، یازدهمین گردهمایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزه آموزش زبان و ادبیات فارسی در جهان، ۱۱ خرداد ۱۴۰۴ به میزبانی بنیاد سعدی با حضور مدیران مراکز آزفا و استادان این حوزه برگزار شد.

در مراسم افتتاحیه این گردهمایی، غلامعلی حداد عادل رئیس بنیاد سعدی، اسماعیل بقایی سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه، معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاون دانشگاه علوم پزشکی ایران، رئیس سازمان امور دانشجویان و رئیس انجمن آموزش کاوی زبان فارسی سخنرانی کردند.

غلامعلی حدادعادل با مرور اقدامات بنیاد سعدی از گذشته تا به این روز گفت: بنیاد سعدی از ابتدای تاسیس همه ساله بر آن بوده تا دست‌اندرکاران آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان را به این گردهمایی دعوت کند. در این روند یکی دو سال ابتدایی استثنا است و دو سال کرونا هم به دلیل محدودیت‌های بهداشتی گردهمایی ممکن نشد، اما از سال ۸۹ که این بنیاد فعالیت خود را آغاز کرده است، تا به امروز برای یازدهمین بار این رویداد را برگزار می‌کنیم و این سنتی است برای تبادل نظر میان افرادی که دغدغه گسترش زبان فارسی دارند.

رئیس بنیاد سعدی با طرح این پرسش که «چرا فعالیت بنیاد سعدی ضرورت دارد؟» ادامه داد: چرا باید در کشور بنیادی با وظیفه این بنیاد داشته باشیم؟ منظورم نام سعدی نیست، نام سعدی را انتخاب کردیم زیرا سهم سعدی در آموزش زبان فارسی از دیگر شاعرها بیشتر است به خصوص گلستان سعدی که کتاب آموزشی به فارسی‌زبانان است.

او با فرض اینکه همه قبول دارند زبان فارسی باید در همه دنیا گسترش پیداکند، ادامه داد: در اصلِ این موضوع مناقشه‌ای نیست، تا جایی که اگر یک روز هم خدای نخواسته ما ایرانیان انگیزه ای برای گسترش زبان فارسی نداشته باشیم، مردم جهان برای آموزش زبان فارسی علاقه دارند همان‌طور که ۵۰۰ سال پیش مردم جهان برای ترجمه سعدی اقدام کردند، فارسی آموختند و آثار ادبی مهم ادبیات فارسی را به زبان‌های مهم جهان ترجمه کردند.

حدادعادل درباره اینکه چرا باید یک موسسه ویژه و متمرکز در کشو برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان وجود داشته باشد، توضیح داد: در فهرستی عناوین این مساله را مطرح و یادآوری می‌کنم که هر یکی از این عناوین حداقل به یک فصل توضیحات نیاز دارد. نخستین مساله هدف است، هدف برای ضرورت وجود چنین بنیادی این است که باید برای آموختن زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، مبانی علمی این رشته را بدانیم باید توجه داشته باشیم که آموختن زبان به همزبانان یک روش دارد و آموختن زبان به غیرهمزبانان روش دیگری دارد.

رئیس بنیاد سعدی افزود: مبانی معرفت‌شناسی این دو علم با هم متفاوت است، در آموزش زبان فارسی به همزبانان و غیرفارسی‌زبانان، با دو ذهن سروکار داریم ذهنی که زبان و نوشتن می‌داند در مقابل ذهنی که زبان و کتابت نمی‌داند. باید روش‌شناسی این کار تخصصی را بدانیم. درک چنین معنایی موجب شده است که از ۴۰ سال پیش در دانشگاه‌های ایران رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان تاسیس شود. نخستین مرکز در دانشگاه علامه طباطبایی تاسیس شد و استادی که این فکر را آغاز کرد، متخصص آموزش زبان انگلیسی به غیرانگلیسی‌دان‌ها بود. سنگ بنا در دانشگاه علامه طباطبایی گذاشته شد و این روزها دانشگاه دوره دکتری آموزش زبان فارسی دارد و فاغ‌التحصیلان آن جذب بنیاد سعدی می‌شوند.

او با اشاره به لزوم استفاده از متخصصان برای آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها، افزود: مرحله بعدی تالیف کتاب‌های مخصوص آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها بود. در حال حاضر بخش انتشاراتی وسیعی داریم که در نظر دارم به انتشارات وابسته به بنیاد سعدی مبدل شود و فکر می‌کنم شمارگان کتاب‌هایی که باید در این بنیاد چاپ شود، به زودی از مرز یکصد هزار نسخه در سال عبور خواهد کرد و یکی از ناشران بزرگ کشور خواهیم بود. تا به امروز در این انتشارات ۴۰ عنوان کتاب منتشر کردیم و باید به ۲۰۰ کتاب برسد.

حدادعادل با اشاره به اینکه تربیت معلم‌هایی که کتاب‌های منتشر شده در انتشارات بنیاد سعدی را آموزش دهند، قدم بعدی است، گفت: در طول این سالها معلم‌هایی تربیت و دوره‌های متعددی برگزار کردیم و از افرادی در رشته‌های ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، آلمانی و زبان‌های مختلف داوطلب پذیرفتیم.

به گفته رئیس بنیاد سعدی قدم بعدی تدوین استاندارهای لازم برای آموزش زبان فارسی بود بعد از ورود به این فعالیت این ضرورت مشاهده شد. پیش از این هم استانداردسازی‌هایی مانند تافل و ایلتس انجام شده بود این‌ها استاندارد زبان انگلیسی است و افرادی که می‌خواهند وارد دانشگاهی با زبان انگلیسی شوند، باید نمره کافی را در دانشگاه کسب کنند، اما هنوز برای زبان فارسی استانداردی وجود ندارد.

او ادامه داد: قدم بعدی تالیف کتاب‌های کمک آموزشی است. نمی‌شود به فردی فارسی یاد دهیم و کتاب‌هایی که در اختیار او می‌گذارید، فقط آموزش فارسی باشد. خواندن کتاب‌های کمک درسی مشوق می‌شود تا افراد زبان خود را ارتقا دهند. وظیفه ما این است که به ازای هر کتاب درسی که تولید می‌کنیم حداقل ۱۰ کتاب کمک آموزشی تولید کنیم، گزافه نیست اما هنوز نتوانستیم یکی هم برای هر کتاب تولید کنیم زیرا بار سنگین‌تر آموزش زبان فارسی بر دوش ما است.

حدادعادل با اشاره به تاثیر پیشرفت تکنولوژی بر آموزش زبان فارسی ادامه داد: در این روزها به برکت گسترش دانش ارتباطات و دانش زبان فارسی، آموزش زبان محدود به حروف و کلمات آن نیست، افرادی که در فضای مجازی و با هوش مصنوعی این زبان را یاد می‌گیرند می‌دانند که چه انقلابی در این حوزه ایجاد شده است، در اینجا هوش مصنوعی متناسب با هر ضعف زبانی هر فرد، برای او تمرین‌هایی تعریف و نقاط ضعف افراد را رفع می‌کند. در نتیجه باید انواع نرم‌افزارها را در فضای مجازی تامین کنیم و باید بتوانیم شب و نصفه شب در استودیوی بنیاد بنشینیم و به افرادی که در کشورهای دیگر هستند، فارسی آموزش دهیم.

رئیس بنیاد سعدی با تاکید بر ضرورت حفظ زبان فارسی در کشورهای مختلف، توضیح داد: وظیفه ما فقط آموزش زبان فارسی نیست، بلکه برای مثال در هند و افغانستان باید این زبان را حفظ کنیم. می‌توان این فهرست را طولانی‌تر کرد، می‌خواستم بگویم چرا بنیاد سعدی به وجود آمد.

او با بیان اینکه طرح تاسیس بنیاد سعدی را در شورای انقلاب فرهنگی ارائه داده است، افزود: شورای انقلاب فرهنگی در کنار سازمان فرهنگ و ارتباط اسلامی این اهداف را ادامه داد. یکی از اتفاق‌هایی که در طول فعالیت بنیاد سعدی افتاد افزایش تعداد دانشجویان فارسی‌آموز بود. بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی مشغول به تحصیل هستند به موجب همین واقعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد نظارت بر دانشگاه‌هایی که دانشجوی زبان فارسی می‌گیرند، بر عهده بنیاد سعدی باشد.

حدادعادل در پایان سخنانش افزود: می‌خواهم که بنیاد سعدی را در خدمت خود بدانید، اگر موسسه دهخدا اقدام به آموزش زبان فارسی می‌کند، فکر نمی‌کنیم که این موسسه جای ما را تنگ می‌کند، ما وظیفه خود را تهیه زیرساخت‌های لازم برای آموزش زبان فارسی می‌دانیم ما باید به همه موسساتی که می‌خواهند زبان فارسی را آموزش دهند، کمک کنیم.