به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، در حال حاضر راه آهن ایران حدود 13 هزار کیلومتر خط، 25 هزار واگن باری، 1900 واگن مسافری و 556 دستگاه لکوموتیو دارد که بر اساس این قابلیت ها سال گذشته موفق به حمل حدود 47 میلیون تُن بار و 24500 نفر مسافر شد و از آنجایی که در برنامه پنج ساله ششم توسعه تا 1400 افزایش سهم راه‌ آهن در حمل بار از 12‌درصد باید به 30 درصد و مسافر از 8 درصد به 20 درصد برسد تقویت سرمایه گذاری در بخش راه آهن اهمیت ویژه ای دارد. از طرف دیگر یکی از برنامه های کشور اتصال ریل از ایران به کشورهای همسایه است که از شرق به افغانستان، غرب به عراق، سوریه و ترکیه و در نهایت اتصال به مسیر اروپا و در شمال نیز از مسیر آذربایجان و گرجستان به روسیه و شمال شرق اروپا اتصال پیدا کند. این برنامه نه تنها در افزیش درآمدهای ارزی کشور تاثیر می گذارد، در توسعه مناطق مرزی به ویژه مناطق آزاد کشور نیز تاثیر بسزایی دارد، به طوری که در حال حاضر منطقه آزاد چابهار، ارس و انزلی پروژه های جدی در زمینه راه آهن تعریف کرده اند که توسعه این مناطق  را به توسعه مسیر ریلی  گره می زند.

مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج درباره اهمیت تقویت و تسریع پروژه های ریلی در سال 98، گفت: در بندهای ۲۴ و ۲۵ قانون برنامه ششم توسعه بر تقویت حمل نقل و ریلی به دلیل رقابت پذیری بالاتر تاکید شده، اما در لایحه بودجه 98 در تدوین سهم بخش حمل و نقل ریلی و راه آهن به این بندها توجه نشده است که با توجه به ضروت تکمیل کریدورهای شمال – جنوب و شرق – غرب برای افزایش سهم ترانزیت باید به رویکردهای برنامه ششم توسعه توجه شود.

سعید محمدی با نگاهی به تاثیر افزایش اعتبارات ریلی برای پروژه های سال 98 افزود: حمل‌ونقل ریلی به ازای هر تن کیلومتر بار نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای یک‌هفتم سوخت مصرف می‌کند، در شرایط کنونی در کشور به ازای حمل هر تن کیلومتر به نسبت جاده حدود ۴۸ سی‌سی سوخت کمتری مصرف می‌ شود، از این رو توسعه حمل ریلی به کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی زیست محیطی، کاهش تلفات جاده ای و حتی ایجاد اشتغال و تحقق اقتصاد مقاومتی کمک می کند.

او با بیان اینکه برای حمل بیش از ۱۰۰ میلیون تن بار در سواحل ایجاد بندرهای خشک و باراندازها نیاز است، افزود: در حال حاضر چشم انداز ۲۰۰ میلیون تنی حمل بار در سال از بنادر باید از طریق حمل ریلی تقویت شود، زیرا توسعه شبکه حمل و نقل ریلی در شرق، شمال و غرب کشور به منظور مبادلات کالا و مسافر به کشورهای همسایه در برنامه های دولت قرار دارد.

تخصیص اعتبارات شناور به پروژه های ریلی

همچنین امیر امینی معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزارت راه و شهرسازی نیز درباره رشد ۱.۳ درصدی بودجه شرکت راه‌آهن گفته است« رئیس سازمان برنامه‌وبودجه توجه ویژه‌ای به حمل‌ونقل ریلی دارد و تاکید کرده برای کمک به حمل‌ونقل ریلی از محل اعتبارات شناور بودجه ۹۸  استفاده خواهد کرد، از این رو سه پیشنهاد در قالب توسعه حمل‌ونقل ریلی حومه‌ای و ناوگان عمومی، احداث خطوط دوم، سوم، چهارم و ‌اتصال مراکز تولید بار به شبکه ریلی شده که نیازمند دریافت اعتبار ۶ هزار میلیارد تومانی است.»

در حال حاضر شرایط اقتصادی روی اعتبارات دولت برای بخش ریل تأثیر گذاشته است، چراکه نگاه دولت نسبت به توسعه زیرساخت‌های ریلی مثبت بوده، اما درآمدهای دولت تحت تأثیر محدودیت تحریم‌ها قرارگرفته و ورود درآمد حاصل از صادرات نفت نیز با محدودیت‌های روبرو است، ازاین‌رو مدیران شرکت راه‌آهن به دنبال توسعه پروژه‌های ریلی بر مبنای پتانسیل‌های غیردولتی هستند، به گفته خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنای حمل‌ونقل « در حال حاضر ۱۳هزار و ۷۹۰ کیلومتر شبکه ریلی در کشور اجرا، سه هزار و ۹۲۵کیلومتر در دست احداث و پنج هزار و ۲۵۲ کیلومتر در دست مطالعه است.» این اطلاعات نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی مدیران برای جذب سرمایه بخش خصوصی، استفاده از منابع بانکی، اعتبارات صندوق توسعه ملی و فاینانس برای تسریع در اجرای پروژه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

رشد محدود اعتبارات بخش ریلی

عضو هیات مدیره راه‌آهن کشور در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با نگاهی به پروژه‌های زیرساختی بخش راه‌آهن، ساخت تجهیزات، حمل‌ونقل ریلی و... وجود دارد، گفت: در لایحه بودجه 98 اعتبارات راه‌آهن از طرح‌های تملک دارایی، ردیف‌های متفرقه و 300 میلیارد تومانی که ماهیت جاری دارد 2008 میلیارد تومان است که با توجه به اینکه سال 97 اعتبارات 1982 میلیارد تومان مصوبه شده بود، رشدی 1.3 درصدی داشته است. حال با توجه به اینکه اعتبارات تملک دارایی‌های کل کشور نسبت به سال گذشته تغییر نکرده، اعتبارات راه‌آهن از محل این بخش نیز تغییر چندانی نداشته است.

سعید رسولی با بیان اینکه اعتبارات راه‌آهن در دو بخش شرکت ساخت و شرکت راه‌آهن تعریف می‌شود، افزود: در بخش شرکت ساخت توسعه‌ای  در زمینه ایجاد خطوط جدید فعالیت می‌کند و بهره‌برداری از این پروژه‌ها نیز به عهده شرکت راه‌آهن است که در مجموع 2.5 درصد رشد اعتبارات نسبت به سال گذشته داشته اند که با توجه به در نظر گرفتن افزایش هزینه‌های ساخت انتظار رشد بیشتری در اعتبارات وجود داشته است، اما نباید از واقعیت‌ها فاصله گرفت،در واقع برآورد بودجه بر اساس درآمدهای دولت بوده و سازمان برنامه‌وبودجه با توجه به پیش بینی درآمدهای نفتی، مالیاتی و... سقف بودجه را در نظر گرفته و در ادامه هزینه‌ها را ترسیم کرده است. حال اگر ما در این شرایط انتظار بیشتری برای اعتبارات داشته باشیم باید زمینه آن برای دولت وجود داشته باشد.

او با بیان اینکه ما به بودجه دولتی چشم داشتی نداریم، زیرا اعتبارات دولتی تحولی در صنعت حمل‌ونقل ریلی ایجاد نخواهد کرد، افزود: با تقویت روابط و تعامل بین بخش دولتی و بخش خصوصی و اصلاح روندها باید به دنبال هم‌افزایی باشیم تا نوعی حمل‌ونقل ترکیبی در کشور به وجود آید و از ایجاد رقابت منفی بین این دو بخش خودداری کرد. بنابراین منطقی‌ترین کار برای اجرای پروژه‌های راه‌آهن این است که به سمت ایجاد ظرفیت بیشتر و اقتصادی کردن اعتبارات برای جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و همچنین آماده سازی بسته‌های حمایتی برای سرمایه‌گذاران حرکت شود، طبیعی است که پروژه‌ها با سرعت بیشتری اجرا خواهد شد.

رسولی با تأکید بر اینکه طرح‌های در حوزه ناوگان، قطار و ماشین‌آلات ریلی، نیاز بخش زیربنایی به خطوط دوم، تجهیز شبکه و تخلیه و بارگیری به شکل فرصت‌های سرمایه‌گذاری به مردم معرفی و عملیاتی شده است، تصریح کرد: حتی مصوبات دولتی برای این برنامه دریافت شده یا دستورالعمل‌هایی صادر کرده‌ایم تا فرایند همکاری با بخش خصوصی تسهیل شود. بنابراین بسته روشن پیشنهادی ارائه داده‌ایم تا سرمایه‌گذاری بخش خصوصی اقتصادی شود که البته در بازار سرمایه در سال جاری دو پروژه در زمینه قطاری باری و مسافری از محل سرمایه‌های بورس نهایی شده است.

عضو هیات مدیره راه‌آهن با نگاهی به اعتباراتی که برای اجرای پروژه‌های سال 98 در نظر گرفته‌شده، گفت: از مجموعه اعتبارات بانکی، بورس و صندوق توسعه ملی، فاینانس و ... بسته‌های حمایتی و مدل‌های مالی روشنی داریم که چند مورد آن عملیاتی و امیدواریم که سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی افزایش و اتکا به بودجه کمتر شود. ازاین‌رو با توجه به برنامه 8 ساله‌ای 93 که با ارزش 83 هزار میلیارد تومان در آن زمان رونمایی کرده‌ایم، عمل خواهیم کرد. در برنامه هشت‌ساله 50 درصد پروژه‌ها برای بخش خصوصی در حوزه ناوگان و حوزه زیرساختی پیش‌بینی‌شده است که بیشتر در بخش ناوگان بوده است.

او درباره نقش دولت در اجرای پروژه‌های راه‌آهن تصریح کرد: پیشنهاد ما به هیات دولت این است که برای تجهیزات حمل‌ونقل ریلی ارز 4200 تومانی در نظر بگیرد، زیرا وقتی برای حمل‌ونقل مسافری اجازه افزایش هزینه بلیت داده نشود، تناسب بین هزینه و درآمدهای شرکت های حمل و نقلی بهم می خورد، بنابراین باید بخشی از هزینه‌ها پوشش داده شود. درواقع در تمام دنیا قطارهای مسافری یارانه دولتی دریافت و تلاش می‌کنند با کاهش هزینه حمل‌ونقل مسافر، مردم را به استفاده از این نوع حمل‌ونقل‌ها برای جلوگیری از استفاده از خودرو تشویق کنند، تا علاوه بر کاهش تلفات تصادفات جاده‌ای، آلودگی هوا کاهش‌یافته و بخش خصوصی نیز به سرمایه‌گذاری در این بخش تشویق شوند. بنابراین در بخش توسعه‌ای باید پروژه‌های اقتصادی طراحی شود که مبنای آن بار کافی برای مسیرهای در نظر گرفته‌شده است، تا از این طریق ضمن تشویق بخش خصوصی برای ورود به این پروژه‌ها، به توسعه کشور نیز کمک می‌کند و دولت نیز در مناطقی باید سرمایه‌گذاری کند که بخش خصوصی تمایلی به ورود به این پروژه ها ندارد و از این طریق نوعی توازن در کشور ایجاد شود.

ظرفیت های ماده 18 در بخش راه آهن

عضو هیات مدیره راه‌آهن کشور با نگاهی به ظرفیت اعتبارات راه‌آهن برای سال 98، تصریح کرد: در برنامه ششم توسعه باید 20 درصد بیشتر فروش گازوئیل به‌جز در بخش کشاورزی به‌طور مساوی بین سازمان راهداری و راه‌آهن توزیع شود که در صورت تحقق این منابع به اجرای پروژه‌ها کمک می‌ شد، اما تا امروز امکان تحقق آن وجود نداشته است. البته دولت برخی سال‌ها در اعتبارات مصوب راه‌آهن تخصیصی بیشتر از 100 درصد داده است که اعتبار آن از محل اوراق مشارکت تأمین‌شده، همچنین در لایحه بودجه 98 مطابق تبصره 18 قانون بودجه 97 حدود 2 هزار و 700میلیارد تومان برای طرح تولید واگن مسافری باری پیشنهادشده که مربوط به تولیدکنندگان داخلی است و رییس سازمان برنامه‌وبودجه کشور نیز تأکید دارند که از مصدایق بارز استفاده از ظرفیت ماده 18 که مربوط برای تقویت اشتغال و تولید است. در واقع براساس این پیشنهاد 45 درصد از سرمایه پروژه از محل اعتبارات تبصره 18 و 45 درصد سرمایه از طریق تسهیلات و 10 درصد نیز از طریق سرمایه‌گذار بخش خصوصی به‌عنوان آورده اولیه تأمین می‌شود.

رسولی همچنین درباره دیگر ظرفیت‌های قانونی که می‌تواند به تقویت راه‌آهن کمک کند، این‌گونه اشاره کرد: بر اساس قانون برنامه ششم 1 درصد از فروش نفت و گاز کشور، علاوه بر اعتبارات بخش تملک و دارایی و رشد سالانه باید به شرکت راه‌آهن تخصیص یابد تا برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای بکار رود که تاکنون این اعتبارات محقق نشده است. البته باید توجه داشت که ما در کشور نباید نگاه بخشی داشته باشیم، زیرا دولت  پروژه های دیگر را از محل درآمدهای نفتی تأمین می‌کند. از طرف دیگر با مشکلاتی که در زمینه نقل و انتقالات بانکی درآمدهای حاصل از صادرات نفت روبرو است و درنهایت به دنبال  افزایش فشار به تولیدکننده‌ها درنتیجه بالا بردن درآمدهای مالیاتی نیست، در چنین شرایطی منابع اعتباری برای اجرای برخی تخصیص‌ها وجود ندارد.

او با بیان اینکه امروز مشکل کمبود ناوگان در خطوط ریلی هشتگرد، قزوین، اسلام‌شهر و ... وجود دارد، گفت: در حال حاضر در محور تهران و گرمسار خط سوم ریلی به بهره‌برداری رسیده و خط چهارم نیز به‌زودی بهره‌برداری می‌شود که اگر ناوگان آن دو برابر شود، ظرفیت حمل بار به‌شدت بالا می‌رود، تا جایی که باعث می‌شود از فعالیت 600 هزار خودرویی حومه تهران کاهش یابد و همین مسئله ضمن کاهش آلودگی هوا در اقتصادی کردن حمل‌ونقل نیز مؤثر خواهد بود. بنابراین یکی از اولویت‌های سال 98 اتصال مراکز عمده بار به شبکه ریلی است. درواقع یکی از نقاط ضعف بهره‌وری این است که مراکز تجاری یا کارخانه‌های به دلیل عدم اتصال به شبکه باید از حمل‌ونقل جاده‌ای نیز در بخشی از مسیر استفاده کند که هزینه حمل آن‌ها بالا خواهد رفت که برای رفع مشکل کنونی این مراکز اصلی شناسایی و با موافقتی که از سازمان برنامه‌وبودجه اخذ شده سال آینده به شبکه اتصال خواهند شد.

به گزارش موج، تقویت زیرساخت های ریلی نه تنها در بخش ترانزیت و توسعه ای منطقه ای است، بلکه به دلیل اینکه مصرف سوخت در بخش ریلی برای جابجایی هر مسافر حدود 20 تا 30 درصد کمتر از اتوبوس و بیش از 2 برابر کمتر از خودروهای شخصی است، این زیرساخت ها صرفه جویی اقتصادی نیز به همراه دارد، در واقع با لحاظ مصرف سوخت 7 تا 8 لیتر در 100 کیلومتر، در2 میلیون سفر با خودرو شخصی در مسیر 1000کیلومتری 160 میلیون لیتر برای رفت و 160 میلیون لیتر برای برگشت بنزین مصرف می‌شود، در مجموع320 میلیون لیتر؛ درحالی‌که با قطار کمتر از نصف سوخت مصرف خواهد شد و 160 میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد شد. همچنین در این رابطه سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت با احتساب بهترین جاده در مقایسه با بدترین ریل به‌صورت کارشناسی کاهش ۳۵ سی‌سی مصرف سوخت را اعلام کرده و در حوزه مسافر نیز به ازای هر نفر کیلومتر ۲۰ سی‌سی صرفه‌جویی سوخت حاصل می‌شود.