اشکان مهریار کارگردان فیلم مستند آیدین که این روزها در گروه هنروتجربه بر روی پرده است، در گفت‌وگو با خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج، به تشریح چرایی تولید اثر مذکور به شکل یک فیلم مستند پرداخت و گفت: در وهله اول باید بگویم من به فیلم‌های مستند علاقه دارم و این یک علاقه شخصی است به حدی که در اوقات فراغت هم ترجیح می دهم که به تماشای فیلم های مستند بنشینم تا آثار سینمای داستانی؛ زیرا اعتقاد دارم  موضوع این فیلم‌ها از داستان‌‌سرایی به دور است و خیلی وقتها داده‌ها و اطلاعاتی را درباره یک رویداد یا مبحث واقعی به مخاطبانشان منتقل می‌کنند.

ایده ساخت مستند آیدین از کجا آمد

او در مورد انتخاب سوژه اثرش هم افزود: بسکتبال رشته ورزشی من بود و از 10سال پیش تا به امروز، عکاس فدراسیون بسکتبال هستم. آیدین نیکخواه بهرامی ورزشکار محبوب من بود و زمانی که  تصادف کرد،تصمیم گرفتم کاری برایش بکنم. در یک سال اول پس از درگذشت او عکسهایش را جمع و برایش ویدئو درست می‌کردم. اما پس از مدتی تصمیم گرفتم یک فیلم مستند برایش تولید کنم. ایده ساخت این اثر مستند در سال1395 یا 1396 مطرح شد و فیلمنامه‌اش را نوشتم . بعدها پروژه استارت خورد و امروز نتیجه کار به مرحله اکران رسید.

چرا مستند آیدین کوتاه شد؟

کارگردان فیلم مستند آیدین در مورد کوتاه شدن نسخه اکران شده نسبت به اثر اولیه گفت: من با توجه به عِرق و علاقه‌ام به شخصیت آیدین نیکخواه بهرامی، دوست داشتم مخاطبانم با دیدن فیلم مستند آیدین تا اندازه بیشتری با ویژگی‌های شخصیتی او آشنا شوند؛ اما با صحبتی که با یوسف حاتمی‌کیا مشاور پروژه داشتم به این نتیجه رسیدم که بهتر است بازگویی بخشی از داستان فیلم به راوی سپرده شود و برخی از موضوعات هم خلاصه شود تا اثرمان خسته‌کننده نشود و از کشش نیفتد. بنابراین آقای پرویز پرستویی به عنوان راوی به دست‌اندرکاران تولید فیلم مستند آیدین اضافه شد.

سخت ترین مرحله تولید مستند آیدین

مهریار در پاسخ به این سوال که آیا برای تولید این مستند و بیان برخی نکات منعی از سوی خانواده و یا فدراسیون و حتی صاحبان باشگاه ها و یا هر ذی نفع دیگری برایشان وجود داشته است اظهار داشت: ما در مسیر تولید فیلم مستند آیدین منعی نداشتیم. نقدی هم که در این فیلم مطرح شد به سالهای خیلی قبل بر می گشت، زمانی که به دوران پس از جنگ مرتبط می شد و زمانی که شاید ورزش ما از مدیریت منسجمی برخوردار نبود.

این فیلمساز در واکنش به این نکته که تصاویر آرشیوی شما موید این نکته بود که خانواده آیدین از همان اوان کودکی فرزندانشان علاقمند به ضبط ویدئویی و تصویری زندگی فرزندانشان بوده اند گفت: تولید این فیلم مستندزمان زیادی برد و از زمانی که آن را نوشتم تا پایان تولید حدود چهار سال طول کشید. سخت‌ترین قسمت کار هم جمع‌آوری فیلم‌ها و تصاویر آرشیوی بود. من در این مرحله به اندازه‌ای مشکل داشتم که گاهی از ادامه راهم مأیوس می‌شدم  ولی در نهایت  تصاویر از جای جای ایران و حتی در دنیا جمع شدند. 

وی تصریح کرد: ما در ایران به شدت با فقر آرشیو مواجه هستیم و حتی در فوتبال که تا این اندازه محبوب است خیلی از تصاویر مسابقات وجود ندارد و یا به دست آوردنشان سخت است. من هم برای به دست آوردن تصاویر آرشیوی مورد نیاز مستند آیدین از همبازی ها، خانواده، دوستان آیدین و حتی فدراسیون قطر و ژاپن کمک گرفتم چرا که خیلی از آنها بویژه تصاویر مسابقات در اینجا وجود نداشت. به عنوان مثال در زمان برگزاری المپیک دوحه، به قدری بسکتبال ما سطح پایین بوده که اصلا تصاویرش از تلویزیون هم پخش نشده است و خیلی از بازی هاف بویژه بازی های ابتدایی آیدین را از جاهای دیگر به دست آوردیم. بویژه آن بازی آخر که در قزوین انجام شده بود تا به امروز کسی فیلمش را ندیده بود. آن را هم من با مراجعه به قزوین و فیلمبردار و آنالیزور بازی توانستم تهیه کنم. این کار زحمت زیادی داشت و باید از همه دوستان و دست اندرکاران که در این کار به من کمک کردند تشکر ویژه ای داشته باشم.

مزیت ساخت اثر از یک قهرمان زنده

کارگردان فیلم مستند آیدین د رمورد اینکه آیا ساختن یک فیلم مستند در مورد یک قهرمان زنده مناسب تر است یا یک فرد از دنیا رفته، گفت: ساختن فیلم یک قهرمان زنده آسانتر از تولید اثری درباره یک قهرمان از دست رفته است؛ زیرا وقتی فیلم‌ساز درباره یک قهرمان درگذشته کار می‌کند، نمی‌تواند با شخصیت اصلی داستانش صحبت کند، خیلی از حقایق پشت پرده می ماند و مجبور است اطلاعات مورد نیازش را از افراد آگاه دیگر بگیرد.

چرا ورزش در سینمای ایران کمرنگ است

مهریار در واکنش به اینکه چرا در آثار سینمای ایران تحرک و ورزش و حتی آمادگی جسمانی کمتری دیده می شود و اصولا ژانرهای اکشن و ورزشی هم تقریبا وجود خارجی ندارند، بیان کرد: خود را در جایگاهی نمی بینم که بتوانم نظر قطعی در این مورد بدهم. حتما ما امروزه بازیگرانیداریم که ورزش می‌کنند و یا دنبال کننده ورزش هستند. به نظر می‌رسد این که کمتر شاهد نمایش کارهای ورزشی در فیلم‌های سینمایی هستیم، بیشتر به سلیقه فیلم‌سازها برمی‌گردد و من نمی‌دانم چرا آنها نمی‌خواهند ژانر ورزشی با سایر ژانرهای سینمایی ترکیب شود.

وی افزود: شاید خواسته مخاطب در این میان مطرح است. ما در سال های قبل مستندهای ورزشی همچون مستند ناصر حجازی، صفر تا سکو و ... داشته ایم که آنچنان مورد توجه مخاطب قرار نگرفت و شاید هنوز فرهنگ مستند ورزشی دیدن در جامعه ما جای نیفتاده است. البته تا امروز اهالی ورزش بسکتبال و برخی از اقشار جامعه استقبال خوبی از فیلم مستند آیدین داشته اند.

این مستندساز  با بیان اینکه ترکیب ورزش و سینما اتفاقات خوبی را رقم می‌زند، ادامه داد: ما در فیلم های روز دنیا می بینیم که مثلا صحنه های اکشن و یا رزمی و درگیری (فایت) متنوعی دارند و مخاطب هم از تماشای آنها لذت می برد. فکر می کنم که اگر سینمای ما هم از این امکان بهره ببرد جذابیت خاص خود را در پی خواهد داشت.

دوست دارم حامد حدادی را فیلم کنم

اشکان مهریار در مورد پروژه بعدیش گفت: من این روزها کار روی سوژه دیگری را شروع نکرده ام اما چند ایده دارم. یکی از این ایده‌ها پرداختن به زندگی و شخصیت حامد حدادی بازیکن بسکتبال و نخستین لژیونر بسکتبال ایران است که همچون علی دایی در رشته فوتبال، او هم به بالاترین سطوح ورزشی دنیا در رشته بسکتبال راه پیدا کرد. البته باید به یک قصه هم برسم تا بتوانم تولیدش کنم؛ همانطور که فیلم آیدین واقعا واجد چنین شرایطی بود.