رعایت کامل استانداردها صورت گیرد.

 وی تصریح کرد: تولید داخلی در صورتی مفید است که کیفیت و ایمنی لازم را داشته باشد؛ نه اینکه صرفاً به دلیل داخلی بودن، الزام به استفاده از آن وجود داشته باشد. همان‌طور که در صنعت خودروسازی تجربه نشان داده، نمی‌توان هر محصولی را بدون توجه به استانداردها مورد استفاده قرار داد.

رئیسی در ادامه با اشاره به تولید تجهیزات پزشکی در کشور خاطرنشان کرد: بسیاری از تجهیزات داخلی کیفیت مطلوبی دارند و می‌توان از آن‌ها بهره گرفت، اما این بدان معنا نیست که تمام نیازها را صرفاً باید با محصولات داخلی تأمین کنیم. 

معاون بهداشت تصریح کرد: در حوزه واکسن نیز موضوع متفاوت است و واکسن‌ها باید بر اساس نیاز گروه‌های سنی مختلف و با رعایت تمامی الزامات علمی و فنی تولید یا وارد شوند.

معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به برخی انتقادها درباره واردات واکسن افزود: گاهی شرکت‌های خصوصی انتظار دارند واکسن تولیدی‌شان بدون طی مراحل ارزیابی علمی وارد برنامه واکسیناسیون شود. این در حالی است که واکسن برای گروه‌های حساس همچون نوزادان باید با نهایت دقت و استانداردهای بین‌المللی تأیید شود.

وی در خصوص موضوع کلینیک‌های دامپزشکی و حیوانات خانگی پرداخت، خاطرنشان کرد: نمی‌توان صورت مسئله را پاک کرد. نگهداری حیوانات خانگی در جامعه واقعیتی است که اگر نادیده گرفته شود، پیامدهای جدی برای سلامت عمومی به همراه خواهد داشت. بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان از مشکلاتی است که باید با مدیریت علمی و ایجاد مراکز دامپزشکی در دسترس، کنترل شود.

رئیسی تأکید کرد: اگر به جای ساماندهی و مدیریت، مراکز دامپزشکی به حاشیه رانده شوند، مشکلات برای مردم بیشتر خواهد شد. 

وی افزود: سیاست درست در این زمینه، فراهم کردن امکان نگهداری بهداشتی و ایمن حیوانات خانگی و کنترل بیماری‌هاست.

۸۰ درصد مشکلات سلامت خارج از وزارت بهداشت است

 معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی  گفت: سلامت مردم تنها با مشارکت مستقیم جامعه محقق می‌شود. ۷۵ تا ۸۰ درصد مشکلات حوزه سلامت در اختیار وزارت بهداشت نیست و به دستگاه‌های دیگر مرتبط است.

وی با اشاره به مثال‌هایی همچون تصادفات جاده‌ای و آلودگی هوا افزود: این مسائل تنها با همکاری دستگاه‌هایی چون شهرسازی، خودروسازها و نهادهای قانون‌گذار قابل حل است. حتی مسائلی مانند خودکشی و مشکلات روانی، ریشه در مسائل اجتماعی، بیکاری و بحران‌های اقتصادی دارد که از توان وزارت بهداشت به تنهایی خارج است.

رئیسی برنامه‌های کلیدی وزارت بهداشت را در سه محور اصلی برشمرد و اظهار کرد: این سه محور اصلی شامل سلامت و مشارکت اجتماعی، جمعیت، پزشک خانواده و نظام ارجاع می شود.

معاون بهداشت با بیان اینکه  اجرای نظام ارجاع و پزشک خانواده، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است، بیان کرد: اکنون در حوزه درمان، از خدمات سرپایی و تخصصی تا بیمارستانی نوعی آشفتگی وجود دارد. بسیاری از بیماران بدون دلیل مشخص، به متخصصان مختلف مراجعه می‌کنند یا آزمایش‌ها و داروهای غیرضروری دریافت می‌نمایند. این روند هزینه‌های سنگینی بر دوش نظام سلامت و مردم گذاشته که کنترل آن نیازمند ساماندهی از طریق پزشک خانواده است.

رئیسی تأکید کرد: تجربه جهانی نشان داده است که در ۱۳۵ کشور دنیا، نظام ارجاع از طریق پزشک خانواده به‌طور موفق اجرا شده و ۷۰ درصد خدمات تخصصی با این روش مدیریت می‌شود.

 پیشگیری در مدارس مهم‌تر از درمان در بزرگسالی است

وی با تأکید بر اهمیت سلامت دانش‌آموزان گفت:  اگر قرار بود تصمیم‌گیری کنم، معاونت بهداشت را متمرکز بر مدارس می‌کردم. چون بیشترین سرمایه‌گذاری باید در حوزه آموزش و پیشگیری برای افراد زیر ۱۸ سال انجام شود.

معاون بهداشت افزود:  اگر از سنین نوزادی و دوره مدرسه، آموزش سبک زندگی سالم، مسواک زدن، ورزش منظم و تغذیه صحیح در برنامه روزانه کودکان قرار گیرد، می‌توان آینده‌ای با جامعه‌ای سالم داشت. اما اگر این آموزش‌ها جدی گرفته نشود، در بزرگسالی با مشکلات متعدد مواجه خواهیم شد. به عنوان مثال، افزایش تعداد دندانپزشکان هیچ ارتباطی با دندان‌های سالم ندارد، بلکه تنها پیشگیری و مراقبت از همان سال‌های ابتدایی می‌تواند نتیجه‌بخش باشد. 

رئیسی با اشاره به آغاز برنامه‌های جدید وزارت بهداشت از ابتدای مهرماه اظهار داشت: یکی از محورهای جدی ما خودمراقبتی در خانواده‌هاست؛ به‌گونه‌ای که والدین نه تنها آموزش‌دهنده باشند بلکه با عمل خود، الگوی رفتاری فرزندان شوند. تغذیه سالم، محدود کردن مصرف مواد غذایی مضر و رعایت بهداشت فردی باید از همان سال‌های نخست نهادینه شود. 

معاون بهداشت همچنین به مشکلات شایع در میان دانش‌آموزان اشاره کرد و گفت:  در پایه‌های اول، چهارم، هفتم و دوازدهم بیشترین چالش‌ها دیده می‌شود که شامل چاقی، کم‌تحرکی و استفاده بیش از حد از فضای مجازی است. متأسفانه این موضوع باعث اختلال خواب، پرخاشگری و افت کیفیت یادگیری در بسیاری از دانش‌آموزان شده است. 

وی تأکید کرد:  اگر برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه در مدارس جدی گرفته شود، می‌توان بخش زیادی از مشکلات جسمی و روانی دانش‌آموزان را کاهش داد و در آینده جامعه‌ای سالم‌تر و توانمندتر داشت. 

 بیماری‌های غیرواگیر کودکان و بهداشت روان باید جدی گرفته شود

وی  با اشاره  به روند رو به افزایش بیماری‌های غیرواگیر در میان کودکان گفت: «دیگر نمی‌توان بیماری‌هایی مثل دیابت یا فشار خون را صرفاً مربوط به سنین بالا دانست. امروز سبک زندگی نامناسب باعث شده است که این بیماری‌ها در سنین پایین‌تری بروز پیدا کنند و ضرورت پیشگیری از دوران کودکی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

وی افزود: علاوه بر غربالگری‌های جسمی، غربالگری روان و توجه به سلامت روان کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد. به دلیل مسائل اجتماعی و تغییر سبک زندگی، نیازمند برنامه‌ریزی مداوم در حوزه بهداشت روان هستیم.

معاون بهداشت درباره شایعات مربوط به افزایش کرونا پس از بازگشت زائران اربعین نیز توضیح داد: هر زمان که جمعیت زیادی در کنار هم قرار می‌گیرند، احتمال شیوع بیماری‌های ویروسی تنفسی وجود دارد. این موضوع ارتباطی خاص با مراسم اربعین ندارد و در هر تجمع گسترده‌ای ممکن است رخ دهد.

رئیسی تأکید کرد: «نباید شرایط امروز را با سال‌های ۱۳۹۸ یا ۱۴۰۱ مقایسه کرد. کروناویروس اکنون به‌عنوان یک ویروس بومی در کشورهای مختلف شناخته می‌شود. تنها زمانی جای نگرانی دارد که گونه‌های جدیدی با قدرت سرایت یا توان فرار از ایمنی حاصل از واکسن و ابتلا ظهور کنند. در حال حاضر، موارد بیماری‌های تنفسی در کشور در حد طبیعی و مشابه سال‌های گذشته است و جای نگرانی جدی وجود ندارد.»

 پزشک خانواده یک تیم سلامت است و  صرفاً یک پزشک نیست

 معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی  با تشریح جزئیات برنامه پزشک خانواده گفت:  پزشک خانواده تنها یک پزشک نیست، بلکه یک تیم سلامت شامل پزشک عمومی، کارشناس تغذیه، ماما و مراقب سلامت است که جمعیتی مشخص را تحت پوشش قرار می‌دهند.

وی با بیان اینکه هر تیم سلامت حدود ۳ تا ۴ هزار نفر را پوشش می‌دهد، افزود: این تیم‌ها مسئول مراقبت‌های اولیه از جمله واکسیناسیون کودکان، پیگیری رشد و تکامل، ارائه مکمل‌ها و مراقبت‌های مادران باردار هستند. در صورت مشاهده مشکلات جدی، بیمار به سطح تخصصی ارجاع داده می‌شود.

رئیسی تأکید کرد: در استان‌هایی مثل فارس و مازندران این طرح اجرا شده و مردم به خوبی می‌دانند که مراقب سلامت و مرکز بهداشتی آن‌ها کجاست. هدف ما این است که با تقویت سطح یک خدمات، کمترین نیاز به مراجعه به سطوح تخصصی ایجاد شود.

وی یکی از چالش‌های اصلی را کمبود انگیزه در میان متخصصان دانست و گفت: به دلیل بدهی‌های انباشته و تعرفه‌های پایین، پرداخت به‌موقع به پزشکان متخصص با مشکل مواجه بوده است. از اسفندماه سال گذشته تاکنون پرداخت‌ها با تأخیر انجام شده که باید اصلاح شود.

معاون بهداشت با اشاره به ضرورت پرونده الکترونیک سلامت افزود: اتصال سطح یک و دو خدمات درمانی از طریق سامانه پرونده الکترونیک اکنون در بیش از ۸۰ درصد استان‌ها انجام شده و در برخی استان‌ها به‌طور کامل فعال است. این سامانه شامل نوبت‌دهی، ارجاع بیمار و بازخورد پزشک متخصص به پزشک خانواده است.

رئیسی  درباره تأمین منابع مالی پایدار طرح گفت: پزشک خانواده بدون منابع پایدار موفق نخواهد شد. سه سناریو برای تأمین مالی آماده کرده‌ایم اما شرط اصلی، تضمین تخصیص بودجه توسط سازمان برنامه و بودجه است. این موضوع نیازمند حمایت و تأکید رئیس‌جمهور است تا بیمه‌ها نیز بتوانند پرداخت‌ها را به‌موقع انجام دهند.