به گزارش خبرگزاری موج، پارگی رباط صلیبی زانو یا رگ‌به‌رگ شدن رباط صلیبی زانو (ACL)، که یکی از نوارهای بافتی قوی اتصال دهنده‌ی استخوان ران (فمور) به استخوان ساق پا (تیبیا یا درشت‌نی) مشکل رایجی است. پارگی رباط صلیبی اغلب حین ورزش‌هایی که شامل توقف‌ها یا تغییر جهت‌های ناگهانی، پریدن و فرود آمدن هستند، مانند: فوتبال آمریکایی، بسکتبال، فوتبال و اسکی رخ می‌دهد. بسیاری از افراد در زمان آسیب به رباط صلیبی، در زانو صدای تق می‌شنوند و یا هنگام راه رفتن تق‌تقی احساس می‌کنند. ممکن است زانویتان ورم کند، بی‌ثبات شود و یا آنقدر دردناک باشد که نتواند وزنی را تحمل کند. بسته به شدت آسیب رباط صلیبی، ممکن است درمان شامل استراحت و توانبخشی برای کمک به بازیابی قدرت و ثبات و یا جراحی برای تعویض رباط پاره‌شده همراه با توانبخشی باشد. یک برنامه‌ی ورزشی و تمرینی مناسب و درست می‌تواند باعث کاهش خطر آسیب به رباط صلیبی شود.

دلایل

پارگی رباط صلیبی (رباط جانبی قدامی یا ACL) ممکن است بنا به دلایل زیر باشد:

• ضربه‌ی محکم به کناره‌های زانو، مثلاً در تکل فوتبال
• باز کردن بیش از حد مفصل زانو
• توقف ناگهانی و تغییر جهت در حال دویدن، فرود آمدن بعد از پریدن یا چرخیدن

بسکتبال، فوتبال، فوتبال آمریکایی و اسکی، ورزش‌هایی هستند که احتمال پارگی رباط صلیبی در آن‌ها بالا است.

اغلب پارگی رباط صلیبی با آسیب‌های دیگر همراه خواهد بود. مثلاً پارگی رباط صلیبی معمولاً با پارگی MCL (رباط داخلی زانو) و غضروف جاذب فشار و ضربه در زانو (مینیسک) همراه خواهد بود.

اکثراً پارگی رباط صلیبی در وسط این رباط رخ می‌دهد و یا اینکه رباط از استخوان ران جدا می‌شود. این آسیب باعث ایجاد فاصله‌ای بین لبه‌های پاره شده می‌شود و خودبه‌خود درمان نخواهد شد.

علائم

علائم و نشانه‌های پارگی رباط صلیبی اغلب عبارتند از:

• صدای تق یا احساس تق‌تق زانو
• درد شدید و عدم توانایی ادامه‌ی فعالیت‌ها
• ورم سریع
• زانودرد
• کم شدن دامنه‌ی حرکتی
• احساس بی‌ثباتی یا خالی شدن زانو در زمان تحمل وزن

چه وقت به پزشک مراجعه شود؟

در صورتی که هرگونه آسیب به زانو باعث بروز علائم پارگی رباط صلیبی شود، فوراً به پزشک مراجعه کنید. مفصل زانو ساختار پیچیده‌ای از استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و بافت‌های دیگری است که باهم کار می‌کنند. حتماً باید برای تعیین شدت آسیب‌دیدگی و درمان درست و مناسب، مشکل شما درست و سریع تشخیص داده شود.

عوامل خطر

عوامل متعددی وجود دارند که باعث افزایش احتمال پارگی رباط صلیبی در شما می‌شوند و عبارتند از:

• مؤنث بودن: احتمالاً به دلیل تفاوت‌های ساختاری و آناتومیک، قدرت عضلات و تأثیرات هورمونی است.
• شرکت در ورزش‌های خاص مانند: فوتبال آمریکایی (ساکر)، فوتبال، بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی.
• آرتروز زانو در افراد مسن
• وضعیت نامناسب
• انجام نادرست حرکات، مانند چرخاندن زانو به داخل در زمان چمباتمه نشستن (اسکات)
• پوشیدن کفشی که اندازه نیست
• مشکل در تجهیزات ورزشی مانند مشکل در بایندینگ اسکی
• ورزش روی چمن مصنوعی

تشخیص

طی معاینه‌ی فیزیکی، پزشک تورم و حساسیت به لمس زانو را بررسی خواهد کرد، یعنی زانوی آسیب‌دیده را با زانوی سالم مقایسه می‌کند. همچنین او زانویتان را در جهت‌های مختلف حرکت خواهد داد تا دامنه‌ی حرکتی و کارکرد کلی این مفصل را بررسی کند.

تشخیص می‌تواند اغلب تنها بر پایه‌ی معاینه‌ی فیزیکی باشد، اما ممکن است آزمایشاتی برای رد کردن وجود دلایل دیگر و مشخص کردن شدت آسیب لازم باشد. پزشکان از آزمایشاتی مانند اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا همان MRI(تصاویری از بافت نرم و بافت سخت بدن)، سونوگرافی(استفاده از امواج صوتی برای نمایش ساختار داخلی بدن) و... برای تشخیص نوع و شدت عارضه زانو استفاده می‌کنند.(منبع: مقاله درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو سایت دکتر مویدنیا)

درمان

کمک‌های اولیه‌ی فوری می‌تواند درد و تورم بعد از آسیب به زانو را فوراً بهبود بخشد. این اقدامات مراقبتی را در خانه انجام دهید:

• استراحت: استراحت برای بهبودی و وزن و فشار وارد بر زانو را کم می‌کند.
• یخ: وقتی که بیدارید، حداقل هر دو ساعت یکبار و هربار به مدت 20 دقیقه روی زانویتان یخ قرار دهید.
• فشار: باند کشی یا باند فشاری دور زانو بپیچید.
• بالا گرفتن (الویشن): دراز بکشید و زیر زانویتان بالش قرار دهید.

توانبخشی

درمان پزشکی پارگی رباط صلیبی با چندین هفته توانبخشی شروع می‌شود. فیزیوتراپیست ورزش‌هایی به شما آموزش خواهد داد که یا تحت نظارت وی انجام خواهید داد و یا در منزل. همچنین ممکن است از بریس (زانوبند) برای ثبات زانو استفاده نموده و مدتی هم برای اجتناب از وارد شدن فشار بر زانو از عصا استفاده کنید.

هدف توانبخشی کاهش درد و تورم، بازیابی کامل دامنه‌ی حرکتی زانو و تقویت عضلات است. این دوره‌ی فیزیوتراپی ممکن است باعث درمان موفق آسیب به رباط صلیبی زانو در افرادی شود که تقریباً غیرفعال هستند، در ورزش‌ها و تفریجات سبک شرکت می‌کنند و یا ورزش‌هایی می‌کنند که فشار کمی به زانو وارد می‌کنند.

جراحی

ممکن است پزشک جراحی را پیشنهاد کند، اگر:

• ورزشکار هستید و می‌خواهید ورزش را ادامه بدهید؛ مخصوصاً اگر در این ورزش باید بپرید، ناگهان متوقف شوید یا بچرخید
• بیش از یک رباط آسیب دیده و یا غضروف زانو هم آسیب دیده است.
• آسیب به گونه‌ای است که باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره‌ی شما می‌شود.

جراح در ترمیم رباط صلیبی، رباط آسیب‌دیده را خارج کرده و به جای آن تاندونی را قرار می‌دهد، که بافتی شبیه به رباط دارد ولی عضلات را به استخوان وصل می‌کند. این تعویض، پیوند یا گرافت نامیده می‌شود.

جراح این تاندون مورد نیاز را از قسمت دیگری از زانو برمی‌دارد و یا از تاندون‌های اهدائی استفاده می‌کند.

بعد از جراحی نیز یک سری درمان توانبخشی انجام خواهد شد. جراحی موفق بازسازی رباط صلیبی همراه با توانبخشی مستمر، می‌تواند ثبات و کارکرد زانو را بازگرداند.

زمان مشخصی برای بازگشت ورزشکاران به ورزش وجود ندارد. تحقیقات اخیر نشان داده که بیش از یک سوم ورزشکاران در عرض دو سال، مجدداً دچار پارگی رباط همان زانو یا زانوی دیگر خواهند شد. هرچه دوران نقاهت طولانی‌تر باشد احتمال آسیب مجدد کمتر خواهد شد.

به طور کلی حدود یک سال یا بیشتر طول خواهد کشید تا ورزشکار بتواند ورزش را به طور ایمن ادامه دهد. پزشکان و فیزیوتراپیست‌ها تست‌هایی را در مراحل مختلف دوران توانبخشی انجام می‌دهند تا میزان ثبات، قدرت، کارکرد و آمادگی زانو برای بازگشت به فعالیت‌های ورزشی را بسنجند. حتماً باید قبل از شروع مجدد فعالیتی که در آن خطر پارگی رباط صلیبی وجود دارد، مطمئن شوید که قدرت، ثبات و توانایی حرکت زانو به حد مناسبی رسیده است.