، سفر چهار روزه مسعود پزشکیان به چین از ۹ شهریور آغاز شد و با تمرکز بر شرکت در بیست‌وپنجمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) در شهر تیانجین برگزار گردید. این سفر، که شامل دیدارهای دوجانبه با رهبرانی همچون روئسای جمهوری چین، روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان، پاکستان و... بود، به عنوان نقطه عطفی در دیپلماسی فعال ایران آنهم در آستانه اجرایی شدن مکانیسم ماشه توصیف می‌شود.

 پزشکیان در این سفر بر تقویت چندجانبه‌گرایی، مقابله با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای تأکید کرد. یکی از مهمترین اقدامات رئیس جمهوری کشورمان در جریان این سفر، پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای متشکل از وزرای خارجه عضو برای حل‌وفصل مسائل منطقه‌ای و همچنین ایجاد مکانیسم‌های مالی ویژه مانند «حساب‌های SCO» و «تسویه‌حساب‌های خاص» برای مقابله با تحریم‌های یک‌جانبه بود. این پیشنهادها با استقبال مواجه شد و به عنوان گامی برای تقویت امنیت جمعی و کاهش تأثیر تحریم‌ها بر کشورهای عضو ارزیابی گردید. اهمیت این سازوکار در استحکام پیوند روابط جنوب-جنوب است که همواره با تهدید یا اعمال تحریم‌هایی از سوی غرب مواجه هستند.

از جمله نقاط عطف این سفر، گفتگوی پزشکیان با همتای چینی خود بود که در آن دو طرف بر اجرای کامل توافق جامع ۲۵ ساله همکاری ایران و چین تأکید کردند. این توافق آنهم در فضایی که نگرانی‌های جدی در مورد بازگشت تحریم های سازمان ملل علیه کشورمان مطرح است، می‌تواند اقدامی در جهت خنثی سازی اثرات فشارهای اقتصادی-تجاری غرب باشد. در واقع در روزی که آمریکا تحریم های تازه ای علیه شبکه کشتیرانی و جریان نفت ایران وضع کرد، تهران و پکن بر تقویت مناسبات تجاری خود تأکید کردند. گفته می‌شود دیدار روئسای جمهوری چین و ایران بر گسترش همکاری در زمینه‌های حمل‌ونقل، راه‌آهن و انرژی تمرکز داشت که این مسئله سخت شدن مسیر را برای آمریکا در اعمال فشار بیشتر نشان می‌دهد.

ملاقات با پوتین نیز از دیگر نتایج این سفر چهار روزه بود. پزشکیان در دیدار با پوتین، بر عمق شراکت استراتژیک ایران و روسیه تأکید کرد. اشاره به چنین شراکتی آنهم در زمانی که پکن و مسکو همسو با تهران تلاش دارند مانع سوء استفاده تروئیکای اروپا از سازوکارهای برجام شوند، سیگنال مهمی به غربی‌هاست. بنابراین حضور چهار روزه پزشکیان و ملاقات‌هایش پیامی از روابط تقویت شده ایران با چین و روسیه به عنوان دو عضو شورای امنیت و دو کشور قدرتمند در عرصه بین المللی بود.

واقعیت این است که سازمان شانگهای حتی بنا به اذعان کارشناسان غربی، می‌تواند سپری در برابر فشارهای غرب باشد و پیشنهادهای ایران برای مکانیسم‌های مالی، مستقیماً به کاهش تأثیر تحریم‌ها کمک می‌کند. چین و روسیه و حتی کشوری مانند ترکیه در بلوک غرب تعریف می شود بنا به برخی اشتراکات ایدئولوژیک و قرابت های فرهنگی و مرزی، تمایلی به تحمیل فشار بر از سوی اروپا و آمریکا ندارند. هرگونه فشار اقتصادی و تجاری می تواند فضا را رادیکالیزه کند و به درگیری نظامی منتهی سازد.

بنابراین در مجموع، سفر پزشکیان با ایجاد ائتلاف ضدتحریمی در سازمان شانگهای، احتمال بازگشت کامل تحریم‌های برجام را کاهش داد و موجب تعمیق روابط پکن و تهران و همچنین تهران با مسکو شد. با بهره گیری از چنین نتایجی می توان امیدوار بود حتی اگر در نهایت با اجرایی شدن مکانیسم ماشه در کمتر از یکماه آینده تحریم های سازمان ملل علیه کشورمان بازگردد، اما تأثیر آن بر تجارت ایران و چین شدید نخواهد بود.

در عمل بازگشت تحریم‌ها می‌تواند تجارت رسمی را تحت تأثیر قرار دهد، مانند محدودیت در تسویه‌حساب‌های بانکی یا سرمایه‌گذاری‌های جدید؛ و چین ممکن است برای رعایت تحریم‌های سازمان ملل، تعاملات رسمی را کاهش دهد، اما تجارت غیررسمی (مانند طریق واسطه‌ها) ادامه خواهد یافت. برای مثال، در دوره پیش از برجام، تجارت کاهش یافت اما متوقف نشد، و اکنون با اتکا به توافق ۲۵ ساله ایران-چین (۲۰۲۱)، پایه‌های روابط قوی‌تر است. لذا تأثیر اسنپ‌بک بیشتر سیاسی است تا اقتصادی، و چین و روسیه می‌توانند با وتو یا حمایت دیپلماتیک، بخشی از فشارها را خنثی کنند. براین اساس تجارت نفت و تعاملات غیررسمی ادامه خواهد یافت هرچند که ایران با چالش‌هایی مانند افزایش هزینه‌ها، کاهش درآمدهای نفتی و پیچیدگی‌های مالی ممکن است مواجه شود.