به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری موج، برنامه «زاویه» با موضوع تربیت جنسی و بررسی سیاست‌گذاری امر جنسی در ایران این هفته 20 اسفندماه با حضور سینا کلهر ، متخصص سیاست‌گذاری فرهنگی و ادریس راموز، پژوهشگر اجتماعی از شبکه چهار سیما پخش شد.

سینا کلهر در ابتدای برنامه زاویه این هفته گفت: بین سیاست‌های فرهنگی اعلامی ما به ویژه سیاست‌های حوزه خانواده و آنچه اعمال می‌کنیم دوگانگی وجود دارد. سن بلوغ در جامعه کنونی ما کاهش پیدا کرده و نمی‌توان با ازدواج و تشکیل خانواده در این سنین به نیازها پاسخ داد و باید سیاست‌های تکمیلی وجود داشته باشد. یکی از نکات این است که فضای جامعه باید سالم باشد و نباید تحریک‌کننده باشد تا بلوغ جنسی تا حد امکان در زمان خودش اتفاق بیفتد. یک ضلع مسئله نیز خویشتن‌داری است و ضلع دیگر ازدواج به موقع است. این سیاست‌ها خوب است و بهترین سیاست ممکن است اما در اجرا به هیچ‌کدام از این اضلاع توجه نمی‌شود.

ادریس راموز در ادامه گفت: نقطه‌ضعف اصلی ما در بحث پیرامون این موضوع این است که ما امر جنسی را کلان نمی‌بینیم. ارزش‌ها، باورها، کنش‌ها و رفتارها، ساخت‌هایی از قبیل خانواده و در ادامه سیاست‌ها در حوزه امر جنسی مسائلی است که در این حوزه وجود دارد. ما تنها به بحث خانواده توجه می‌کنیم و در نهایت اقتصاد آن را مورد توجه قرار می‌دهیم و در نتیجه صرفاً وام ازدواج را افزایش می‌دهیم. مفهوم نیاز، نقطه شروع یک فرایند معناسازی در جامعه است. اگر یک نیاز سرکوب شود فرایند معناسازی اتفاق نمی‌افتد و هم‌چنین مسیر دیگری را طی می‌کند. به عنوان مثال به دنبال تخیل در این مسائل می‌رویم و برای رسیدن به این تخیل، هنر، نوع لباس پوشیدن و مسائل دیگر ما تغییر می‌کند. تیلور در مقاله‌ای می‌گوید این خود مسیحیت بود که به دلیل برخورد نامناسب با این موضوع موجب رقم خوردن انقلاب جنسی در انگلستان شد.

سینا کلهر سپس عنوان کرد: تنبلی و ناکارآمدی دستگاه بوروکراتیک و اجرایی منجر به مشکلات امروز شده است. هیچ نوع شباهتی بین وضعیت ما و وضعیت مسیحیت وجود ندارد. شرایط تاریخی و دینی ما بسیار با مسیحیت متفاوت است. حتی موافق نیستم که برای شرایط امروز ما از واژه سرکوب استفاده کنیم. قاعده‌مند کردن به معنای سرکوب نیست. رها کردن غریزه جنسی به معنای متلاشی کردن خانواده و جامعه و ساختار شخصیتی افراد است. بنابراین باید یک صورت‌بندی برای این موضوع داشته باشیم و این صورت‌بندی قابل دفاع است.

ما خانواده را قربانی امور دیگر کرده ایم

وی ادامه داد: نظام دانشگاهی ما به اضافه سربازی باعث شده سن ورود به بازار کار که اولین شرط ازدواج است به 29 سال برسد. همان‌طور که عرض شد سیاست ما درست است و هیچ راه‌حل دیگری وجود ندارد و البته این به این معنا نیست که وضعیت فعلی ما قابل دفاع است. وضع موجود فعلی نباید ما را به فکر تغییر سیاست بیندازد بلکه چیزهای دیگری است که باید تغییر کند. نظام آموزش‌وپرورش و آموزش عالی و نظام اشتغال و همچنین سربازی باید تغییر کنند. در قانون اساسی ما آمده که باید تمامی سیاست‌های کشور در خدمت خانواده باشد اما ما در عمل خانواده را قربانی سیاست‌های دیگر کردیم.

ادریس راموز گفت: بعد از جنگ جهانی دوم کشورهای غربی برای حل این مشکل دور هم جمع شدند و یک مدل مطرح شد و آن این‌که خانواده مهم‌ترین رکن جامعه است و همه سیاست‌ها باید در خدمت خانواده باشد. اما در عمل این اتفاق نیفتاد و به سمت رهاسازی جنسی رفتند. در سال‌های اخیر شاهد هستیم که آمریکا و روسیه سیاست‌های خود را به سمت تقویت بنیان خانواده برده‌اند. در آمریکا در مدارس 38 ایالت آموزش‌های مبتنی بر پاک‌دامنی تا قبل از ازدواج وجود دارد. وقتی در مورد سیاست صحبت می‌کنیم فرایند سیاست‌گذاری هم مهم است. یکی از مؤلفه‌های مهم در تغییر ساختار جنسی یک جامعه جنگ است که وقوع جنگ جهانی در غرب در این مسئله خیلی مؤثر بوده است. یکی از مشکلات ما این است که نگاه‌مان مبتنی بر مالکیت مردان بر زنان است که این نگرش مشکلاتی برای ما ایجاد کرده و نتیجه آن این شده که زنان مردانه رفتار کنند و مردان زنانه شوند.

سینا کلهر در واکنش گفت: بنده معتقدم ما نگاه مبتنی بر مالکیت از خانواده نداریم. هنوز در نظرسنجی‌ها مسئله ازدواج در اولویت پسران و دختران ماست.

ادریس راموز پاسخ داد: در فرهنگ ما این نگاه وجود دارد و به همین دلیل عده‌ای بحث منع خشونت علیه زنان را پیگیری می‌کنند. از طرفی تلقی جوانان ما در مورد ازدواج متکثر شده مانند پدیده همباشی.

نظام اداری مانع ازدواج جوانان

سینا کلهر سپس اظهار کرد: نباید ذهنیت یک بخش کوچک را به کل جامعه تعمیم دهیم. سیاست‌گذار باید این‌ها را ببیند اما نباید به کل جامعه تعمیم بدهیم. ما الآن حدود 12 میلیون جوان در سن ازدواج داریم که امکان ازدواج و چشم‌اندازی برای این مسئله ندارند. 14 سال پیش قانونی برای تسهیل ازدواج تصویب شده است که البته قانون خوبی نبوده اما کسی نمی‌آید آن را بررسی کند و مشکلاتش را برطرف کند. این نوع قانون‌گذاری و همچنین بالا بردن وام ازدواج منجر شده که سیاست‌گذار احساس کند وظیفه خود را انجام داده است. مشکل اصلی ما این است که بخش زیادی از جامعه ما نمی‌تواند ازدواج کند و مشکل اصلی این نیست که الگو و نگاه به ازدواج تغییر کرده است. امروز وضعیت ما این است که جوان می‌خواهد ازدواج کند اما نظام اداری این اجازه را به او نمی‌دهد.

ادریس راموز در ادامه گفت: جامعه ما از طرفی توصیه مسئولین در مسائل مختلف را می‌بینید اما در عمل مشاهده می‌کند که خلاف آن عمل می‌شود. به همین دلیل جامعه به سمت دیگری مثلاً فضای مجازی می‌رود. نسل نوجوان ما بسیار دچار تغییر نگرش در حوزه روابط با جنس مخالف شده است. ما هنوز یک سند اسلامی در حوزه تربیت جنسی نداریم تا پسران و دختران ما از ابتدا آموزش‌های درست را دریافت کنند. همواره رویکرد ما در آموزش این نوع مسائل مردسالارانه بوده که باید اصلاح شود. مفهوم مادرانگی خیلی مهم است.

فقدان مفهوم مادرانگی در نظام تربیتی ما

وی اضافه کرد: در مفهوم ولایت ریشه واژه امام در اُم به معنای مادر است که مادرانگی در بحث حکمرانی بسیار اهمیت دارد. باید با جامعه در این حوزه‌ها گفتگو کرد اما برای گفتگو در این مسائل یک پدر نمی‌تواند گفتگو کند و نیاز به مادرانگی داریم. مادرانگی دارای مؤلفه‌های عشق، تعهد، صبر و ایثارگری است. برای رها شدن از آنارشی جنسی و رسیدن به نظم جنسی نیاز به بازاندیشی در مفهوم عشق داریم. ما مفهوم مادرانگی را در نظام تربیتی‌مان گم ‌کرده‌ایم و اطاعت و پیروی مؤلفه اصلی در آموزش‌وپرورش ماست. نتیجه این می‌شود که نوجوان ما به جای تعهد، به سمت فرار از مسئولیت و صرفاً لذت می‌رود. ما درباره امر جنسی مفهوم‌سازی نکردیم و در نتیجه دچار این آسیب‌ها شده‌ایم. باید ابتدا تغییر مفهومی ایجاد کنیم و خوانش ما از امر جنسی باید مادرانه باشد. توصیف ما نسبت به این مفاهیم خیلی مهم است و صرفاً نباید به مسئله سیاست‌گذاری فکر کنیم.

سینا کلهر در پایان گفت: مسئله شغل و مسکن دو مانع اصلی امروز بر سر راه ازدواج است که دولت می‌تواند این مشکلات را حل کند. ماجرا پیچیده نیست و به دلیل تنبلی کاری در این حوزه‌ها انجام نمی‌شود. از طرفی کسی که ازدواج کرده اصلاً نباید سربازی برود. بهترین سال‌های زندگی انسان دهه 20 و 30 زندگی است و بهترین سال‌های زندگی مشترک نیز همین سنین است. درست است که عشق مفهوم مهمی است اما مفهوم مهم‌تر از آن اُنس است. ای‌ کاش مسئله اصلی کاندیداهای آینده ریاست جمهوری ما خانواده و ازدواج و حل مشکلات در این حوزه باشد.