محمودرضا امینی-خبرگزاری موج؛ با بررسی ژئوپلوتیک، وضعیت اقتصادی و سیاسی امنیتی اوکراین، می توان به این نتیجه رسید که اوکراین، کشوری با محوریت زراعت و کشاورزی بوده که توان فوق العاده ای دارد و از نظر علوم تکنیک های برتر، علوم هسته ای و حتی امنیت موشکی و هواپیمایی هم ظرفیت قابل ملاحظه‌ای را داراست.

اوکراین در ساختار اتحاد جماهیر شوروی ، یک فرصت بسیار مناسب و پایگاه قابل اتکایی برای آن به شمار می رفت، اما بعد از فروپاشی، روسیه تمایلی به از دست دادن تمام امکانات کشورهای در اختیار خود نداشت، لذا با اشراف اطلاعاتی و امنیتی خود، تلاش کرد در حوزه اقتصادی مشترک با این کشورها کار کند.

تلاش آمریکا برای محاصره استراتژیک شوروی

بعد از فروپاشی، آمریکا به دنبال آن بود که حوزه نفوذ خود را در کشورهای به استقلال رسیده، تثبیت کند و به عبارتی شوروی را در یک محاصره استراتژیک داشته باشد، لذا انقلاب رنگی در اوکراین اتفاق افتاد و تغییرات سیاسی هم روز به روز بیشتر از قبل شد که این موضوع، برای روسیه دغدغه آفرین بود.

هر اندازه که این کشورها، گرایش سیاسی و امنیتی به طرف اروپا یا آمریکا داشته باشند، از آن طرف روسیه به عنوان یک قطب قبلی در فضای بین الملل، احساس خطر می کند.

تغییرات روسیه بعد از فروپاشی برای یک ثبات قابل اتکا

روسیه بعد از فروپاشی، تغییراتی در زیرساخت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به وجود آورد و توانست به یک ثبات قابل اتکایی بازگردد.

نباید فراموش کنیم به جز وضعیت اجتماعی، روس ها یک تفکر ملیتی دارند چراکه روس ها در کشورهای مختلف پراکنده هستند و به این سادگی تفکر ملی گرایی خود را از دست نمی دهند.

از سویی دیگر نباید از این نکته غافل ماند که مسیر صادرات نفت و گاز روسیه از طریق اوکراین به اروپا است و اگر فرض کنیم اقتصاد آمریکا و اروپا چند پایه در جهان داشته باشد یک پایه آن در روسیه است، لذا هرچه پایه روسیه محکم‌تر و با قوام‌تر باشد، آمریکا و حوزه اروپا احساس خطر بیشتری می کنند و در این شرایط هر اندازه اوکراین، خود را به سمت آمریکا و اروپا سوق دهد، در واقع خود را به درگیری‌ها نزدیک تر خواهد کرد.

نزدیک شدن ناتو به مرزهای روسیه برای این کشور خطرآفرین است

در عین حال نزدیک شدن ناتو به مرزهای روسیه، برای این کشور خطرآفرین است؛ امروز روسیه به وضعیتی رسیده که احساس می کند تکامل یافته است و نیازمند اتکا به اروپا و آمریکا نیست، تا جایی که تلاش کرد در معاملات خود موضوع دلار را حذف کند، در آن طرف ماجرا آمریکا و اروپا نیز احساس می کنند ظرفیت اقتصادی‌شان تحت تاثیر و تقابل قرار گرفته است.

واقعیت آن است که روسیه قدرتمندتر شده و مایل است این قدرت را به اروپا و آمریکا بفهماند این درحالی است که اروپا نیز با سرمایه گذاری روی برخی کشورها از جمله اوکراین، احساس نزدیکی کشورها را به خود دارد؛ از سویی دیگر ناتو نمی تواند مدعی یک اقتدار امنیتی و نظامی باشد و این مهم نشان می دهد ناتو، قدرت امنیتی نداشته و نمی تواند درگیر شود.

روسیه دیگر مایل به تحت حمایت قرار دادن اوکراین نیست اما از سویی نمی خواهد این استقلال تحت حمایت اروپا و آمریکا باشد چراکه منافع خود را از دست می‌دهد.

25 درصد مردم اوکراین روسیه تبار هستند و هیچ گاه احساس نمی کند که مردم اوکراین با روسیه مخالف است لذا به نوعی مردم اوکراین را از خودش می داند از سویی اوکراین نیز درهیچ شرایطی نمی تواند روسیه را فراموش کرده و به ناتو بپیوندد.

به نظر می رسد تنها راه برون رفت از این بحران مذاکره است و اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها باید چانه زنی کنند.

در این میان اما سیاست جمهوری اسلامی ایران نیز بسیار حائز اهمیت است.

بدون شک ما هوادار جنگ بین دولت‌ها و ملت‌ها نیستیم اما این را در نظر داشته باشیم که اوکراین در سالیان گذشته هیچ وقت در گرفتاری‌ها، مشکلات ملی و فراملی ما حمایتی نداشته است و همواره با اسرائیل و آمریکا علیه ما اقدام کرده تاجایی که علیه ما نیرو تجهیز کرده است لذا اوکراین دوست ما نیست که بخواهیم به عنوان یک کشور دوست به آن نگاه کنیم.

از سویی هرچه ناتو به مرزهای این کشورها نزدیک شود قائدتا به ما هم نزدیک شده و ما نمی توانیم این را بپذیریم لذا ما نیز موافق جلو آمدن ناتو نمی شویم؛ البته این به معنای آن نیست که ما باید به دامن روسیه برویم.

ایران صاحب اقتدار، قدرت و نفوذ است

باید پذیرفت که نه روسیه، شوری سابق بوده و نه ایران، دولت پهلوی سابق است؛ در عین حال در برخی مواقع، اقتدار روسیه متکی به شجاعت و اقتدار ما بوده است به عنوان مثال حضور روسیه در سوریه بر اساس شجاعتی بود که ما به آن دادیم.

ما اگرچه خودمان صاحب اقتدار، قدرت و نفوذ هستیم و در خیلی موارد با روسیه اشتراکاتی داریم اما تحت تاثیر این کشور نیستیم. ضمن آنکه روسیه در قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ما رای ندارد و در روند برجام همیشه از ما حمایت می‌کرد.

در حال حاضر ایران در یک موضع اقتداری نشسته است و تعجب می کنم برخی افراد گمان می کنند ما به دامن روسیه خواهیم رفت؛ بدون شک منافع ما اقتضا می کند که در عین تلاش برای تعامل اقتصادی با دیگر کشورها، مخالف حرکت رو به جلوی ناتو باشیم.