به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج،  سیستم وی ای آر یا کمک داور ویدئویی نام تکنولوژی است که در چند سال اخیر زیاد به گوشمان خورده است و از سوی دیگر دعوا برسر این است که آیا می توان از تکنولوژی در ایران و باشگاه های ایرانی استفاده کرد و یا خیر.

پس از کش مکش های فراوان میان فدراسیون فوتبال و مراجع فوتبال بین المللی برای نصب و تجهیز ورزشگاه های ایران به تکنولوژی VAR حال انگار خبرهای خوبی در راه است و چند باشگاه لیگ برتری قرار است در ورزشگاه‌های خود اقدام به نصب این کمک داور ویدئویی کنند.

اما حکایت این کمک داور ویدئویی چیست و کدام ورزشگاه ها قرار است میزبان آن باشند؟!

VAR  چیست ؟

VAR  مخفف (Video Assistant Referee) در ایران معروف به وی‌ای‌آر یا کمک‌داور ویدیویی است که در واقع یک تکنولوژی رسمی داوری فوتبال محسوب می شود و با دسترسی مستقل به ویدئو مسابقه، که تنها در صورت «اشتباه واضح و مشخص» یا «یک حادثه جدی از دست رفته» به داور اصلی کمک می‌کند.

تکنولوژی کمک داور ویدیویی توسط تیمی از داوران حرفه‌ای یا کارشناسان داوری مدیریت می‌شود که به صورت زنده یک مسابقه فوتبال را از مرکز کنترل خود تماشا می‌کنند. 

البته لزوماً این افراد نباید در خود استادیوم محل برگزاری مسابقه فوتبال حضور داشته باشند، اما باید ارتباط مداومی با داور (با استفاده از هدست) برقرار کنند.

به عنوان مثال در مسابقات بوندسلیگا آلمان، تیم کمک داور ویدیویی در یک مرکز رسانه‌ای در کلن مستقر هستند وعلاوه بر این، در مواردی که داور به تصمیم کمک داور ویدیویی شک داشته باشد، می‌تواند از طریق یک مانیتور در کنار زمین، در تصمیم خود تجدید نظر کند.

استفاده از VAR  چه شرایطی دارد؟

در صورتی که داور مسابقه در مورد هریک از موارد زیر دچار تصمیم‌گیری اشتباه واضح و مشخص شود و یا یک حادثه جدی از دید او دور بماند؛ کمک داور ویدیوئی صحنه را بازبینی و به داور مسابقه اطلاع می دهد:

• گل پذیرفته شده ‌یا گل مردود شده
• خطای پنالتی اعلام شده یا خطای پنالتی اعلام نشده
• کارت قرمز مستقیم (شامل کارت زرد دوم نیست)
• اشتباه در اخراج بازیکنان (وقتی داور به بازیکن اشتباه تیم خاطی اخطار می‌دهد یا وی اخراج می‌کند)
•  

شیوه عملکرد VARچگونه است؟

شیوه عملکرد VAR به اینگونه است که بطور مثال اگر؛

• حادثه رخ می‌دهد

داور به VAR اطلاع می‌دهد یا VAR به داور توصیه می‌کند که یک تصمیم یا حادثه باید بررسی شود.

• بررسی و مشاوره توسط  VAR

تصاویر ویدئویی توسط VAR بررسی می‌شود، سپس از طریق هدست آنچه را که فیلم نشان می‌دهد به داور توصیه می‌کند.

• تصمیم یا اقدامی اتخاذ شده‌است

داور تصمیم می‌گیرد قبل از اقدام یا تصمیم مناسب، فیلم‌های ویدیویی را در کنار زمین بازی بررسی کند، یا داور اطلاعات را از VAR می‌پذیرد و اقدام یا تصمیم مناسب را اتخاذ می‌کند.

 چنانچه داور نظر کمک داور ویدئویی را بپذیرد؛ پس از نواختن سوت، نشان رسمی کمک داور ویدئویی (یک مستطیل بزرگ به شکل صفحه تلویزیون) را نشان داده و تصمیم جدید را اعلام می کند و در صورتی که پس از مشورت با کمک داور ویدئویی قانع نشود و تصمیم بگیرد برای بازبینی صحنه به منطقه بازبینی داور مراجعه کند؛ پس از نواختن سوت، نشان رسمی کمک داور ویدئویی (یک مستطیل بزرگ به شکل صفحه تلویزیون) را نشان داده و به منطقه بازبینی می رود.

البته باید به این نکته توجه داشت که VAR تمام موقعیت‌ها و حوادث مسابقه به صورت خودکار بازبینی می‌کند و از این رو نیازی به درخواست هیچ‌کدام از بازیکنان و مربیان نیست و به همین منظور همین  اصرار بیش از حد هریک از بازیکنان و سایر اعضای تیم به استفاده از VAR یا نشان دادن نماد آن با دست مستوجب اخطار خواهد بود.

 جالب است بدانید که در زمان بازبینی کلیه بازیکنان باید داخل زمین و اعضای تیم باید در محوطه فنی بمانند و هیچ‌کدام از بازیکنان یا اعضای تیم نمی‌توانند در جریان بازبینی تا زمان اعلام تصمیم نهایی مداخله کنند، هرگاه بازیکن، بازیکن ذخیره، بازیکن تعویض شده یا هرکدام از اعضای تیم به منطقه بازبینی داور (RRA) وارد شوند، اخطار خواهند گرفت و در این میان تنها افراد مجاز حق ورود به اتاق فرمان و ارتباط با افراد داخل اتاق را خواهند داشت، هرگاه بازیکن، بازیکن ذخیره، بازیکن تعویض شده یا هرکدام از اعضای تیم به اتاق فرمان ویدیویی (VOR) وارد شوند، مستقیماً اخراج خواهند شد.

برخی از هواداران و کارشناسان فوتبال از عملکرد VAR راضی نیستند. تصمیم گیری با استفاده از سامانه ممکن است مدتی طول بکشد و این می تواند جریان مسابقه را مختل کند. برخی از بازی ها به دلیل استفاده از VAR با پنج یا شش دقیقه توقف به پایان رسیده اند.

تماشاگران همچنین می گویند که آنها همیشه از زمان بررسی یک تصمیم مطلع نمی شوند، خصوصاً در ورزشگاه هایی مانند اولدترافورد منچستر یونایتد یا آنفیلد لیورپول که صفحه نمایش بزرگی ندارند و در استادیوم هایی که صفحه نمایش ندارند ، صدای تصمیم نهایی با بلندگوی ورزشگاه اعلام می شود. 

همچنین شکایت هایی وجود دارد که قوانین بسیار سختگیرانه است.

نصب VAR چه امکاناتی را لازم دارد؟

احداث VAR در یک ورزشگاه زیرساخت‌ها و امکاناتی را نیاز دارد که در بسیاری از ورزشگاه‌های ایران وجود ندارد و از این رو با اینکه رئیس کمیته داوران تاکید کرده است شرکت مورد قرارداد تمام تجهیزات لازم را با خود به ایران می‌آورد، اما این مساله فقط یک حرف است، چراکه حتی در بسیاری از ورزشگاه‌ها فضایی برای نشاندن دوربین آفساید وجود ندارد!

اگرچند ورزشگاه آزادی تهران، فولاد‌آرنای مشهد، نقش جهان اصفهان، ‌امام رضا(ع) مشهد (فوتبال خراسان نماینده در لیگ برتر ندارد)، اختصاصی گل‌گهر سیرجان و شاید با سطح پایین‌تر یکی، دو ورزشگاه دیگر امکانات و شرایط خوبی دارند، اما سایر ورزشگاه‌هایی که میزبان لیگ برتر می‌شوند از داشتن زیرساخت‌های اولیه برای میزبانی از VAR عاجز هستند.

البته طی اخباری که این روزها به گوش می رسد ظاهرا قرار است، سرخابی‌ها به VAR مجهز شوند. براین اساس و در پی نشستی با حضور مهدی تاج رئیس فدراسیون، منصور قنبرزاده نایب رئیس دوم و رئیس کمیته مسابقات، هدایت ممبینی دبیر فدراسیون، مسئولان لیگ و مدیران عامل باشگاه‌های لیگ برتری در خصوص فاز اول اجرایی تجهیز ورزشگاه‌ها به سیستم VAR بحث و تبادل نظر شده است، رئیس فدراسیون فوتبال در خصوص ضرورت راه‌اندازی کمک داور ویدئویی گفته است، برخی دوستان در این مدت گفته‌اند ۳ سال است که روی پرونده VAR کار می‌کنیم که این خود نکته‌ای منفی است و باید هرچه زودتر این تکنولوژی وارد فوتبال ایران شود.

وی در این راستا اظهار کرده است که، شرکت مورد نظر در خصوص راه‌اندازی این سیستم در فوتبال ایران انتخاب شده و هزینه آن زیاد نیست، خود باشگاه‌ها باید با این شرکت قرارداد امضا کنند و راه‌اندازی آن را به عهده بگیرند. باشگاه‌های استقلال، پرسپولیس، سپاهان، مس کرمان، گل‌گهر سیرجان، ذوب آهن اصفهان، نفت آبادان و تراکتور تبریز در فار نخست این تکنولوژی را در اختیار خواهند داشت و در فازهای بعدی باشگاه‌های دیگر مد نظر خواهند بود.

چطور می توان فهمید که کمک داور ویدیویی وارد عمل شده است؟

کل سیستم VAR بر روی تصمیمات داوری تمرکز داشته و برای استفاده آنان در نظر گرفته شده است، نه برای تماشاگران! یعنی تماشاگران به این نکته باید توجه داشته باشند که هیچ الزامی برای شفاف سازی در زمینه مشاوره هایی که کمک داور ویدیویی ارائه می کند، وجود ندارد.

اما در مجموع کمک داور ویدیویی در یکی از سه حالت زیر با داور ارتباط برقرار می کند:

1. در برخی موقعیت ها، داور به سادگی و بدون اینکه کسی متوجه شود در داخل گوشی خود پیام هایی را از طرف VAR دریافت می کند که به او در مورد تغییر تصمیم یا ایستادگی بر روی آن توصیه هایی می کند. در چنین مواقعی تماشاگران به هیچ وجه متوجه پیام هایی که به داور ارسال می شوند، نخواهند شد.
2. حالت دیگر در زمانی است که داور مسابقه با کشیدن یک مستطیل در هوا (به نشانه تلویزیون)، مشاوره با کمک داور ویدیویی را اعلام می کند و این اتفاق و درخواست مشاوره هم از طرف داور و هم از طرف VAR می تواند رخ دهد. با نشان دادن این علامت توسط داور، او با کمک داور ویدیویی وارد بحث شده و از طریق گوشی در مورد صحنه اتفاق افتاده با هم مشورت می کنند. در نهایت داور مسابقه تصمیم نهایی را اتخاذ کرده و دوباره با کشیدن یک مستطیل در هوا ادامه مسابقه را اعلام می کند.
3. حالت آخر که استفاده از فناوری ویدیویی در آن بسیار واضح بوده و البته تاحدودی هم برای تماشاگران و بازیکنان آزار دهنده است، زمانی است که داور مسابقه به سمت ایستگاه بازنگری کوچکی که در کنار زمین قرار داده شده، می رود و از طریق تلویزیون به تماشای دوباره صحنه و مشورت با VAR می پردازد.

باید به این نکته توجه داشته باشید که در تمامی این حالت ها، تصمیم نهایی توسط داور درون زمین اتخاذ شده و به شکل مرسوم همیشگی و با سوت و علامت دست داور به اطلاع بازیکنان می رسد. 

البته با توجه به این که داور با کشیدن علامت مستطیل در هوا استفاده از کمک داور ویدیویی را اعلام می کند، اما در ادامه باید به همان منوال همیشگی تصمیم خود را اعلام کند.

بیشتر بخوانید:

دستمزد داوران در جام جهانی ۲۰۲۲ فاش شد

آغاز آموزش کمک داوری ویدئویی (VAR) در فوتبال ایران با تایید فیفا

درخواست لبنان برای استفاده از VAR مقابل تیم ملی ایران

داور ویدئویی وارد ایران می‌شود

فناوری 5G چگونه عملکردهای ورزشی را متحول می‌کند؟