سید مجتبی موسوی تحصیلکرده رشته مجسمه سازی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و مشاور هنری است که معاونت فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران را هم در کارنامه خود دارد. این هنرمند و کارشناس در پی انتشار خبر «ماجرای ناپدید شدن داستان کلاغ ها در اکباتان چیست؟ سرقت مجسمه ها در تهران ادامه دارد» در خبرگزاری موج، در گفتگو با خبرنگار تجسمی این خبرگزاری گفت: در مورد مطالبی که معمولا به عنوان سرقت مجسمه در شهر تهران یا دیگر فضاهای شهری در کشور هر از گاهی مطرح می شود و در رسانه ها هم انعکاس خبری پیدا می کند، باید چند نکته را مد نظر قرار دهیم. اول اینکه باید بین وندالیسم شهری و سرقت آثار شهری تفکیک قائل شد.

‎وی تشریح کرد: از نظر من همه این موارد که اعلام می شود سرقت مجسمه محسوب نمی شود بلکه بسیاری از آنها به پدیده «وندالیسم شهری» یا همان تخریب مبلمان شهری مربوط است که همیشه در مورد المان های شهری وجود داشته و صرفا مختص کشور ما هم نیست. این تخریب و آسیب رسانی ممکن است در حد شکستن، ضربه زدن یا رنگ پاشیدن تا کندن و از بین بردن باشد و برای همه عناصر مبلمان شهری ممکن است اتفاق بیفتد. 

‎موسوی در ادامه تصریح کرد: به نظر من نکته مهم دیگر این است که تعمیم سرقت مجسمه ها که چند سال قبل برای آثاری که از حیث کیفیت های هنری واجد ارزش بودند با کنده شدن بخش هایی از آثاری که آن کیفیت را ندارند اشتباه است و می بایست این دو مورد را از هم جدا کرد.

تفکیک بین آثار مانا و موقت شهری

‎وی در تشریح رویکرد مدیریت شهری در سالهای اخیر گفت: در هنر شهری ما از نظر سیاست های مدیریت شهری در سراسر کشور، در بیش از حدود یک دهه اخیر به مناسبت فرارسیدن ایام مختلف و بویژه عید نوروز، آثار هنری به هنرمندان مجسمه ساز و سایر رشته های تجسمی سفارش داده شده و در فضای شهری نصب شده اند. بخش قابل توجهی از این آثار در عین خلاقانه بودن، بیشتر دارای کیفیت های تزئینی هستند و لزوما آثار هنری با ویژگی مجسمه های مانای شهری محسوب نمی شوند. در واقع این دو  گروه از نظر کیفیت هنری، ویژگی های اجرایی و ارزش و اعتبارات هنری با هم متفاوتند یعنی ما هیچ وقت اثری که با آمدن نوروز در سطح شهر نصب می کنیم را با مجسمه فردوسی یا میدان حر نمی توانیم مقایسه کنیم.

‎مجتبی موسوی در ادامه با تاکید بر مهمترین تفاوت آثار مناسبتی و ماندگار شهری گفت: یکی از تفاوت های عمده آنها از حیث مانا بودن است که آثاری که برای مناسبت ها در فضای شهری نصب می شود، از کیفیت «موقتی بودن» برخوردارند. این کیفیت موقتی بودن بودن هم به لحاظ ایده و نیز در چگونگی و مصالح مورد استفاده در اجرای آثار و حتی محل قرارگیری آنها هم مد نظر قرار می گیرد.  یعنی زمانهایی ممکن است ما یک اثر هنری یا المانهایی که اثر هنری شناخته می شوند را در نقطه ای از شهر نصب کنیم که پیش چشم مردم باشد و بیشتر دیده شود، ولی لزوما مناسب ماندگاری در آن محل نباشد.

‎وی افزود: بنابراین کیفیت و ویژگی منحصرِ آثار مناسبتی نصب شده در سطح شهرها، موقتی بودن آنهاست. آثاری که با این رویکرد یا سیاست مدیریت شهری در فضای شهری قرار می گیرند، طبیعی است که بعد از آنکه زمان کارکرد ویژه ای که برای آنها در نظر گرفته شده منقضی می شود، از فضای شهری جمع آوری شوند؛ اما در برخی از موارد از حیث محل قرارگیری و یا مقاومت ماده ای که در ساخت اثر به کار برده می شود این قابلیت را دارند که مدت زمان بیشتری در فضای شهر باقی بمانند تا زمانی که اگر نیاز شد جمع آوری شوند. این نیاز گاهی به این دلیل است که آن اثر در طول زمان دچار تخریب و آسیب دیدگی می شود و یا دیگر آن قابلیت ابتدایی را ندارد یا اینکه به هر دلیل دیگری و بسته به شرایطی که مدیریت شهری تصمیم می گیردکه جمع آوری شود.

سرقت آثار هنری یا وندالیسم شهری

‎این مجسمه ساز و مدیر در عرصه هنرهای شهری افزود: نظر شخصی من این است که اطلاق عمومی سرقت مجسمه به همه اتفاقاتی که در این فضا می افتد درست نیست. در بسیاری از این موارد من شاهد بوده ام که بچه ها از روی شیطنت و یا نوجوانان از روی بازیگوشی یا حتی افرادی که روحیات خاصی دارند که از آسیب رسانی به اموال عمومی لذت می برند و از منظر روانشناسی قابل بررسی است و در تخصص من نیست، بعضی از آثاری که حتی رویکرد موقتی داشته اند و از قطعات مختلفی ساخته شده اند، مثلا پرنده هایی داشته اند یا عناصر الحاقی دیگری داشته اند را تخریب کرده اند. نام چنین کاری ممکن است که وندالیسم (تخریب) باشد اما سرقت مجسمه نیست و ربطی هم به سرقت های قبلی آثار هنری ندارد.

‎وی ادامه داد:در بسیاری از این آسیب رسانی هایی که صورت می گیرد و یا قطعاتی که مفقود می شود می دانیم که ارزش مادی هم ندارد.اگر مجسمه ای که از برنز یا آهن ساخته شده است به سرقت رود می توان فکر کرد که طمع ارزش مادی مصالح مورد استفاده در پس این کار بوده است اما وقتی موادی مانند بتن، فایبرگلاس، سنگ یا موادی از این دست که ارزش مالی به عنوان مواد اولیه قابل بازیافت ندارد دیگر چنین کاری سرقت محسوب نمی شود و به نظر من باید ذیل عنوان تخریب اموال عمومی شهری دسته بندی شود.

‎مجتبی موسوی در پایان بر الزام دقت رسانه ها در انتشار اخبار نادرست سرقت مجسمه شهری تاکید نمود تا به گفته او از ایجاد حساسیت بی جا و اشتباه در افکار عمومی و همینطور در جامعه هنری جلوگیری شود.

وی تصریح کرد: به عقیده من این گونه اخبار برای مدیریت شهری و همینطور برای هنر شهری ما به جای اینکه نفعی داشته باشد، ضرر و زیان بیشتری به بار می آورد و اصل موضوع را با حاشیه های غیر سازنده ای مواجه می کند.

طبیعی است که این واکنش مجتبی موسوی که هم هنرمند و هم از مدیران شهری است موید یا توجیه کننده رفتار مذموم تخریب یا سرقت آثار هنری در سطح شهر ها نیست و صرفا تذکاری برای استفاده از عباراتی دقیق تر از سوی اصحاب رسانه برای روایت ماوقع و بیان تبعات بی دقتی در این موضوع است و هنوز این مطالبه از مجریان قانون و عموم جامعه پابرجا است که با رعایت رفتاری فرهنگی و هنر دوست، نسبت به حفظ اموال عمومی دائمی و یا موقتی کوشا باشند.