محمدرضا یوسفی نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در خصوص وضعیت فعلی ادبیات کودک کشورمان به خبرنگار خبرگزاری موج گفت: هم‌اکنون ادبیات کودک وضعیت خیلی فاجعه‌آمیزی دارد.همه‌گیری ویروس کرونا ادبیات کودک را فلج کرد زیرا در 2سال اخیر هزینه‌ها به قدری افزایش پیدا کرده‌اند که چاپ کتاب کودک برای اکثر ناشران غیر ممکن شده است. بنابراین کتابهایی که دارای ساختار فرهنگی و هنری هستند، دچار رکود شده‌اند.

او افزود:امروزه برخی از ناشران، کارهای رمان ویژه نوجوانان  را چاپ می‌کنند. چاپ این کتابها از نظر هزینه به صرفه‌تر است.

این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان کیفیت آثار منتشر شده برای آینده‌سازان کشورمان را چنین ارزیابی کرد: وقتی یک جامعه در هر زمینه‌ای اعم از مسکن، تجارت، فرهنگ و ......دچار بحران می‌شود، شاهد افت محسوس کیفیت کتاب‌ها حتی از نظر چاپ می‌شویم. ما الآن مشکل تیراژ داریم. امروزه اکثر ناشران کتاب‌ها را به صورت دیجیتالی چاپ می‌کنند زیرا با توجه به گرانی زینک و فیلم نمی‌توانند آثار مکتوب را با تیراژ بالا منتشر کنند؛ در نتیجه تیراژ کتاب‌های ویژه کودکان و نوجوانان کاهش پیدا کرده است.

یوسفی ادامه داد: ما هم‌اکنون 14 یا 15میلیون کودک و نوجوان در سطح کشورمان داریم اما تیراژ کتاب‌های ویژه آنها به 300، 400 یا 500 رسیده است البته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به دلیل وجود کتابخانه‌هایش آثار مکتوب ویژه آینده‌سازان کشورمان را به نسبت سایر ناشران با تیراژ بالاتری چاپ می‌کند.

او بیان کرد: با کاهش تیراژ چاپ کتاب‌های ویژه کودکان، خود به خود کیفیت آثار نیز کاهش پیدا می‌کند؛ زیرا ناشر به سمت چاپ آثار ترجمه‌ای و بازاری کار کردن می‌رود در نتیجه نویسندگان جدی از روند تولید آثار مکتوبِ ویژۀ آینده‌سازان کشورمان خارج می‌شوند و تعداد آثار برجسته کاهش پیدا می‌کند. ضمن اینکه کتاب دیگر جایگاهی در سبد خرید مردم ندارد یعنی اگر قبلا می‌گفتند خرید کتاب در اولویت 23 یا بیست و چهارم سبد خرید خانوار است، امروز باید گفت به نظر میرسد خرید کتاب در اولویت شصتم خانواده‌های ایرانی شده است.

پایان مجموعه داستان های شاهنامه کجاست؟

این نویسنده کودک و نوجوان در پاسخ به این سوال که در 2سال گذشته (در دوران همه‌گیری ویروس کرونا)چه کرده است اظهار داشت: من در 2سال گذشته خانه‌نشین بودم و بیشتر روی پک (بسته) شاهنامه‌ام کار کردم. تا به امروز 30 یا جلد از این پک سنگین چاپ و منتشر شده است. در واقع در دوران پس از همه‌گیری ویروس کرونا به صورت شبانه‌روزی کار کرده‌ام تا مابقی داستان‌های مربوط به مجموعه کتاب‌های  شاهنامه‌ام  را بنویسم و آنها را برای چاپ و انتشار آماده کنم.هم‌اکنون به دوران مصدق رسیده‌ام و جلد 86 مجموعه مذکور را می‌نویسم.

وی افزود: خوشبختانه به نظر می‌رسد که روند نگارش « مجموعه داستان های شاهنامه » من به زودی به انتها می‌رسد زیرا فکر نمی‌کنم نگارش این مجموعه را پس از رسیدن به کودتای ۱۳۳۲ ادامه بدهم البته هم‌اکنون اطلاع ندارم که پس از رسیدن به این مرحله چه خواهم کرد چون نگارش آثاری چون پک شاهنامه من،کاری نیست که  بتوانم طرح و سرانجامش را از قبل پیشبینی کنم مثلا من در ابتدای  نگارش این مجموعه نمی‌خواستم وارد حوزه تاریخ ایران شوم و فقط می‌خواستم به داستان‌های شاهنامه بپردازم اما بعدها با عبور از داستان‌های شاهنامه ،مجموعه مذکور  وارد تاریخ ایران شد.

یوسفی ادامه داد: در عین حال، در 2سال گذشته با توجه به اقتضائات نگارش مجموعه‌ای چون مجموعه شاهنامه‌ام، سرگرم خواندن متون تاریخی،جامعه‌شناسی و اسطوره‌شناسی بودم زیرا مجموعه مذکور پیوند اسطوره و تاریخ است.

این نویسنده در مورد اینکه برنامه اش برای آینده چیست گفت: هم‌اکنون یکسری پیش طرح رمان دارم که همه آنها را فعلا کنار گذاشته‌ام تا نوشتن بسته رمان‌های شاهنامه‌ام تمام شود.در اصل من نگران بودن که ابتلای احتمالی‌ام به ویروس کرونا نوشتن مجموعه مذکور را متوقف کند ولی خوشبختانه تا به حال به این ویروس مبتلا نشده‌ام .

ناشران دولتی به مدیریت خود اعتماد ندارند

وی در پاسخ به اینکه چه پیشنهادی برای متولیان رسیدگی به وضعیت ادبیات کودک کشورمان دارد؟ بیان کرد: یکی از ضربه‌هایی که ادبیات کودک این مملکت خورده، دولتی شدن این ادبیات بوده است. اینکه در 40 سال گذشته نهادهای مختلف کوشیدند ادبیات کودک را دولتی کنند و به هدفشان رسیدند، پیامدهای مثبتی و منفی  داشته است. در واقع اگرچه دولتی شدن ادبیات کودک باعث شد از طیفی از کتاب‌ها پشتیبانی شد اما استقلال ادبیات کودک را از این حوزه ادبی گرفت.

او در ادامه اظهار داشت: هم‌اکنون با وجود بحران پیش آمده افرادی که به دولتی شدن ادبیات کودک اصرار داشتند، باید پاسخگو باشند. مطمئن باشید اگر ادبیات کودک مستقل بود، یعنی دولت به جای آنکه طلایه‌دار و جلودار باشد، یاور بود، امروز ادبیات کودک وضعیت بهتری داشت.

یوسفی در تشریح معضلات پیش آمده در پی دولتی شدن ادبیات کودک به ذکر مثالی از خودش پرداخت و گفت: من در ابتدای کار روی مجموعه رمان‌های شاهنامه به چند نهاد دولتی سر زدم اما چون طول عمر مدیریت‌های دولتی کوتاه است، همه مدیرهای ما کار کوتاه‌مدت می‌کنند و انجام کارهای درازمدت را بلد نیستند. در حالی که فعالیت در عرصه‌های فرهنگی نیازمند انجام کارهای کلان و درازمدت است و به ثمر رساندن چنین کارهایی سرمایه‌گذاری می‌خواهد.

وی ادامه داد: بعضی از مدیران می‌گفتند اگر ما با شما قرارداد ببندیم ممکن است مدیر بعدی ان قرارداد را فسخ کند. من نیز به این نتیجه رسیدم که نمی‌توان با مشارکت یک نهاد دولتی کار بزرگ و کلانی انجام داد زیرا مدیران این نهادها به مدیریت خودشان اعتماد ندارند. از طرف دیگر اگرچه در جامعه ما بخش خصوصی ضعیف است اما این بخش جامعه را به پیش می‌برد. تجربه نیز این حرف را تأیید کرده است.

محمدرضا یوسفی در پایان اظهار داشت: به نظر من متولیان و مسئولان فعلی رسیدگی به وضعیت ادبیات کودک باید ناشران خصوصی  را احیا کنند؛ چون ناشر خصوصی برای انجام هر کاری دل و جرأت دارد. ناشران دولتی چنین دل و جرأتی را ندارند.