به گزارش خبرگزاری موج، امروز کیوسک ها چنان با فضاهای شهری و زندگی ما در هم آمیخته شده اند که  دیگر به عنوان جزیی از فضای بصری شهر تبدیل شده اند. حالا کیوسک هایی که با هدف فروش مطبوعات و یخ مجوز گرفته بودند؛ بعدها به دلایل مختلفی از جمله کاهش فروش مطبوعات، به‌طور غیر قانونی به سوی فروش تنقلات، سیگار و… روی آوردند و امروز این دکه‌ها به ویترین های رنگارنگی از انواع اجناس مختلف بدل شده اند. دقیقا به همین دلیل ساماندهی  کیوسک های مطبوعاتی سالهاست که به یکی از چالش های شهرداری بدل شده اند. چه از منظر تخلفات ناشی از فروش انواع اجناسی که قرار نیست در آنها عرضه شود و چه باب شکل و ظاهری که دارند. ضمن آنکه این کیوسک‌ها فضای عمومی شهر را که متعلق به همه شهروندان است، اشغال کرده‌اند و اکثرا جدای از فضایی که پیکره‌ دکه‌ها در پیاده‌روها و خیابان‌ها را در برگرفته است، با چیدن وسایل در اطراف دکه های خود به نمونه های بارزی از سد معبر هم بدل شده اند. آنهم بدون آنکه هزینه ای بابت آن بپردازند! روایت اجاره و واگذاری مافیایی این کیوسک ها نیز خود، قصه ای جذاب و به شدت عجیب و غریب است. بسیاری از مالکان اولیه این کیوسک ها، بعد از مدتی الان سالهاست که آنها را به افراد دیگری اجاره داده اند. آنهم با دریافت اجاره هایی بسیار سنگین و بالاتر از مبالغ اولیه این کیوسک ها و خنده دار اینجاست که مالک اولیه ماهیانه تنها بین 100 تا 300 هزار تومان به شهرداری می پردازند! جالب این است که این شیوه اجاره گرچه غیرقانونی است ولی در عمل به عرفی رایج بدل شده و کسی جلوی آن را نمی گیرد.

این نابسامانی ها در کنار چهره های ناخوشایند ظاهری کیوسک ها، باعث شد از سوی دیگر سازمان بازرسی کل کشور طی نامه‌ای در سال ۱۳۹۵، خطاب به شهرداری‌ تهران دستور ساماندهی و ورود به مبحث قراردادها و گرفتن هزینه‌ خدمات شهری و نظارت کامل بر آن‌ها را صادر کرده است. در حقیقت وظیفه اصلی شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران ساماندهی مشاغلی است که در شهر تهران وجود دارند.

از سال ۱۳۶۹ به بعد، به تعداد کیوسک‌ها اضافه نشده است و در حال حاضر به هیچ عنوان مجوز راه‌اندازی کیوسک جدید داده نمی‌شود. بعضاً تعداد کیوسک‌ها در چند سال اخیر با توجه به نداشتن صرفه اقتصادی در برخی معابر خلوت، فوت فرد یا تخلف و… کم هم شده است.

برابر قانون برای فروش دخانیات باید عامل فروش وجود داشته باشد یعنی سوپرمارکت‌ها نیز اجازه فروش دخانیات را ندارند و فروش دخانیات باید تنها به وسیله عامل فروش دخانیات که دولت اجازه آن را داده انجام شود. اصول برخورد با این موضوع بازرسان شرکت دخانیات کشور و تعزیرات حکومتی هستند که این کار در حال انجام است البته ما هم در این کار مشارکت می‌کنیم؛ به شکلی که گشت‌های مشترکی میان تعزیرات حکومتی و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل برای برخورد با این تخلف شکل گرفت.

ساماندهی نصفه و نیمه

همانطور که گفته شد یکی دیگر از چالش های مرتبط با کیوسک های مطبوعاتی، ساماندهی شکل ظاهری و یکسان سازی هویت بصری و البته تعرض آنها به پیاده روها است. موضوعی که نخستین بار اواخر سال ۸۶ از سوی شرکت ساماندهی مشاغل مطرح شد. مشکل اصلی اشغال پیاده‌روها و نبود مکان کافی برای قراردادن نشریات بود. حدود یکسال بعد اولین کیوسک‌ های جدید به شهر آمدند و چند عدد از آنها برای ارزیابی در چند نقطه تهران از جمله میدان انقلاب نصب شدند. اما این کیوسک ها تنها یک روز میهمان پایتخت بود چرا که کیوسک‌دارنی که مخالف تغییر چهره غرفه هایشان بودند شبانه کیوسک جدید مطبوعاتی را که در خیابان انقلاب نصب شده بود، به آتش کشیدند و مقابل ساختمان شهرداری تحصن کردند. بدین ترتیب طرح نصب 200 کیوسک جدید که قرار بود در سال 87 در پایتخت نصب شوند عملا متوقف شد. گرچه بعد از مدتی بازهم طرح ساماندهی کیوسک‌ها با طراحی سه مدل جدید کیوسک دوباره کلید خورد. این کیوسک‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده بود که تنها امکان عرضه مطبوعات و محصولات فرهنگی در آن باشد. باز هم  مقرر شده بود تا 10 کیوسک‌ جدید، به‌طور پایلوت در نقاط مختلف شهر تهران نصب شود بعد از آن  به‌ تدریج تمامی یک هزار و دویست کیوسک شهر تهران در سطح شهر، جای کیوسک های قدیمی را بگیرند اما باز هم با مخالفت های عجیب کیوسک‌داران این طرح نیز عملا عقیم ماند و متوقف شد. با این وجود شهرداری باز هم تصمیم نداشت دست از سر کیسوسک داران بردارد. چنانچه، چندی بعد رییس وقت شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران و مسوول مستقیم این موضوع نسبت به فروش اقلام غذایی و دخانیات انتقاد کرد و گفت که قوه قضاییه در ساماندهی این دکه‌ها باید به کمک شهرداری بیاید. 

بعد از آن هم حمیدرضا تحصیلی، مدیرعامل وقت شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران از هوشمند شدن کیوسک‌های مطبوعاتی خبر داد و گفت: ما تصمیم گرفته‌ایم بعد از 30-40 سال و با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژی و نیاز مردم به ایجاد تغییرات در سطح شهر، کیوسک‌های فعلی را تبدیل به کیوسک‌های هوشمند کنیم. این کیوسک‌ها از نظر شکل و قیافه کاملا با کیوسک‌های فعلی متفاوت است. همچنین چینش روزنامه در کیوسک‌های هوشمند نیز متفاوت است و دیگر روزنامه ها دور تا دور کیوسک و روی زمین ریخته نمی‌شود.

به گفته او از نظر تبلیغاتی، تابلوهای بالای کیوسک‌های هوشمند مانیتور هستند و از یک جای متمرکز راهبری می‌شوند. همچنین کیوسک‌های هوشمند حتما آنتن وای‌فای خواهند داشت. ضمن اینکه مجهز به ATM (خودپرداز) هستند. علاوه بر این، دستگاه خرید و فروش بلیت و انواع خدمات اینترنتی رایگان به مشتری دارند تا مشتریان با یک کارت بتوانند خدمات را دریافت کنند.

اما این ایده نیز در حد همان مطالعه باقی ماند و همچنان خبری از اجرای آن نیست. شاید هم دلیل آن همزمانی این هوشمند سازی با زمزمه هایی برای افزایش قیمت اجاره بهای کیوسک ها بود که مجددا منجر به اعتراض های وسیعی شد و بنابراین باعث شد تا این طرح هم عملا مسکوت بماند .

با این حال، این طرح تنها طرح اجرا شده در آن سال در خصوص ساماندهی کیوسک ها نبود. تحصیلی سال گذشته با اشاره به تدوین لایحه‌ای در خصوص ساماندهی دکه‌های سطح شهر تهران اعلام کرد: لایحه آماده کرده و به شورا ارائه کرده‌ایم که قرار است به زودی در صحن شورا مطرح و به تصویب برسد. در این لایحه افزایش کرایه‌ها اصلاح قراردادها و …پیش‌بینی شده است

همزمان قرار است که تفاهم نامه‌ای با شرکت سرمایه گذاری شهرداری تهران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی و زیباسازی با محوریت شرکت ساماندهی به امضا رسد تا مطالعات لازم در خصوص تغییر پیکره کیوسک‌های سطح شهر انجام شود.

تحصیلی با اشاره به اینکه کیوسک‌های مطبوعاتی می‌توانند خدمات متنوعی به شهروندان ارائه کنند، گفت: فروش کارت‌های اعتباری اتوبوس و مترو، شارژ موتورسیکلت برقی، تابلوهای الکترونیکی از جمله پیش بینی‌هایی است که برای کیوسک‌ها انجام شده و انجام شده و این طرح به طور پایلوت در منطقه ۶ انجام خواهد شد. پس از امضای تفاهم نامه که طی چند روز اخیر به سرانجام می‌رسد روند ساماندهی آغاز می‌شود.

مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل با تاکید بر اینکه این تغییرات با هماهنگی اتحادیه اصناف انجام می‌گیرد گفت: چندی قبل – تابستان سال 1398- نیز شهردار تهران تفاهم نامه‌ای را با اتاق اصناف به امضا رساند که این تغییرات و افزایش اجاره و… نیز در راستای همین تفاهمنامه است. برخی از کیوسک داران نگران آن بودند که وقتی ما از بدنه و سقف استفاده می‌کنیم چه چیزی عاید آنها خواهد شد که در این لایحه درصدی نیز از درآمدهای احتمالی برای آنها دیده شده است.

البته اجرای این لایحه نیز به عمر آقای مدیرعامل وقت شرکت ساماندهی قد نداد تا اینکه مدیرعامل جدید دوباره پیگیر آن شود. گرچه این لایحه در آخرین روزهای سال گذشته به تصویب شورای شهر رسید که البته به گفته رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر دو بند به آن اضافه هم شده بود.

زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در جریان بررسی بهای خدمات حوزه محیط و خدمات شهری در تشریح لایحه تعیین اجاره بهای کیوسک‌های عرضه گل و مطبوعات گفت: این لایحه برای اولین بار به شیوه‌ای متفاوت تدوین شده که در خلال آن اعداد و رقم‌های پیشنهادی شهرداری تهران مورد تأیید قرار گرفته منتها دو تبصره جدید به آن اضافه شده است. 

وی در مورد مفاد این دو تبصره اضافه شده نیز گفت: نخست آنکه شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل باید کیوسک‌های غیرمجاز را شناسایی و اقدام حقوقی مناسب در این خصوص را در دستور کار قرار دهد . تبصره دیگر نیز در مورد قیمت تعیین شده اجاره این کیوسک‌ها در سال‌های بعدی است؛ چرا که ممکن است گاهی لایحه تعیین بهای خدمات این کیوسک‌ها به موقع به شورا نرسد. بر همین اساس شهرداری می‌تواند ۲۵ درصد نسبت به تعرفه افزایش داشته باشد تا لایحه ملاک عمل در شورا به تصویب برسد.

بر اساس این تبصره از لایحه مزبور، نرخ کرایه ماهانه کیوسک‌های درجه یک گل و مطبوعات در شهر تهران ۱۲ میلیون ریال، درجه ۲ هشت میلیون ریال و درجه ۳ چهار میلیون ریال تعیین شد. همچنین شهرداری تهران مکلف شد ظرف مدت شش ماه از تاریخ ابلاغ این مصوبه نسبت به شناسایی کیوسک‌ها، کانکس‌ها و جایگاه‌های عرضه فاقد مجوز مستقر در سطح شهر تهران، معابر، فضاهای عمومی و متعلق به شهرداری تهران اقدام و پیگیری حقوقی لازم جهت جمع‌آوری آن‌ها را در دستور کار قرار دهد. همچنین شهرداری مکلف شد برای تعیین اجاره بهای کیوسک‌های عرضه گل افزایش بهای آن‌ها را در قالب لایحه به شورای شهر ارائه کند و تا زمان ارائه این لایحه در سنوات آتی، حداکثر ۲۵ درصد افزایش تعرفه تا تصویب لایحه ملاک عمل را داشته باشد.

انگار قرار است هر سال برای یکبار هم که شده موضوع ساماندهی کیوسک های مطبوعاتی مجددا الم شود و بعد از مدتی هم احتمالا دوباره از یاد برود. سید علی مفاخریان مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران چند روز قبل دوباره خبر از برخورد با تخلفات  کیوسک داران داده و گفت: رسیدگی و تخلیه این کیوسک مناقشه برانگیز سال‌ها در سطح منطقه و شرکت ساماندهی مطرح بوده است اما اجرای آن همواره با برخی موانع مواجه می‌شد، با این حال در این دوره مدیریت، اقدامات مربوط به برخورد با این کیوسک های متخلف به صورت جدی پیگیری و با قاطعیت با این تخلف صورت خواهد گرفت.

آخرین تیر ترکش

اما این تخلفات از چه جنسی هستند که مدیرعامل شرکت ساماندهی مشاغل شهرداری تهران اینگونه قاطعانه از برخورد با آنها سخن می گوید؟ سوالی که سیدعلی مفاخریان مدیرعامل این شرکت، در پاسخ به آن به خبرنگار موج گفت: این تخلفات به تخلفات مربوط به بهره برداری از کیوسک ها بر می گردد. تخلفاتی مانند تغییر فرم و شکل کیوسک ها یا توسعه آنها؛ یا تخلفات مربوط به کاربری آن و یا احداث زیر زمین برای کیوسک ها و از این دست موارد. 

وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا برخورد های یاد شده مربوط به تخلفات ناشی از فروش کالاهای غیر مرتبط مانند سیگار و ... هم می شود یا خیر؟ گفت: این وظیفه اتحادیه است که بازرسان آنها بر کالاهای عرضه شده در کیوسک ها نظارت کنند و با تخلفات آنها برخورد داشته باشند. 

مفاخریان در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص سرنوشت طرح ساماندهی شکل ظاهری و یکسان سازی بصری کیوسک های مطبوعاتی نیز گفت: هم اینک سازمان زیباسازی و مرکز مطالعات شهرداری با مشارکت هم در حال تدوین طرحی در این زمینه هستند که بعد از آماده شدن اجرایی خواهد شد. 

مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران همچنین در مورد احتمال افزایش بهای اجاره کیوسک های مطبوعاتی و گل فروشی ها گفت: قرار بود از امسال طبق مصوبه شورای شهر بهای کرایه های کیوسک ها تعیین و پرداخت شود اما به دلیل شرایط موجود سعی کردیم با مدارا با آنها برخورد کنیم و اجرای این مصوبه را به تعویق انداختیم اما مقرر شده تا از پایان شهریور ماه اجاره بهای کیوسک ها براساس نرخ مصوب شورای شهر اخذ شود.

وی با ذکر اینکه تنها نظارت و مدیریت کیوسک های مطبوعاتی و عرضه کنندگان گل و گیاه برعهده این شرکت است در مورد ظرفیت افزایش کیوسک های تهران گفت: در تهران حدود 1200 کیوسک مطبوعاتی و عرضه گل و گیاه داریم که براساس مصوبه شورای شهر در دوره های قبل اضافه کردن تعداد آنها ممنوع می باشد مگر آنکه این مصوبه لغو شود و دوباره امکان واگذاری تعداد جدیدی از کیوسک ها فراهم شود.

حالا باید منتظر ماند و دید که آیا شهرداری اینبار در برخورد با تخلفات کیوسک داران موفق خواهد شد یا بعد از مدتی دوباره این طرح نیز مانند تمامی طرح های نیمه کاره در این زمینه، به بایگانی طرح های شهرداری خواهد پیوست.