وجود مشکلات ترافیکی در شهرها مسئله‌ای است که متأسفانه توسط مدیریت شهری توجه لازم به آن نمی‌شود، این در حالی است که مشکل ترافیک، ضربه‌ها و لطمه‌های جبران‌ناپذیری به اقتصاد شهر و کشور می‌زند، از طرف دیگر این معضل باعث برهم خوردن وضعیت محیط زیست شهرها، ایجاد انواع آلودگی‌ها در سطح شهر، اتلاف وقت شهروندان و به طور کلی پایین آمدن کیفیت زندگی می‌گردد.

در گفتگو با امیر رحمانی، کارشناس ارشد شهرسازی و برنامه ریزی شهری به وضعیت حمل و نقل شهری همدان و پیچیدگی حاکم بر آن می پردازیم:

رحمانی عنوان کرد: شهر همدان از جمله شهرهایی است که هم‌اکنون به دلیل رشد و گسترش سریع تراکم جمعیت، افزایش چشمگیر وسایل نقلیه، وضعیت نامطلوب معابر و غیره، با بسیاری از پدیده‌های ترافیکی درگیر است که این امر لزوم مدیریت و ساماندهی حمل و نقل ترافیک در این شهر را ضروری ساخته است.

این شهرساز افزود: در سال 1307 «کارل فریش» مهندس معمار آلمانی اقدام به طراحی نقشه‌ای برای کهن شهر همدان کرد. کارل فریش پس از بازبینی نقشه هوایی شهر همدان، متوجه شد این شهر جزء معدود شهرهای دایره‌ای شکل و متحدالمرکز است و بر همین اساس، نقشه شعاعی با مرکزیت میدانی به سبک باروک، طراحی کرد که 6 خیابان از این میدان مرکزی دایره شکل منشعب شده و با گسترده شدن و توسعه شهری، شهر به شکلی غیرمستقیم زیر نفوذ همین میدان مرکزی قرار گرفت.

وی ادامه داد: در دوره قاجاریه و در دوران حاضر به علت توسعه شهری، حلقه‌ هایی پیرامون شهر کشیده شد و خیابان‌های منشعب شده به صورت کمربندی در نقاط پیرامونی حلقه‌ها، دسترسی به نقاط مختلف شهری را فراهم کرده است.

از ویژگی‌های نقشه شعاعی میدان امام خمینی(ره) شهر همدان، متحدالمرکز بودن آن و دسترسی آسان به جاذبه‌ها و آثار گردشگری، مسجد جامع، بازار قدیمی، اماکن اقامتی، رستوران‌ها، بانک‌ها و مراکز خرید است.

رحمانی به اسناد بالادستی اشاره کرد و گفت: از آنجایی که برابر اسناد فرادست شهر همدان(طرح جامع، طرح تفصیلی، طرح حمل و نقل و ترافیک و …)، شش خیابان منشعب از میدان مرکزی(رینگ اول) بصورت پیاده راه پیشنهاد و مصوب گردیده‌است، لذا طی سال های گذشته، خیابان های بوعلی و اکباتان و میدان مرکزی شهر همدان به محورهای پیاده تبدیل و تردد هرگونه خودروهای شخصی و عمومی و … حذف گردید که همین امر موجب تشدید ترافیک عبوری و حجم بالای وسایل نقلیه موتوری به بافت مرکزی و تاریخی شهر همدان و آسیب های کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی، اقتصادی، فرهنگی و … پیش رو گردید.

وی ابراز کرد: در همین راستا با توجه به رشد سریع شهرنشینی و افزایش جمعیت و میل به استفاده از خودرو، کالبد شهر بدون درنظر گرفتن مسایل شهرسازی و هویت اجتماعی ساکنین آن، به توسعه نامنظم با رویکرد خودرو محوری ادامه داد به گونه ای که با تصمیمات لحظه ای و کارشناسی نشده، موجبات تشدید ترافیک و عدم آسایش شهروندان را حادث گردید به گونه ای که در حال حاضر شبکه معابر و الگویی که برای افق جمعیتی با ظرفیت و حجم تردد کمتر از حال درنظر گرفته شده بود، پاسخگوی مراجعات و تردد شهروندان عزیز نیست.

وی با اشاره به مدیریت بهتر ترافیک با کمک کاهش تقاضا و توزیع سفر ، عنوان کرد: مدیریت بهتر ترافیک با کمک کاهش تقاضا و توزیع سفر محقق می‌شود. کاهش تقاضا یعنی تأمین نیاز افراد بدون سفر مثل توسعه پست، خدمات غیرحضوری، دولت الکترونیک، خدمات بانکی اینترنتی، دورکاری، تنظیم سفرها در ساعات مختلف روز و نزدیکی محل کار به خانه، توزیع عادلانه کاربری‌ها و امکانات در سطح شهر، تشویق سفرهای پیاده و حمل و نقل عمومی و ایجاد هزینه و وضع عوارض برای دوستداران حمل و نقل شخصی که در ایران همه این موارد در حوزه اختیارات شهرداری‌ها نیست و تلاش تمامی متولیان امر را می‌طلبد.

رحمانی افزود: با توجه به مطلوبیت سفرهای شخصی، پارک حاشیه‌ای بدون کنترل و عدم برخورد جدی پلیس در کوچه‌ها و معابر، کمبود سیستم‌های هوشمند ثبت تخلف، ضعف و ناکارآمدی حمل و نقل عمومی نظیر ناوگان فرسوده، ایستگاه نامناسب، عدم قابلیت اعتماد در زمان سفر و سرفاصله اتوبوس‌ها، عدم تأمین سامانه‌های اطلاع رسانی و پایشی برخط از موقعیت اتوبوس، تخصیص نیافتن خط ویژه، کنترل چراغ راهنمایی با اولویت دهی اتوبوس، پرداخت الکترونیک کرایه و غیره نمی‌توان انتظار داشت در شهر ما حمل و نقل عمومی سودآور و مورد اقبال شهروندان باشد.

عدم انطباق عرضه و تقاضا منجر به ناکارآمدی یک سیستم می‌شود