، شپش موی سر نوعی حشره انگلیِ ریز است که روی پوست سر، مژه و ابرو زندگی کرده و روزی چند بار از خون انسان تغذیه می‌کند. این انگل تنها از طریق تماس مستقیم منتقل می‌شود و نمی‌تواند مدت زیادی بدون تماس با پوست زنده بماند. شیوع آن در میان کودکان مهدکودک و مدارس ابتدایی بیشتر بوده و به‌سرعت از طریق استفاده مشترک از کلاه، شانه یا روسری گسترش پیدا می‌کند.

علائم اولیه شامل خارش شدید، برجستگی‌های قرمز روی پوست سر، گردن و شانه‌ها، و مشاهده ذرات سفید چسبیده به ریشه مو است که با شوره اشتباه گرفته می‌شوند اما به‌سختی جدا می‌شوند.

مهم‌ترین درمان‌های خانگی و سنتی شپش موی سر

۱. درمان با نعناع و سرو کوهی

۲۵ گرم نعناع و ۲۵ گرم میوه سرو کوهی را با ۱۰ عدد میخک و ۱۰ عدد برگ عرعر به مدت ۲۰ دقیقه در سرکه بجوشانید. پس از ولرم شدن صاف کنید و موها را با آن آغشته نمایید. پس از یک ساعت، موها را با شانه فلزی ضد‌شپش شانه زده و سپس بشویید.

۲. درمان با سرکه سیب

در یک ترکیب قدرتمند، ۳۰ میلی‌لیتر سرکه سیب را با ۱۵ میلی‌لیتر روغن جوجوبا و اسانس‌های پونه، نیاولی و عرعر مخلوط کنید. همه موها را با این محلول پوشش دهید و پس از یک ساعت بشویید. این ترکیب تخم‌های شپش را از ساقه مو جدا می‌کند.

روش جایگزین: سرکه را اندکی گرم کرده و روی پوست سر بمالید، با حوله بپوشانید، نیم ساعت صبر کنید و سپس آبکشی نمایید. تکرار روزانه به مدت یک هفته موجب از بین رفتن کامل تخم‌هاست.

۳. درمان با سس مایونز

یک روش غیرشیمیایی مؤثر برای خفه‌کردن شپش‌ها است. موها را کاملاً به مایونز آغشته کرده، با کلاه پلاستیکی بپوشانید و اجازه دهید ۵ تا ۶ ساعت باقی بماند. سپس با شامپو و سشوار خشک کنید. اجرای این روش هر هفته تا دو ماه، باعث نابودی کامل شپش‌ها می‌شود.

۴. درمان با آب پیاز تازه

۴ تا ۵ عدد پیاز را خرد کرده و در مخلوط‌کن تبدیل به خمیر نمایید. خمیر را صاف کرده و عصاره را روی پوست سر ماساژ دهید. دو ساعت بعد موها را بشویید و شانه کنید. تکرار روزانه به‌مدت سه روز، سپس هفته‌ای یک بار تا دو ماه، نتیجه‌ای کامل خواهد داد.

۵. درمان با اسپند

این نسخه سنتی ایرانی، از مؤثرترین راه‌های پیشگیری و درمان شپش در کودکان است. یک قاشق اسپند خشک را آسیاب کرده و با یک لیوان آب جوش دم کنید. پس از ۱۵ دقیقه، محلول را بر موها و پوست سر مالیده و تا ۴۵ دقیقه بگذارید بماند، سپس آبکشی نمایید. تکرار آن هفتگی به‌ویژه در فصل مدارس توصیه می‌شود.

۶. درمان با روغن نارگیل و کافور

۳ قاشق غذاخوری روغن نارگیل را گرم کرده و کمی پودر کافور به آن بیفزایید، سپس موها را آغشته و ماساژ دهید. موها را با کلاه پوشانده و اجازه دهید تمام شب روی سر بماند. صبح موها را شسته و با شانه ضد‌شپش پاکسازی کنید. این روش باید پنج روز متوالی تکرار شود تا نتیجه قطعی حاصل شود.

۷. درمان با حنا و شانه فلزی

مقداری حنای طبیعی را با آب گرم مخلوط کرده و تمام موها را بپوشانید. با کلاه پلاستیکی سر را پوشش دهید و سه ساعت منتظر بمانید. حنا علاوه بر طرد شپش، فولیکول‌ها را تقویت کرده و خارش را متوقف می‌سازد. پس از شست‌وشو، مو را با شانه فلزی ضد‌شپش شانه بزنید.

نکات بهداشتی و پیشگیری

پس از درمان، تمام لباس‌ها، ملحفه‌ها و حوله‌ها باید در آب داغ و شوینده قوی شسته شوند.

از شانه یا برس پلاستیکی استفاده نکنید، زیرا تخم‌های شپش در سطح آن باقی می‌مانند؛ شانه فلزی را پس از هر استفاده در آب جوش یا صابون قرار دهید.

در دوره درمان، موها باید کاملاً خشک نگه داشته شوند تا تخم‌ها امکان بازسازی نیابند.

برای کودکان مدرسه‌ای، بررسی موها در فواصل هفتگی توصیه می‌شود تا از شیوع خانوادگی جلوگیری گردد.

هشدار و موارد احتیاط

درمان خانگی باید با دقت صورت گیرد تا از تحریک پوست یا واکنش آلرژیک جلوگیری شود.

افراد با پوست حساس یا زخم‌های سر، باید پیش از استفاده از سرکه یا اسانس‌ها با پزشک مشورت کنند.

هرگز از سشوار بر حرارت بالا در حالت چرب استفاده نکنید، زیرا ترکیبات روغنی ممکن است موجب التهاب شوند.

شپش موی سر، گرچه بیماری خطرناک نیست، اما تأثیر روانی و جسمی آن قابل‌توجه است. استفاده منظم از نسخه‌های خانگی ذکرشده‌، همراه با رعایت بهداشت فردی و خانوادگی، می‌تواند منجر به درمان کامل و پیشگیری طولانی‌مدت شود. نسخه‌های طبیعی مانند اسپند، حنا و روغن نارگیل نه‌تنها شپش‌ها را از بین می‌برند، بلکه سلامت پوست سر و مو را نیز بهبود می‌بخشند.