محمدامین جعفری مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری منطقه آزاد قشم در گفتگو با ایرج اعتمادی خبرنگار خبرگزاری موج از قشم، به مشکلات موجود در این منطقه آزاد پرداخت که در ادامه این گفتگو را می خوانید:

به نظر شما مهم ترین مشکل منطقه آزاد قشم چیست؟

من نه به عنوان یک مدیر بلکه به عنوان یک گردشگر می‌توانم ادعا کنم که به لحاظ مشکلات و دشواری‌های قانونی و آیین‌نامه‌ای که متاسفانه پا بر گلوی اقتصاد مناطق آزاد گذاشته و رها نمی‌کنند، بازارهای قشم هم  به جایی رسیده‌اند که توان رقابت با بازارهای مشابه ملی و برخی مناطق کشورهای  دیگر را ندارند.

این‌ها شاید به خاطر قوانینی است که وزارت اقتصاد و شرکت ملی گمرک ایجاد کرده و ما را از منطقه آزاد بودن‌مان دور کرده‌اند و مساله دیگر این‌که به دلیل فرهنگ‌سازی‌هایی که در دو سال اخیر برای اطلاع‌رسانی و معرفی قشم به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری کشور صورت گرفته، مسافران و مخاطبان بیشتر از هر انگیزه‌ای به سمت گردشگری و بازدید از جاذبه‌های گردشگری به قشم می‌آیند.

با همه این توصیفات و افزایش گردشگر، شما منشا نارضایتی فعلی در بازارهای قشم و رکود حاکم بر این بازارها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 انتقاد از وضعیت موجود را حق مسلم کلیه بازاریان و مدیران مجتمع‌های تجاری می‌دانم، اما باید چند واقعیت مهم را مدنظر قرار دهیم.

درمقایسه با قبل انگیزه‌ها و چرایی‌های سفر به قشم تغییر کرده و این انگیزه‌ها از انگیزه‌های تجاری همچون خرید ارزان کالاهای وارداتی به سمت گردشگری رفته است.

من می‌توانم به شما بگویم جاذبه‌های برخی از بازارهای شهرهای دیگر به مراتب از بازارهای امروزی قشم بیشتر است، بازارهای امروزی قشم دیگر شبیه سال‌های قبل بی‌رقیب و سرشار از مزایای مضاعف نیستند.

من فکر می‌کنم جامعه فعالان اقتصادی که اخیرا تشکیل شده باید هم برای برگزاری جشنواره‌های خرید و هم برای سیاست‌گذاری در جذابیت‌آفرینی بازارهای قشم کاری کنند و تدبیرهای نو و موثری بیندیشند.

دفتر فنی حفظ و مرمت ابنیه و آثار تاریخی قشم تاسیس می‌شود، بفرمایید در این مدت در حوزه میراث فرهنگی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

من همیشه گفته‌ام توجه به گردشگری بدون توجه به صنایع دستی و بدون توجه به میراث فرهنگی مردم، خطرناک است و اگر به هر قیمتی گردشگر را وارد جزیره‌ی قشم کنیم و میراث فرهنگی و معنوی و انسانی مردمان جزیره را نادیده بگیریم، به مردم خیانت کرده‌ایم.

ورود گردشگر بدون توجه به بافت فرهنگی و اجتماعی مردم قشم، خیانت است

وقتی ما به هر قیمتی جمعیت انبوه گردشگرانی را بیاوریم که بافت فرهنگی و اجتماعی مردم را دچار تغییر و دگرگونی بکند، به مردم خیانت کرده‌ایم. بدون توجه به میراث فرهنگی و صنایع دستی که جزو آداب و رسوم مردم است به گردشگری نمی‌شود توجه کرد، چون باعث بحران اجتماعی می‌شود و یک‌سری معایب اجتماعی ایجاد می‌کند.

بنابراین اول باید میراث معنوی و فرهنگی را پاس بداریم. ما در اولین گامی که انجام داده‌ایم و اولین ماموریتی که برای همکاران‌مان تصویب کرده‌ایم بر این امر مهم تاکید کرده‌ایم که اولا باید تمام مولفه‌های انسانی میراث فرهنگی قشم را به نام و برای مردمان جزیره و با مولفه‌های ویژه خود مردم قشم ثبت ملی و جهانی کنیم.

بر همین اساس 12 پرونده در مورد فنون، مهارت‌ها، سنت‌ها، عادت‌ها، آداب و رسوم حتی موسیقی‌ها و لالایی‌های مردم تشکیل داده‌ایم و بر اساس طرح پیش می‌رویم. در حوزه میراث فرهنگی دو ماموریت جدید برای خودمان تعریف کرده‌ایم که ان‌شاءالله تا آخر سال جدید به آن می‌رسیم و خبر خوبی به مردم خواهد رسید.

یکی این که ما در آستانه تأسیس و تشکیل یگان حفاظت از میراث فرهنگی مردم قشم هستیم، این یگان حفاظت به ما دو فرصت مهم می‌دهد؛ یکی  اینکه ما را در حفظ و حراست و صیانت از شرایط موجود بناها و محوطه‌های تاریخی یاری می‌دهد دوم اینکه با خیالی مطمئن و دور از نگرانی‌ها و ناامنی‌های این حوزه، کاوش‌های تاریخی و باستانی را سامان می‌دهیم.

احتمال وجود بقایی از شهرهای دوره ی اشکانیان و ساسانیان در قشم

گنج‌های ارزشمندی برای کاوش وجود دارند و ما با درصد بالایی بر وجود آن‌ها احتمال می‌دهیم و پیش‌بینی می‌کنیم که بقایایی از شهرهایی از دوره ساسانی و اشکانی در قشم در نتیجه کاوش‌های علمی پیدا شوند.

وقتی یگان‌مان را تشکیل بدهیم، با خیال راحت این کاوش را انجام می‌دهیم. مژده دوم این‌که به زودی دفتر فنی حفظ و مرمت ابنیه و آثار تاریخی قشم را تاسیس می‌کنیم و گام‌های اول این مهم را هم برداشته‌ایم، خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی کشور، قشم را با جایگاهی شبیه همه استان‌ها که اختیارات کامل هم در حوزه میراث فرهنگی، هم صنایع دستی و هم گردشگری  دارد، برانداز می‌کند و تشکیل این دفتر فنی را نیز به رسمیت شناخته‌اند و این دستاورد بسیار بزرگی است.

خواب‌هایی که برای قشم سال 99 به بعد دیده‌ام

ما در آستانه دو رویداد بزرگ در منطقه خاورمیانه هستیم، یکی اکسپو 2020 در دوبی است که ما می‌توانیم برویم و از مانیتور تبلیغات آن‌ها برای قشم تبلیغ کنیم و دیگری جام جهانی 2022 در قطر است. با همین مولفه‌ها گام‌هایی برداشته‌ایم، البته این ما نیستیم که باید خود را به آب و آتش بزنیم که ما را ببینند و با ما مشارکت کنند، این خود آن‌ها هستند که ناگزیر به مشارکت با ما هستند.

خیلی‌ها همین حالا هم به مدیریت قشم انتقاد دارند که چرا کیش در جام جهانی 2018 نقش آفرینی می‌کند، ولی قشم نتوانسته این فرصت را به‌دست آورد؟

خیالتان راحت ما به طور قطع در این پروژه و مفاهیم جانبی آن از همه جا و به‌خصوص کیش برخوردارتر و جلوتریم. آن‌قدر که به‌جای اعلام این آمادگی از سوی ما،  کارها را به گونه‌ای پیش برده‌ایم که مورد تقاضا قرار خواهیم گرفت. اصلا این گفتمان و این حرکت از تئوری‌های خود بنده و از قشم شروع شده است.

جام جهانی 2014 در کشور برزیل و در روزهایی برگزار شد که به صورت میانگین 7میلیون و سیصدهزار نفر از این جام جهانی استقبال کردند، این وضعیت در حالی رخ داد که کشور برزیل در مقایسه با قطر حتی یک ایرلاین قوی جهانی و مجهز ندارد و از طرفی یک ایرلاین قوی دیگر هم در همسایگی آن وجود ندارد. کشورهای همسایه برزیل کشورهایی مثل بولیوی، آرژانتین و... هستند که ایرلاین های بزرگ قوی ندارند.

ولی شما تصور کنید اگر قطر میزبان یک جام جهانی باشد، به جز ناوگان عظیم خودش،QATARI AIRWAYS ، یک ایرلاین بزرگ به نام Emirates هم در همسایگی خود دارد و... بر همین اساس پیش‌بینی می‌کنیم بازی‌های جام جهانی2022 قطر روزانه ده میلیون نفر گردشگر داشته باشد، آیا کشور کوچک قطر می‌تواند از همه این جمعیت روزانه میزبانی کند و اقامت شبانه آن‌ها را فراهم کند؟

در خوشبینانه‌ترین حالت قطر در روز بیش از 6میلیون نفر بیشتر نمی‌تواند میزبانی کند. حالا سوال اصلی این‌جاست که آیا قطر دوست دارد که امارات، کویت و عربستان که رقبای تجاری قطر هستند، از این فرصت به نفع خود بهره‌برداری کنند؟ آیا قطر برای این جام جهانی سرمایه‌گذاری می‌کند که رقبایش استفاده کنند، هرگز! پس سعی می‌کند این فرصت را ناگزیر به کشورهایی که رقابت تجاری با آن‌ها ندارند، مثل عمان و ایران بدهد و کجا بهتر از قشم، پهنه‌ی قشم از پهنه ی کیش خیلی مناسب‌تر است.

ثروت آفرینی در قشم با ایجاد کمپ های ورزشی و اقامتی

ما البته فقط به آن ایام 28 روزه جام جهانی فکر نکرده‌ایم حتما تیم‌هایی که قرار است در ژوئن و ژوئیه که می‌خواهند در قطر شرکت کنند و در یک شرایط آب و هوایی مشابه قطر ماه‌ها قبل بیایند اردو بزنند و تمرین داشته باشند، حتما این کمپ‌های اقامتی و ورزشی که در قشم ایجاد می‌شود، بعدها به درد قشم خواهد خورد. مگر قرار نیست تیم آسیای شرقی یک روز بروند با کشورهای عربی بازی کنند و حتما به این شرایط مشابه آب و هوایی و این کمپ‌ها احتیاج دارند و سال‌ها می‌تواند برای قشم ثروت‌آفرینی کند.

حالا تیم‌های باشگاهی را حساب کنید تیم‌های باشگاهی خودمان که قرار است اردو بزنند، چرا می‌روند در دوبی اردو می‌زنند، چرا در صورت فراهم بودن شرایط به قشم نیایند؟

همه‌ی این‌هایی را که می‌فرمایید نیازمند زیرساخت است، با کدام زیرساخت؟

من امیدوارم همه دست به دست هم بدهند، همین یک و دو سال آینده منطقه آزاد قشم را جانانه دوست داشته باشیم و در حفظ و اعتلای آن بکوشیم، همین روح  زنده‌ی قشم را به هر جا ارائه کنیم،  آن را با تمام وجود  می‌خواهند.

همین پهنه وسیع و باشکوه قشم کافی است تا همه کشورهای دیگر هم‌چون امارات، هنگ کنگ، چین و... بیایند و سرمایه‌گذاری کنند، آن‌ها بسیار و بسیار از ما فرصت‌شناس‌تر هستند و قدر این فرصت طلایی را می‌دانند.

ما اگر دیپلماسی اقتصادی و دیپلماسی عمومی را به خوبی به کار بگیریم حتی به راحتی و با ایجاد اطمینان متقابل می‌توانیم کاری کنیم که خود کشور قطر برای آن‌که رقبای همسایه عربی فرصت‌ها را به سمت خود نکشند، راه نجات را در این ببیند که خودش دست به کار شود و با سرمایه خودش این زیرساخت‌ها را در قشم فراهم کند.

فقط کافی است ما بگوییم ما هستیم، و مدیریت ارشد قشم به این نتیجه برسد برای اینکه ما قشم را نجات بدهیم حتما نیاز نیست دست در جیب دولت کنیم، بلکه سرمایه‌گذاران را با شرایط تسهیلی بهتری جذب بکنیم و روزهای طلایی قشم را رقم بزنیم.

تا چه اندازه موفقیت‌های امروز این اداره کل را مرهون تلاش مدیران سابق می‌بینید؟‌‌

بدون کوچک‌ترین تردید با شما هم عقیده‌ام. بزرگان دین مبین ما همواره بر صدق و انصاف توصیه کرده‌اند و حق هم همین است. به طور بسیار عمیقی بر این باورم که انصاف شناسنامه ایمان آدم‌ها است. هر چه در بررسی تلاش‌های مدیران پیشین اداره کل می‌اندیشم،  خود را مدیون تلاش‌های پیشین مدیران و وامدار امانتی می‌دانم که برای ما یادگار گذاشته‌اند.

محمدامین جعفری در قسمت پایانی گفتگو گفت: بنده در خوشبینانه‌ترین حالت، امانت‌داری هستم که باید این امانت‌های برجای مانده از بیست و پنج مدیر سابق این اداره را با جان و دل و با تلاش‌هایم پاس بدارم. بدون کوچک‌ترین تردید خود را وام‌دار و مدیون مدیران قبلی اداره‌ام می‌دانم.