به گزاری خبرگزاری موج، تحولات اخیر افغانستان و پنجشیر، امروز و در صفحات نخست روزنامه‌ها با تیترهایی چون «ایران نگران پنجشیر»، «سرنوشت مبهم پنجشیر»، «نفوذ طالبان به آخرین سنگر»، «آینده افغانستان در ابهام»، «راز دره پنجشیر»، «سقوط پنجشیر در سکوت جهانی»، «اسلام‌آباد بازوی عملیاتی طالبان»، «تراژدی پنجشیر در سکوت جهانی»، «دعوت مسعود به قیام عمومی» و «پاکستان دخالت نکند» بازتاب یافت.

نکته جالب توجه در این میان، روزنامه «ایران» ارگان مطبوعاتی دولت بود که از طالبان تحت عنوان «شبه نظامیان طالبان» یاد کرد. پیش از این روزنامه «جمهوری اسلامی» هم اخبار طالبان را با قید «تروریست» منتشر میکرد.

سیاست نگاه به شرق پلکستان

« صبح نو » در این باره نوشت: با تحولاتی که در عرصه جهانی و ظهور قدرت‌های شرقی درحال رخ دادن است، پاکستان تلاش دارد تا با چرخش نگاه خود از غرب به‌سمت شرق، راهبردهای کلان خود را ترسیم کند. سیاست‌هایی که می‌توان آن را با تحولات جاری افغانستان نیز مرتبط دانست.

این کشور برای پیشبرد برخی اهداف منطقه‌ای خود سیاست‌های راهبردی در پیش گرفت تا مگر با در کنار قرار گرفتن برخی گروه‌های منتقد دولت کابل و قدرت‌های شرقی همچون چین، احیاکننده خوبی برای جاده ابریشم و احداث کمربند ترانزیت بین‌المللی باشد . پاکستان دریافته است که با قرارگرفتن در کنار پکن می‌تواند دغدغه کشمیر و جامو را که سال‌هاست دلیل تنش با هند بوده است حل‌وفصل کند.

غافلگیری توأم با بهت، حیرت و سردرگمی

«شرق» هم در اینباره نوشت: ایران غایب بزرگ تحولات افغانستان است، نیازی به رمل و اسطرلاب و کشف و شهود هم نیست. درحالی‌که مهم‌ترین رخدادهای سیاسی و نظامی در کشوری با عمق استراتژیک و امتداد تمدنی ایران در جریان است، بی‌عملی حیرت‌آور ایران در شکل‌دهی و تأثیرگذاری بر این تحولات به نحوی باورنکردنی ادامه دارد.

در موضع پرابهام ایران در قبال تحولات همسایه استراتژیک شرق سه گمانه می‌توان مطمح نظر قرار داد. اول، غافلگیری توأم با بهت، حیرت و سردرگمی از تحولات برق‌آسا و گیج‌کننده این کشور. دوم، توافق احتمالی با طالبان. سوم، محور قرارگرفتن شکست آمریکا نزد سیاست‌گذاران و ابراز شعف از خروج آمریکا بدون درنظرگرفتن تبعات آنچه در خصومت بلاانقطاع در بسیاری مقاطع و همچنین استقرار طالبان در ۹۰۰ کیلومتری مرزهای شرقی کشور.

پنجشیر نقاب از چهره طالبان برداشت

« فرهیختگان » سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال طالبان را مورد توجه قرار داد و نوشت: سیاست جمهوری اسلامی ایران در برابر طالبان دارای دو شاخص اصلی است. تهران طالبان را به‌عنوان «یک گروه افغانستانی» و «گروهی درکنار دیگر گروه‌های افغانستانی» به رسمیت شناخته است. در جریان تسلط طالبان بر افغانستان تا پیش از حمله سنگین به دره پنجشیر این دو شاخص نه به‌طور کامل اما به شکلی نسبی رعایت شدند؛ در حمله به پنجشیر اما طالبان به شکل آشکاری از هردو شاخص اعلام‌شده عبور کرد.

درحالی‌که طالبان در تصرفات اخیر خود چندان از سیاست رعب و وحشت و یورش عظیم استفاده نکرده بود اما در برابر پنجشیر که کار اندکی سخت شد بی‌تابی شدیدی از خود نشان داده و خواسته یا ناخواسته چهره‌ای دیگر را به نمایش گذاشت. مساله آن است که وضعیت در پنجشیر چندان برای طالبان بحرانی نبود و خواسته مخالفان تجمع کرده در این منطقه نیز موضوعی مشروع و قابل‌حل بود. اما سیاست طالبان در برابر این مخالفت محاصره منطقه و ممانعت از انتقال مواد غذایی به داخل دره برای غیرنظامیان ساکن در آن بود. محاصره غذایی مردم و سپس یورش سنگین به منطقه‌ای محاصره‌شده معنایی جز وحشت‌آفرینی نداشت.