،  محمدرضا عارف در جلسه بررسی ارتقاء علم و فناوری کشور در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی، نظام آموزش عالی و آموزش‌وپرورش را از بخش‌های مهم و سرنوشت‌ساز کشور برشمرد و گفت: توسعه علم و فناوری پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره جزء راهبردهای اصلی نظام بوده و کارنامه‌ای درخشان، علیرغم همه مشکلات و مسائل، در دهه‌های گذشته به‌جا گذاشته است.

معاون اول رئیس‌جمهور با تبریک هفته دفاع مقدس و گرامیداشت یاد و خاطره شهدای جنگ تحمیلی ۸ ساله و همچنین شهدای جنگ ۱۲ روزه خاطرنشان کرد: در جنگ ۱۲ روزه، نیروهای مسلح و مردم خوش درخشیدند؛ اما بخشی از ضعف‌ها ناشی از کم‌توجهی به علم و فناوری بود که باید از این پس دانشگاه‌ها همکاری و تعامل خود را به‌صورت جدی‌تر گسترش دهند.

دکتر عارف با اشاره به اینکه از فردای توقف آتش، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی همکاری‌های ثمربخشی را با مراکز دفاعی آغاز کردند، افزود: راهبرد و اولویت پژوهشی دولت در سه سال آینده، بخش دفاعی است و صندوق‌های حمایتی نیز موظف شده‌اند در همین مسیر حرکت کنند. این اولویت در چارچوب تحقق اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله تعریف شده است.

معاون اول رئیس‌جمهور یادآور شد: یکی از دلایل اصلی تدوین سند چشم‌انداز در دهه ۸۰، دستاوردهای چشمگیر بخش دانشگاهی بود. این سند با تکیه بر روند رو‌به ‌رشد دانشگاه‌ها به تصویب رسید و جایگاه نخست علمی منطقه در میان ۲۳ کشور برای ایران هدف‌گذاری شد؛ اما به دلایلی این جایگاه حفظ نشد. هر چند کشور رشدهایی داشته است، اما برخی کشورهای منطقه در بخش‌های مختلف و فناوری‌های پیشرفته رشدهای سریع و تأثیرگذاری تجربه کردند.

دکتر عارف تاکید کرد: بر اساس نظر مقام معظم رهبری، جمهوری اسلامی ایران باید جایگاه نخست علمی در منطقه و جایگاهی اثرگذار در جهان اسلام و عرصه بین‌المللی داشته باشد. تحقق این هدف، به‌ویژه در حوزه فناوری‌های پیشرفته و دستیابی به مرجعیت علمی، در کنار اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، باید با اجرایی شدن بیانیه گام دوم انقلاب تکمیل شود. در این بیانیه، یا محورهای اصلی به‌طور مستقیم بر دوش دانشگاه‌ها قرار دارد یا دانشگاهیان در تحقق سایر بندهای آن نقش جدی ایفا می‌کنند.

معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر اهمیت مرجعیت علمی افزود: برگزاری چنین جلساتی به‌معنای نفی تلاش‌های دانشگاه‌ها، اساتید، دانشجویان و نهادهای سیاست‌گذار نیست، اما واقعیت این است که به دلایلی نتوانستیم روند رو‌به‌رشد علمی کشور در دهه‌های گذشته را تداوم بخشیم.

او با اشاره به توانمندی‌های علمی کشور گفت: روزگاری تشکیل دفتر صنعت و دانشگاه، آرزویی در دولت بود، اما امروز به مرحله‌ای رسیده‌ایم که صنعت اهمیت دانشگاه را پذیرفته و دانشگاه نیز هم‌زبان با صنعت شده است. امروز بخش صنعت دیگر نتایج کار دانشگاه را صرفاً در قالب مقاله نمی‌بیند.

معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: به‌عنوان یک معلم که در دولت خدمت می‌کنم، می‌توانم اعلام کنم ظرفیت علمی کشور در مقایسه با ۴۰ سال گذشته در بهترین وضعیت قرار دارد.

دکتر عارف همچنین با اشاره به وضعیت نامناسب معیشتی اساتید دانشگاه، به‌ویژه اساتید جوان و فارغ‌التحصیلان، گفت: این جوانان دانشمند در چنین شرایط دشواری مشغول فعالیت هستند؛ در حالی‌که با حقوق اندک خود باید هم فعالیت‌های علمی را پیش ببرند، هم در کنفرانس‌های علمی حضور یابند و هم مجلات تخصصی مورد نیاز را تهیه کنند.

معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: باید از اساتید دانشگاهی که پس از جنگ ۱۲ روزه، با وجود مشکلات معیشتی، به‌طور جدی وارد میدان شدند، قدردانی کرد. بسیاری از آنان حتی قراردادهای کاری ندارند و تأمین معیشت اساتید دانشگاهی وظیفه دولت است.

دکتر عارف با تأکید بر اهمیت اصلاح ساختاری در دانشگاه‌ها بیان کرد: باید بررسی کنیم که آیا ساختار کنونی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی پاسخگو است یا خیر و این اصلاحات با چه سازوکاری باید تدوین و تعریف شود. اگر جایگاه دانشگاه صرفاً مرکز تربیت کارشناس باشد، به یک دبیرستان بزرگ تبدیل خواهد شد؛ در حالی‌که دانشگاه‌ها باید محور مرجعیت علمی باشند.

معاون اول رئیس‌جمهور رسیدگی به معیشت اساتید دانشگاهی، به‌ویژه اساتید جوان را یکی دیگر از برنامه‌ها و اقدامات دولت برشمرد و گفت: در جلسه‌ای با مقام معظم رهبری، ایشان تأکید کردند که دانشگاه‌ها نماد آموزش علمی هستند. در همان جلسه مطرح کردیم که دانشگاه‌ها باید به‌عنوان یک نهاد علمی عمومی شناخته شوند، نه آنکه به‌صورت پیمانکاری با آنها برخورد شود. این موضوع مورد استقبال رئیس‌جمهور نیز قرار گرفت.

دکتر عارف توجه به توسعه علم و فناوری پس از جنگ ۱۲ روزه را از دیگر محورهای برنامه‌های دولت چهاردهم در حوزه دانشگاه‌ها عنوان کرد و افزود: شعار اصلی نظام جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب این بود که رژیم غاصب صهیونیستی را قبول نداریم. با آغاز جنگ ۱۲ روزه وارد عمل شدیم و امروز در شرایط توقف آتش قرار داریم. جمع‌بندی از این جنگ آن بود که آسیب‌پذیری کشور در حوزه علم و فناوری باید جبران شود، چراکه جنگ‌های امروز همانند دهه ۶۰ نیست.

معاون اول رئیس‌جمهور تأکید کرد: ارتقاء علم و فناوری هدف جامع سند چشم‌انداز ۲۰ ساله است، اما جبران عقب‌ماندگی‌های علمی هدفی خاص و در شرایط کنونی اولویت نخست کشور به شمار می‌رود که باید به‌صورت جدی و با سازوکارهای مشخص پیگیری شود. دولت در این مسیر در خدمت جامعه دانشگاهی است.

وی با اشاره به برنامه سه‌ساله دولت برای جبران عقب‌ماندگی‌های کشور در عرصه علم و فناوری افزود: در اواخر دهه ۸۰ جمهوری اسلامی ایران در حوزه امنیت سایبری حرف اول را می‌زد، اما امروز در این زمینه آسیب‌پذیری‌هایی وجود دارد که ناشی از کم‌توجهی به بخش دانشگاهی بوده است.

دکتر عارف خاطرنشان کرد: در زمینه مرجعیت علمی، به‌عنوان یکی از منویات مقام معظم رهبری، اقدامات ارزشمندی در دولت چهاردهم آغاز شده است و باید سازوکار دستیابی به این مرجعیت علمی و جایگاه برتر در جهان هرچه سریع‌تر تدوین و اجرایی شود.

معاون اول رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به فضای مثبت ایجادشده در دولت چهاردهم برای همکاری‌های علمی منطقه‌ای و با کشورهای حوزه تمدنی ایران تصریح کرد: کشورهای منطقه عموماً مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران را پذیرفته‌اند و آماده همکاری هستند. با توجه به گسترش تعاملات کشور در سازمان‌ها، اتحادیه‌ها و پیمان‌های منطقه‌ای همچون اوراسیا، شانگهای و بریکس، می‌توانیم به اقدامات مشترک دست یابیم.

دکتر عارف تأکید کرد: نظام مدیریتی کشور آماده هرگونه همکاری با دانشمندان و جامعه دانشگاهی است. با توجه به فضای به وجود آمده در دولت چهاردهم برای همکاری‌های علمی با دانشگاهیان، باید دید آیا در آینده نزدیک نیز چنین فرصت‌هایی فراهم خواهد شد یا خیر.

دکتر عارف با اعلام آمادگی رئیس‌جمهور، دولت و سازمان برنامه برای حمایت از جامعه دانشگاهی در زمینه توسعه علم و فناوری گفت: همه تصمیمات اتخاذشده در حوزه توسعه فناوری‌های پیشرفته باید به‌طور کامل، عملی شود و چنین جلسات هم‌اندیشی با نخبگان و برجستگان علمی کشور ادامه یابد تا آسیب‌شناسی‌های جدی در این زمینه انجام شود.

معاون اول رئیس‌جمهور تأکید کرد: اگر تا دیروز با مأموریت توسعه فناوری‌های پیشرفته به‌صورت شعاری برخورد می‌کردیم، امروز این موضوع یک نیاز حیاتی کشور است. اگر در این عرصه غفلت کنیم، قادر به مقابله با تهدیدات نخواهیم بود.