، شبکه الجزیره در گزارشی نوشت که از زمان پایان طوفان الاقصی، تحریم فرهنگی و دانشگاهی علیه رژیم صهیونیستی به‌تدریج گسترش یافت، اما تحولات پس از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) این روند را وارد مرحله‌ای عمیق‌تر و ساختاری‌تر کرده است.

طبق این گزارش، در ماه‌های اخیر، نشانه‌های روشنی از حرکت تحریم‌ها به‌سوی شکل نهادی و فراگیر دیده می‌شود؛ به‌گونه‌ای که مؤسسات دانشگاهی، برنامه‌های مشترک بین‌المللی و حتی کل ساختار آموزش عالی در سرزمین‌های اشغالی را دربر گرفته است.

بر اساس داده‌های منتشرشده، تنها در نیمه دوم سال ۲۰۲۴ حدود ۵۰۰ مورد تحریم آکادمیک ثبت شده است که نسبت به نیمه نخست همان سال، افزایشی ۶۶ درصدی را نشان می‌دهد. این روند در سال ۲۰۲۵ نیز نه‌تنها متوقف نشده، بلکه در اروپا شتاب بیشتری گرفته است.

تحریم‌ها دیگر به امتناع از همکاری با پژوهشگران فردی محدود نیست و به‌طور فزاینده‌ای کل دانشگاه‌ها و برنامه‌های بین‌المللی مشترک با نهادهای صهیونیستی را هدف قرار داده است.

هم‌زمان، پدیده تازه‌ای نیز ظهور کرده است و آن خودداری آکادمیک‌های یهودی و حتی صهیونیست از حضور در برنامه‌های علمی در داخل و خارج از سرزمین‌های اشغالی است که در واکنش به فشار افکار عمومی و اعتراضات گسترده صورت می‌گیرد.

در همین چارچوب، لغو سخنرانی «پیتر باینارت» نویسنده یهودی و استاد دانشگاه نیویورک، در دانشگاه تل‌آویو در نوامبر ۲۰۲۵ بازتاب گسترده‌ای در محافل صهیونیستی داشت و به واکنش تند جریان‌های راست‌گرا انجامید.

همزمان با این بایکوت، در تحولی کم‌سابقه، ده‌ها آکادمیک صهیونیست پیام‌های تهدیدآمیز از سوی یک وبگاه ناشناس دریافت کرده‌اند که آنها را به توقف همکاری با ساختارهای نظامی و امنیتی فراخوانده و هشدار داده است در غیر این صورت «اهداف مشروع» تلقی خواهند شد.

پس از این رخداد، موساد و شاباک به افراد تهدیدشده توصیه کرده‌اند اطلاعات مربوط به سفرهای خارجی خود را منتشر نکنند و تدابیر حفاظتی شخصی را افزایش دهند.

این در حالی است که شماری از دانشگاه‌های سرزمین‌های اشغالی، از جمله دانشگاه بن‌گوریون، به‌طور مستقیم در برنامه‌های نظامی، از جمله آموزش خلبانان نیروی هوایی، مشارکت دارند؛ موضوعی که نقش دانشگاه‌ها را در ساختار امنیتی رژیم صهیونیستی برجسته‌تر کرده است.

شورای رؤسای دانشگاه‌های رژیم صهیونیستی در گزارشی رسمی اعلام کرده است که حتی اعلام آتش‌بس نیز نتوانسته موج تحریم‌های آکادمیک، به‌ویژه در اروپا، را مهار کند.

بر اساس این گزارش، شمار موارد تحریم تا نوامبر ۲۰۲۵ به حدود هزار مورد رسیده و میزان دریافت کمک‌های پژوهشی از برنامه «هورایزن اروپا» به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است.

طبق این گزارش، ۵۷ درصد تحریم‌ها متوجه پژوهشگران فردی، ۲۲ درصد شامل قطع همکاری‌های نهادی میان دانشگاه‌ها و ۱۴ درصد مربوط به تعلیق برنامه‌های بین‌المللی از جمله تبادل دانشجو و دوره‌های پسادکتری بوده است.

برای نمونه در ایتالیا، از میان ۶۱ دانشگاه دولتی، ۱۱ دانشگاه تا سپتامبر ۲۰۲۵ اقدامات عملی برای تعلیق یا قطع همکاری با نهادهای آکادمیک رژیم صهیونیستی انجام داده‌اند. در دانشگاه فلورانس، پنج دانشکده همکاری‌های خود را متوقف کرده‌اند؛ تصمیمی که پس از امضای طومارهایی با بیش از ۵۰۰ امضا از سوی استادان، پژوهشگران و دانشجویان اتخاذ شد. در این کشور، تحریم دانشگاهی به سطح یک مطالبه ملی با محور پاسخ‌گویی اخلاقی ارتقا یافته است.

همزمان رژیم صهیونیستی برای مقابله با این روند، به تقویت شبکه‌های حامی در جوامع یهودی، همکاری با شرکت‌های حقوقی بزرگ، رصد فضای دانشگاهی و حتی برگزاری کنفرانس‌های محدود موسوم به «فضاهای امن» روی آورده است. با این حال، بسیاری از این اقدامات به‌جای شکستن انزوا، به تقویت آن انجامیده و دانشگاهیان صهیونیست را در حلقه‌های بسته محصور کرده است.

کارشناسان تأکید دارند که دانشگاه‌ها یکی از ستون‌های اصلی قدرت علمی و نظامی رژیم صهیونیستی به‌شمار می‌روند و آسیب دیدن آن‌ها، پیامدهایی فراتر از حوزه نمادین دارد.

تشدید انزوای آکادمیک، به‌عنوان نشانه‌ای از شکست اخلاقی و تضعیف جایگاه بین‌المللی، می‌تواند به تهدیدی واقعی برای امنیت داخلی رژیم صهیونیستی تبدیل شود؛ روندی که گزارش‌های رسمی نیز تداوم آن را در میان‌مدت و بلندمدت محتمل می‌دانند.