به گزارش خبرگزاری موج، گرچه هنوز آماری از تعداد ازدواج های چند ماهه اول سال جاری منتشر نشده اما براساس گفته مدیران مربوطه به نظر می رسد سیر نزولی در این مورد در سال گذشته نیز ادامه داشته و مسلما امسال هم ادامه خواهد یافت! 

سید حامد برکاتی مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت، درباره کاهش ازدواج در کشور، آمار ازدواج ها در سال ۸۹ را  حدود ۸۹۰ هزار مورد ذکر کرده و گفت: در سال ۱۳۹۸ تعداد ازدواج ها به کمتر از ۵۵۰ هزار مورد رسیده بود که ۴۰ درصد کاهش را نشان می دهد. 

وی با تاکید بر اینکه از سال ۸۹ به طور متوسط هر سال ۶ درصد از میزان ازدواج در کشور کم شده است گفت: یک علت آن کاهش موالید از دهه ۶۰ به بعد و کاهش افرادی است که به سن ازدواج می رسند اما علت اصلی این مساله نیست، سال ۹۲ حدود ۱۳ میلیون جوان در سن ازدواج داشتیم که اکنون به ۱۰ میلیون نفر رسیده است. 

مدیر کل سلامت خانواده، جمعیت و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به اینکه همزمان تمایل به فرزندآوری نیز در کشور کمتر شده است گفت: در مورد کاهش میزان ازدواج و کاهش فرزندآوری جوانان مقصر نیستند، حمایت های دولتی باید بیشتر و کاملتر بشود. در هر صورت از سال ۸۹ سالانه ۶ درصد از سال ۹۷ هر سال ۸ درصد از میزان ازدواج در کشور کم شده است.

برکاتی سپس به طعنه خطاب به دولتمردان با ذکر اینکه چاره کار فقط دادن وام ازدواج ۱۰۰ میلیون تومانی نیست! گفت: در برخی مناطق کشور خانواده هایی برای وام ۱۰۰ میلیونی فرزندان خود را وادار به ازدواج می کنند. راهکار اساسی حمایت از ایجاد شغل و ایجاد فضای امنیت روانی، اجتماعی و اقتصادی است و البته حمایت از فرزندآوری نیز باید از حد شعار به اقدامات عملی در همه دستگاه‌ها برسد و نیازمند حمایت های قضایی هم هستیم.

وی با اشاره به اینکه سیاست های ۱۴ گانه حمایت از فرزندآوری و خانواده در سال ۹۳ توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است افزود: ایشان در متن این ابلاغیه تاکید فرمودند که توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی متناسب با این سیاست های کلی برای حمایت از خانواده ها انجام شود. اما از سال ۹۷ به این بعد حتی سالانه به کاهش ۸ درصدی موارد ازدواج رسیدیم با این روند در ۳۰ سال آینده یکی از کشورهای پیر دنیا خواهیم بود و این مساله در همه حوزه های علمی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور خطرناک است.

اما شاید مهمترین آماری که برکاتی اعلام کرد به آمار کاهش رشد جمعیت در 40 ساله اخیر مربوط می شد. وی با ذکر اینکه رشد جمعیت کشور اوایل انقلاب حدود ۲.۵ درصد بود گفت: اما متاسفانه اکنون و در سال ۹۹ برای اولین بار این رقم  به زیر یک درصد رسیده است. 

وام ازدواج برای فرزند آوری

به نظر می رسد اما دولت همچنان برنامه خاصی برای تشویق جوانان به ازدواج ندارد. این را می توان از راه حل های دم دستی و غیرعلمی ارایه شده از سوی مسئولان مربوطه به خوبی متوجه شد. محمد تندگویان معاون ساماندهی امور جوانان در نشستی خبری در همین زمینه به یکی از سیاست های دولت اشاره کرده و گفت: هدف ما از ازدواج افزایش جمعیت و فرزندآوری است، بنابراین قصد ما کمک به کسانی است که در محدوده سن جوانی اقدام به تشکیل خانواده و افزایش می‌کنند.

وی اما  در پاسخ به این سوال که چرا در دستور رئیس جمهور پرداخت وام ازدواج به بالای افراد بالای ۴۰ سال ممنوع شده است، گفت: این وام برای جوانان است و سن جوانی در کشور نیز تعریف و محدوده خاص خود را دارد. در نتیجه دولت نمی‌تواند به هر فردی که در هر سنی قصد ازدواج دارد تسهیلات ازدواج پرداخت کند.

معاون ساماندهی امور جوانان هدف دولت از ازدواج را افزایش جمعیت و فرزندآوری عنوان کرده و گفت: بنابراین قصد ما کمک به کسانی است که در محدوده سن جوانی اقدام به تشکیل خانواده، فرزندآوری و افزایش جمعیت می‌کنند. در نتیجه دولت موظف نیست به کسانی که در سنین بسیار بالا تنها برای رهایی از تجرد اقدام به ازدواج می‌کنند وامی به عنوان وام ازدواج پرداخت کند.

تندگویان در پایان تصریح کرد: موضوع تک فرزندی یکی از معضلات اصلی جامعه است و ما با آن مخالف هستیم چرا که این امر در آینده در بحث اشتغال، کاهش جمعیت و آسیب‌های اجتماعی مؤثر است. در حال حاضر فرزندان خانواده‌ها به دلیل تک فرزندی مصرف گرا شده و همین افراد در آینده به دلیل تأمین شدن تمام نیازهایشان در خانواده تمایلی به ازدواج ندارند.

گاف های مدیریتی

اما بسیاری از کارشناسان این حوزه یکی از اصلی ترین دلایل کاهش آمار و بی میلی جوانان به ازدواج را همان داستان همیشگی یعنی گرانی و تورم و مسایل اقتصادی می‌دانند؛ با این حال غفور شیخی جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج از زاویه دیگری به موضوع نگاه می کند. وی با ذکر اینکه مسئله ازدواج در ایران تک بُعدی نیست گفت: ازدواج وابسته به ابعاد مختلفی، چون اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... است و نمی توان گفت که کدام یک نقش پررنگ تری دارند. امروزه ما در مکالمات عادی مسائل اقتصادی را تاثیر گذار این امر می‌دانیم.

وی مشکلات اقتصادی را "بهانه" دانسته و گفت: مسائل اقتصادی یک نوع بهانه برای ازدواج نکردن است؛ در برخی دوره‌ها مشکل اقتصادی آنچنانی وجود نداشته، اما آمار ازدواج و رشد جمعیت پایین بوده است، بنابراین ، دلیل اقتصادی تنها دلیل عدم ازدواج نیست.

شیخی با اشاره به اینکه جامعه ایران در حال گذار به سمت جامعه‌ مدرن است افزود: ایران دارد از سوی جامعه سنتی به سمت جامعه مدرن و سرمایه داری پیش می‌رود. در جامعه سرمایه داری تاکید بر فرد و نیاز‌های فرد است و اهمیتی به تشکیل خانواده داده نمی‌شود، بنابراین یکی از عواقب رفتن به سمت جامعه سرمایه داری، مجرد ماندن است.

این جامعه شناس عنوان کرد: امید به آینده در برخی جوانان کشورمان کاهش پیدا کرده و همچنین ساز و کار دولت برای جوانان ضعیف است به نوعی که فردی که می‌خواهد ازدواج کند به این موضوع فکر می‌کند که  آینده فرزندم را چگونه تامین کنم؟

وی هزینه‌های هنگفتی مثل جهیزیه و مهریه را عامل دیگری برای ترس از ازدواج دانست و گفت: برخی از آداب و رسوم دست و پاگیر برای برگزاری مراسم ازدواج  و برخی مسائل قضایی مثل زندان رفتن در صورت عدم تامین مهریه نیز مانع ازدواج جوانان می‌شوند. البته خانواده ها نیز نباید در امر مهریه سختگیری بیش از حد داشته باشند و مهری های نجومی تعیین کنند. بنابراین بهتر است در مرحله‌ اول مشکلات اقتصادی و اشتغال حل شوند و دوم برای افزایش امید به زندگی جوانان برنامه ریزی شود نه اینکه بخواهیم با یک وام، همه چیز را تمام شده بدانیم و فکر کنیم که می شود با این تدابیر، جوانان را به ازدواج تشویق کرد!

وی اعتقاد دارد که خانواده‌ها نیز باید تجملات و برخی هزینه‌های گزاف ازدواج را تعدیل کنند تا ترس جوانان از تشکیل زندگی مشترک کاهش یابد.

با این حال اقتصاددانان از زاویه دیگری به مساله نگاه می کنند. عبدالمجید شیخی اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، در مورد نقش اقتصاد در روند کاهشی ازدواج جوانان در ایران گفت: مسلم است که اقتصاد یکی از ارکان خانواده و البته ازدواج هر خانواده ای است اما همانطور که همه می دانیم، شرایط اقتصادی کنونی کشورمان به گونه ای است که بسیاری از خانواده ها در تنگنا هستند برای همین هم بوده که رهبر معظم انقلاب خواستار اجرای سیاست مقاومتی شدند.

وی افزود: وقتی از اقتصاد مقاومتی صحبت می کنیم، یعنی باید به دنبال میدان دادن و فعال کردن بخش حقیقی اقتصاد باشیم. وقتی بخش واقعی اقتصاد تسهیل شود ما بخش حقیقی اقتصاد را تقویت کرده ایم در واقع تمام مولفه ها و شاخص های اقتصادی را  به نحو احسن محقق می کنیم، وقتی تولید و فضای کسب و کار تسهیل می شود، تولید در بستر مناسب و ریل گذاری صحیح قرار می گیرد و به تبع آن شغل ایجاد می‌شود و با ایجاد شغل خود به خود زندگی خانواده، ازدواج و فرزند آوری نیز تسهیل خواهد شد.  

 وی با ذکر نمونه ای از گره های اقتصادی پیش روی جوانان برای ازدواج گفت: متاسفانه یکی از گره های کوری که دولت در اقتصاد به وجود آورد و از این طریق بی‌سابقه‌ترین رکود اقتصادی را در تاریخ کشور رقم زد، حذف تولید مسکن بود. مسکن موضوع مهمی در هر خانواده و به دنبال آن، ازدواج جوانان  به شمار می رود. اهمیت بخش مسکن را اینگونه باید بیان کرد که مسکن دو بعد اجتماعی و اقتصادی دارد، پس مسکن بخش مهمی در اقتصاد است. توجه به ساخت و تولید مسکن می توانست علاوه بر ایجاد اشتغال، رشد اقتصادی کشور را نیز با بهبود قابل توجهی مواجه کند و به دنبال آن یکی از اصلی ترین مشکلات پیش روی جوانان برای ازدواج نیز حل شود.