به گزارش خبرنگار خبرگزاری موج، اخیرا آموزش و پرورش شیوه نامه ای را برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ ابلاغ کرده که در نوع خود انتقادهای فراوانی را به همراه داشته است. براساس این بخشنامه بازگشایی مدارس درسال تحصیلی، که قرار است در  ۱۵ شهریور آغاز شود، مدارس در سه وضعیت قرمز و زرد و سفید آموزش‌هایشان را آغاز کنند. رنگ هایی که نشان دهنده میزان شدت کرونا در آن شهرها هستند. اما مرور قسمت هایی از این بخشنامه نیز می تواند در نوع خود قابل توجه باشد. 

گروه بندی دانش آموزان

در بخش سیاست های اجرایی مهم این بخشنامه، در مورد نحوه گروه بندی دانش آموزان آمده است: باید تعداد دانش آموزان و معلمانی که با هم در یک  زمان و مکان در تماس چهره به چهره هستند تا حد امکان به حداقل ممکن برسد. برای تحقق این امر باید دانش آموزان به نحوی گروه بندی شوند که فاصله اجتماعی مورد تاکید در دستورالعمل های بهداشتی رعایت شود.

همچنین دانش آموزانی که در یک روز در کلاس نیستند باید به نحوی مدیریت شوند که مشغول به انجام کارهای مرتبط با برنامه درسی خود باشند. معلمان باید برنامه هایی را تهیه کنند که بتوانند از طریق آن متناسب با حضور دانش آموزان در کلاس و در فضای مجازی، فعالیت های یادگیری آنها را پوشش دهند.

این بخشنامه اشاره ای هم به انواع شیوه های آموزشی در سال جدید دارد که براساس آن آموزش ها به 4 دسته زیر تقسیم می شوند :

الف-آموزش حضوری در کلاس و مدرسه

ب- آموزش در بستر شبکه اجتماعی دانش آموزان

ج- آموزش در مدرسه تلویزیونی ایران

د- آموزش تجمیعی همراه با ارسال بسته های یادگیری خودآموز

ه- سیستم های مدیریت یادگیری ویژه مدارس خاص که مورد تایید و نظارت آموزش و پرورش است.

شیوه حضور دانش آموزان

از جمله دیگر نکات مهم این بخش نامه، فصل مربوط به شیوه حضور دانش آموزان در سرکلاس ها است. برمبنای آنچه در این بخشنامه آمده در شهرهای وضعیت سفید کلاس ها به صورت حضوری برگزار خواهد شد اما در شهرهای با وضعیت زرد یا قرمز شرایط برگزاری کلاس ها به یکی از روش های زیر خواهد بود: 

- در وضعیت زرد و در صورت ضرورت، تقسیم دانش‌آموزان و نوآموزان یک کلاس به دو گروه به منظور رعایت فاصله‌گذاری الزامی است، مدیر مدرسه موظف است دانش‌آموزان و نوآموزان هر کلاس را با توجه به مساحت کلاس و تعداد دانش‌آموز و نوآموز به گونه‌ای توزیع کند که حفظ حداقل فاصله مورد انتظار مطابق پروتکل‌های بهداشتی امکان‌پذیر باشد. بنابراین ممکن است در وضعیت زرد مدارس با حضور تمام یا بخشی از دانش‌آموزان و نوآموزان دایر باشند.

- کلاس‌های درسی کم جمعیت و کلاس‌های درس چندپایه به نحوی که مغایر با پروتکل‌های بهداشتی نباشد با تمام دانش‌آموزان تشکیل و آموزش حضوری به روال معمول برگزار شود. از سامانه شاد برای انجام فعالیت‌ها و تکالیف درسی نوآموزان یا دانش‌آموزان با نظارت و هدایت والدین و ارائه بازخورد توسط معلمان آنها استفاده شود.

- مدیران مدارس می‌توانند به منظور مدیریت فاصله‌گذاری فیزیکی در شرایط آموزش‌های حضوری در وضعیت زرد یا توزیع متناسب زنگ تفریح در پایه‌های مختلف، تراکم دانش‌آموزان و نوآموزان را در رفت و آمد در حیاط مدرسه کاهش دهند.

-  در وضعیت قرمز فعالیت‌های آموزشی و تربیتی به صورت مجازی در سامانه شاد یا با استفاده از سایر روش‌ها متناسب در تمام روزهای هفته انجام می‌شود. در این وضعیت حضور و غیاب دانش آموزان و نوآموزان، ارائه درس جدید، ارزشیابی، تعیین تکالیف و سایر فعالیت‌های مرتبط با فرآیند آموزش و یادگیری در سامانه  شاد استمرار می‌یابد.

دوره اول و دوم متوسطه:

دوره اول و دوم متوسطه به خاطر حساسیتی که دارد، فصل ویژه ای از این بخشنامه را به خود اختصاص داده است که از مهمترین موارد تاکید شده بر آن می توان به شاخصه های زیر اشاره کرد:

- در صورت عدم امکان ارائه تمام یا بخشی از ساعات آموزش در فضای حقیقی معلمان موظف اند در سقف ساعات ابلاغ هفتگی خود تمام یا بخشی از آموزش‌ها را در فضای مجازی ارائه کنند به جز دروس کارگاهی.

- حضور و غیاب دانش آموزان در مدرسه و فضای مجازی مطابق ضوابط مربوط انجام می‌شود.

- انجام وظایف و حضور و غیاب معلمان و کارکنان مطابق برنامه توسط مدیر و در مدرسه و فضای مجازی انجام می‌شود و گزارش های لازم به صورت ماهانه به اداره آموزش و پرورش منطقه ارسال می‌شود.

- با توجه به مصوبات ابلاغی ستاد ملی مدیریت کرونا مدارس می‌توانند از ظرفیت روز پنجشنبه به منظور ارائه خدمات آموزشی و تربیتی به دانش‌آموزان استفاده کنند.

- در همه روش‌های اجرایی آموزش حضوری، غیر حضوری نیمه حضوری و تراکمی معلم مربوط دارای ابلاغ اعم از موظف و غیر موظف مکلف به رصد مستمر، مستندسازی و ثبت وقایع در سامانه‌های پیش‌بینی شده، کنترل و تسهیل فرایند یاددهی و یادگیری دانش‌آموزان ارزشیابی، و... بوده و وظایف خود را تا پایان سال تحصیلی پیگیری می‌کند.

- ضروری است معلمان با انجام ارزشیابی آغازین در نخستین روزهای آموزش، برنامه‌ریزی لازم را برای جبران کاستی‌های احتمالی و تعیین نقطه شروع فعالیت آموزشی انجام دهند.

- مجموع ساعات برنامه ریزی شده، حضوری، نیمه حضوری، غیرحضوری و تراکمی معلمان نباید کمتر از ساعات تعهدها برای تدریس اعم از موظف و غیر موظف در هر هفته باشد.

- مدیران مدارس موظف اند در روش‌های تعیین شده توسط وزارت آموزش و پرورش برای ارائه خدمات آموزشی و تربیتی در فضای مجازی استفاده کنند.

- زمان هر جلسه آموزش غیر حضوری در فضای مجازی در دوره متوسطه ۳۵ دقیقه است.

- ارائه فعالیت‌های آموزشی و تربیتی در مدارس بزرگسالان، آموزش از راه دور و ایثارگران در سه وضعیت سفید، زرد و قرمز مطابق مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا و مشابه مدارس روزانه است.

-با توجه به سیاست‌های توسعه و آموزش‌های مهارتی در دوره اول متوسطه توصیه می‌شود درس کار و فناوری و فرهنگ و هنر در برنامه هفتگی در یک روز ارائه شود و در حد امکان اجرای برنامه‌های آتی مهارت آموزی به شیوه‌های تراکمی تجمیعی در این زمینه مهیا شود.

- در وضعیت قرمز با توجه به ضرورت کوتاه شدن زمان آموزش در فضای مجازی مدارس نوبت اول شیفت صبح و مدارس نوبت دوم شیفت عصر می‌توانند زمان آموزش دروس را مطابق جدول ذیل برنامه‌ریزی کنند بدیهی است در هر حال برنامه‌های مدارس تغییری نخواهد کرد و فقط شروع پایان آموزش در چهار وقت توزیع شده و امکان توزیع بار ترافیکی و بهبود کیفیت را فراهم خواهد کرد.

- مدارسی که برنامه هفتگی کلاس‌های خود را بیش از سه زنگ تنظیم کرده باشند با تغییر در ساعت شروع فعالیت کلاس‌ها و زمان استراحت ظرفیت لازم را برای اجرای آموزش فراهم کنند، به نحوی که قبل از شروع زمان آموزش کلاس‌ها در وقت دوم در هر نوبت، تدریس معلمان خاتمه یابد.

بخشنامه جنجالی 

اینها شاید مهمترین محورها و سرفصل های خلاصه شده بخشنامه بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید باشند. اما در همین چند روز پس از ابلاغ آن، این بخشنامه با واکنش ها و انتقادهای فراوانی از سوی والدین و معلم ها و کارشناسان آموزشی همراه بود. انتقادهایی از شیوه برگزاری کلاس ها تا ابهاماتی که در مورد نحوه آموزش ها و حضور دانش آموزان در سرکلاس ها مطرح است. از دل‌نگرانی های والدین برای حضور فرزندانشان – هر چند به صورت نیمه حضوری – در مدارس تا نگرانی از کیفیت آموزش ها در سال جدید تحصیلی.

محمد رضا نیک نژاد از دبیران باسابقه دوره متوسطه تهران و یکی از فعالان صنفی معلمان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج، در مورد احتمال پایین آمدن سطح کیفی آموزش ها در سال تحصیلی جدید گفت: متاسفانه همین طور است. یعنی تقریبا همه معلم ها و کارشناسان آموزشی در این مساله اتفاق نظر دارند که با توجه به شیوه های آموزشی در نظر گرفته شده باید در سال تحصیلی جدید شاهد افت کیفی تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی باشیم.

وی افزود: شاید برای همین باشد که اکثر دانش آموزان و والدین آنها و حتی معلم ها، موافق این شیوه نامه نیستند اما از آنجاییکه این بخشنامه مصوب ستاد ملی کروناست چاره ای جز تبعیت از آن ندارند!

وی در مورد کیفیت آموزش های تحصیلی در سال گذشته که تقریبا نیمی از آن به صورت مجازی بود نیز گفت: قطعا کیفیت آموزشی سال تحصیلی گذشته پایین تر از سالهای عادی بوده و هست. چرا که اصولا مقاطع تحصیلی و درس های تدریس شده با یک برنامه ریزی مشخص و علمی و براساس یکسری پیش نیاز و پس نیازهای معین، طراحی شده است. اما رخدادهای چند ماه اخیر باعث شد تا کلاس ها به صورت مجازی برگزار شود و بسیاری از اولویت ها و برنامه ریزی ها  پس و پیش شود.  این لطمات را شاید در برخی از مقاطع بتوان با روش های مختلف آموزشی جبران کرد ولی در مقاطع اول تا سوم ابتدایی این لطمات حقیقتا جبران ناپذیراست.

نیک نژاد در تشریح این موضوع تصریح کرد: سالهای اول تا سوم ابتدایی از حساسیت بالایی برخوردار است بطوریکه اگر در آن خللی ایجاد شود، دانش آموزان حتی در مورد خواندن و نوشتن معمولی هم با مشکلاتی جدی مواجه خواهند بود و جبران آن شاید غیرممکن باشد. این وضعیت بخصوص در مورد دانش آموزان طبقه کم برخوردار جامعه بیشتر نمود دارد چون در مورد طبقات متوسط یا برخوردار والدین می توانند از طریق گرفتن معلم خصوصی و ... اختلال وارده را جبران کنند تا فرزندانشان عقب افتادگی ایجاد شده را رفع کنند ولی دانش آموزان کم برخوردار از این هم محروم هستند.

این دبیر پیشکسوت در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نبود سرفصل های درسی و آموزشی در سال جدید تحصیلی تغییر پیدا کند و یا حجم آنها کمتر شود؟ نیز گفت: درست است که شاید در نگاه اول این امر منطقی باشد ولی همانطور که گفتم، اگر قرار باشد این سرفصل ها تغییرکنند باید این تغییرات به شکل اصولی و بنیادین باشد. چون اگر قرار باشد حجم دروس کمتر شود باید فکری برای جبران آن در مقاطع بالاتر بشود. تازه در این حالت باید پرسید تکلیف دانش آموزان کنکوری چه خواهد شد؟ تازه اگر قرار است سرفصل ها اصلاح یا کمتر شود باید همه مناطق کشور تابع یک قانون باشند؛ نه اینکه در یک منطقه قرمز بخشی از کتاب ها حذف شود و در منطقه ای که سفید است تمام کتاب تدریس شود!

وی در ادامه نقد این بخشنامه افزود: ما تقریبا یک زمان کلیدی برای آموزش مجازی و غیرحضوری را از دست داده ایم. یعنی بخشنامه ای را به مدارس ابلاغ کرده ایم؛ بدون آنکه ابزار لازم را برای آنها فراهم کرده باشیم. از سویی بخشی از والدین مناطق شهرهای قرمز جزء طبقه کم سواد جامعه هستند و نمی توانند به فرزندانشان در فراگیری آموزش و دروسشان کمک کنند. گرچه حتی اگر لیسانس و یا فوق لیسانس هم داشته باشند، نمی توانند کار تخصصی یک معلم را انجام دهند!  ولی در بخشنامه آموزش و پرورش راهکاری برای اینگونه مسایل ارایه نشده است. مثلا در فنلاند قرار شده تا با توجه به اهمیت مقاطع اول تا سوم دبستان و لزوم حضور آنها  در سرکلاس ها بعضی مقاطع تحصیلی دوره متوسطه را مجازی کنند تا دانش آموزان مقاطع اول تا سوم دبستان بتوانند با رعایت پروتکل های اجتماعی  در سر کلاس هایشان حاضر شوند. اما مدارس ما می توانند چنین کاری را انجام دهند؟

نیک نژاد ادامه داد: همچنین در این بخشنامه گفته شده که می خواهند در برخی مقاطع، کلاس ها را زوج و فرد کنند. خب این پیشنهاد خوبی است ولی معلم آن را می خواهید ازکجا تامین کنید؟ من الان سالهاست که در دو مدرسه موظفی تدریسم را انجام می دهم. الان نمی توانم یکی از مدارس را رها کنم تا به بچه های کلاس هایم به صورت زوج و فرد درس بدهم.

این فعال صنفی تاکید کرد: واقعیت این است که آموزش و پرورش برای اینکه خودش را از زیر بار فشارهای افکار عمومی و جامعه رها کند، یک طرح کلی را مطرح کرده اند که ابهاماتی جدی در آن مطرح است. بخشنامه ای که چنانچه به همین صورت اجرا شود باز هم باعث خواهد شد تا مانند امسال؛ مدارس خودشان آزمون برگزار کنند و یک جوری با دانش آموزان کنار بیایند و سر وته قضیه را به هم آورند!