، دهمین سالگرد توافق هسته‌ای برجام و پایان رسمی آن در تاریخ ۲۶ مهر ۱۴۰۴، بازتاب گسترده‌ای در روزنامه‌ها، شبکه‌های خبری و اندیشکده‌های اروپایی داشته است. بیشتر تحلیل‌ها ضمن اشاره به خاتمه رسمی این توافق، بر تأکید ایران بر حق مسلم خود در بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و ضرورت ادامه مسیر دیپلماسی متمرکز شده‌اند.

روزنامه گاردین در گزارشی با عنوان «ایران پایان رسمی توافق هسته‌ای ده‌ساله را اعلام کرد» نوشت: «توافق بین‌المللی طراحی‌شده برای جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای، با اعلام رسمی تهران مبنی بر پایان آن، به‌طور رسمی خاتمه یافته است. ایران دیگر خود را متعهد به مفاد توافق ۲۰۱۵ نمی‌داند.»

روزنامه دیلی تلگراف نیز در یادداشتی نوشت: «توافق ده‌ساله میان قدرت‌های جهانی و ایران برای مهار برنامه هسته‌ای این کشور پایان یافته است. ایران بر دیپلماسی تأکید دارد و هم‌زمان محدودیت‌های برجامی را خاتمه‌یافته تلقی می‌کند.»

در ادامه گزارش دیلی تلگراف آمده است که بر اساس توافق سال ۲۰۱۵، تحریم‌های بین‌المللی در قبال محدودیت‌های هسته‌ای لغو شد، اما خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ و بازگرداندن تحریم‌ها از سوی اروپا موجب فروپاشی عملی آن شد.

روزنامه لو فیگارو نیز با تیتر «توافق وین درباره برنامه هسته‌ای ایران رسماً به پایان رسید» نوشت: «تهران امروز اعلام کرد دیگر پایبند به هیچ محدودیتی در چارچوب برجام نیست.» این رسانه فرانسوی همچنین با اشاره به حملات نظامی تابستان امسال علیه برخی تأسیسات ایران، بر «فرصت جدید برای بازتعریف توافقات آینده» تأکید کرد.

علی واعظ، مدیر بخش ایران در اندیشکده بین‌المللی «گروه بحران»، در گفت‌وگو با لو فیگارو گفت: «پایان برجام شاید فرصتی باشد تا تهران و غرب به‌جای تکرار مذاکرات پیشین، چارچوب‌های واقع‌بینانه‌تری برای همکاری‌های آینده طراحی کنند.»

اندیشکده انگلیسی چتم‌هاوس در تحلیلی هشدار داد که غیبت دیپلماسی فعال میان ایران و تروئیکای اروپا می‌تواند موجب تشدید تنش‌ها شود. شورای اروپایی روابط خارجی نیز در یادداشتی جداگانه پیشنهاد کرد که اروپا باید مسیر دیپلماسی گام‌به‌گام را از طریق توافق‌های محدود و اجرایی دنبال کند تا زمینه احیای گفت‌وگوهای سازنده فراهم شود.

تحلیلگران اروپایی متفق‌القول‌اند که برجام از سال ۱۳۹۷، پس از خروج آمریکا، عملاً در حالت اغما قرار داشت، اما پایان رسمی آن در مهرماه امسال نقطه آغاز فصل جدیدی در روابط ایران و غرب خواهد بود. آنان تأکید کردند که ایران با حفظ احترام به توافقات بین‌المللی و تداوم رویکرد صلح‌آمیز خود، ثابت کرده است که دیپلماسی تنها راه جلوگیری از بحران در خاورمیانه خواهد بود.

در پایان، تحلیل‌ها یادآور می‌شوند که ایران از سال ۱۳۹۴ تا امروز تمامی تعهدات خود را در چارچوب برجام اجرا کرده و تلاش‌های دیپلماتیک خود را با حسن نیت ادامه داده است. با این حال، خروج آمریکا و بی‌عملی اروپا زمینه فروپاشی توافق را فراهم کرد. اکنون، کارشناسان اروپایی معتقدند که توپ در زمین غرب است تا با اقدامات اعتمادسازی از جمله رفع تحریم‌ها، مسیر گفت‌وگوی دوباره با تهران را باز کند.