به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری موج، با وجودیکه مسئولان وزارت بهداشت تلاش می کنند تا موضوع جمع آوری ماسک های مصرفی و شست و شو و باز یافت ماسک ها و فروش مجدد آنها در این روزهای اوج گیری مجدد کرونا را انکار کنند اما، هنوز هیچ یک از نهادهای مرتبط به صورت رسمی این احتمال را رد نکرده است!

موضوع از جایی آغاز شد که یکی – دو روز قبل فردی با انتشار کلیپی در فضای مجازی مدعی شد که گروهی مشغول شست شو و اتو کشی ماسک های استفاده شده و آماده کردن آنها برای فروش مجدد هستند. آنگونه که در این کلیپ نشان داده می شد، چند مرد در خرابه ای مشغول جداسازی ماسک‌های استفاده شده از بین زباله‌ها هستند. 

این کلیپ اما شاید به دو دلیل به یکباره آنچنان جنجالی را در فضای مجازی و نزد افکار عمومی به پا کرد که برخی از مسئولان را به پاسخگویی دست و پا شکسته وادار کرد. اول اینکه به دلیل اوج گیری مجدد این بیماری و توسعه شدید پزشکان به استفاده از ماسک – حتی در فضای باز- نه تنها قیمت این کالا به 2 تا 3 برابر رسیده، که در بسیاری از مناطق نایاب نیز شده است. 

دلیل دوم انعکاس وسیع این کلیپ شاید مشابهت آن با کلیپی از کشور چین باشد که چند ماه قبل منتشر شد و در آن عده ای در حال شستن ماسک های جمع آوری شده و مصرفی شهروندان و بسته بندی مجدد آنها برای فروش دوباره به شهروندان چینی – یا شاید حتی سایر کشورها – بودند.

همین مسایل باعث شد تا انتشار این کلیپ با حساسیت بسیاری در بین جامعه و افکار عمومی طی همراه شود. ضمن آنکه واکنش های انتقادی و البته تندی را از سوی کاربران فضای مجازی به همراه داشت. ماجرا اما وقتی پر ابهام تر شد که خبرنگار صدا و سیما هم در صفحه اینستاگرامش فیلمی را در این زمینه منتشر کرد که بر اساس آن به محل حادثه رفته بود و تلاش کرده بود تا با مالک این زمین صحبتی داشته باشد. به گفته وی گویا این محل کارگاه تولید ماسکی بوده که شب عید فطر، بر اثر گودبرداری غیرحرفه‌ای ساختمان مجاور تخریب شده و برای همین تعطیل شده است. 

براساس این روایت، تولیدکننده ماسک‌ها از پیمانکار شکایت و درخواست پرداخت خسارت می‌کند، در اینجا، کارشناس قضایی از فرد شاکی می خواهد تا برای برآورد خسارت ماسک‌های مدفون شده را بیاورد. همین مساله دلیلی می شود برای آنکه مالک کارگاه چند هفته قبل به سراغ ماسک‌های مدفون شده برود و در صدد برآید تا به کمک چند کارگر ماسک ها را از زیر خاک خارج و آنها را شمارش و بسته‌بندی کرده تا بتوانند خسارت خود را دریافت کنند.

اما با این وجود؛ مالک زمین حاضر نمی شود تا با رسانه ها صحبت کند و همین بر ابهامات این موضوع می افزاید. 

دروغ است

انتشار این کلیپ اما با چنان سرعت و وسعتی توام بود که بالاخره برخی ازمدیران وزارت بهداشت را وادار به واکنش کرد. علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت یکی از همین چهره ها بود که در نشست خبری خود در واکنش به صحت این کلیپ گفت: اصلا چنین چیزی صحت ندارد. چون ما در کشورمان  نیازی به بازیافت ماسک نداریم؛ یعنی قیمت ماسک های معمولی به حدی است که اصلا صرف نمی کند تا بخواهد آنها را جمع آوری و تمیز و اتو کند و دوباره بخواهد آنها را بفروشد.

وی با ذکر اینکه  برخی ها در فروردین ماه که آغاز کرونا بود ادعا می کردند که ماسک های دست دوم شهروندان خارجی را برای فروش به ایران می فرستند گفت: این هم یکی دیگر از شایعه‌های عجیبی بود که در این چند ماهه منتشر شده بود و البته اصلا صحت نداشت.

ادعاهای دو پهلو

واکنش کیانوش جهانپور مدیر مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت به این کلیپ اما واکنشی دو پهلو بود. وی ابتدا بدون اینکه بخواهد فروش ماسک های دست دوم را تکذیب کند؛ در واکنش به اخبار منتشر شده در این زمینه تنها به گفتن این جمله شاید بی ربط اکتفا کرد و گفت: چگونگی امحای ماسک‌های مصرف شده، بسیار مهم است. امحای ماسک‌ها در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی طبق پروتکل مربوطه بوده و به عنوان زباله عفونی با آنها برخورد می‌شود، ابتدا گندزدایی شده و سپس برای امحا توسط شرکت‌ها به مناطق مشخص حمل می‌شوند.مردم دقت داشته باشند که ماسک‌های مصرف شده می‌توانند به نوعی زباله عفونی تلقی شوند، بنابراین چگونگی امحای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.

با این وجود اما قسمت دوم پاسخ وی به این ماجرا شاید جالب تر باشد. جهانپور در این بخش موضوع احتمال جمع آوری ماسک ها و فروش مجدد آنها توسط برخی از افراد سود جود را منتفی نداشته و گفت: بهترین روش شاید این باشد که، با توجه به اینکه احتمال سو استفاده از ماسک‌های مصرف شده، وجود دارد، بعد از مصرف یا آن را قیچی کنند یا طوری باشد که قابل استفاده مجدد نباشد، سپس آن را داخل کیسه فریزر قرار داده و در سطل‌های زباله بیندازند.

همانطور که دیده می شود؛ وی در این اظهارات نه تنها این مساله را فرضیه را رد نمی کند که به نوعی تلویحا آن را تایید نیز می کند.

وزارت صنعت: به همه چیز نظارت داریم!

کیوان گردان مدیر کل دفتر صنایع برق، فلزی و لوازم خانگی وزارت صمت نیز در رابطه با ویدئو پخش شده در فضای مجازی در خصوص جمع آوری ماسک‌های استفاده شده توسط زباله گردان و احتمال بازیافت آن گفت: طبعا ممکن است سو استفاده گران وجود داشته باشند؛ ولی در فرآیند تولید ماسک‌های صنعتی و کارگاهی، با توجه به اینکه روند تولید زیر نظر ضوابط غذایی و دارویی، انجام می‌شود، امکان بازیافت ماسک‌ها وجود ندارد، ولی در صورت مشاهده چنین تخلفی از مردم درخواست می‌شود تا سریعا گزارش دهند.

حمله کاربران

ولی شاید جالب ترین بخش این قصه، به اظهار نظرهای شهروندان در مورد این کلیپ در فضای مجازی باشد که واقعا قابل تامل است. مریم یکی از کاربرانی است که در زیر این کلیپ در اینستاگرام نوشته است: واقعا شرم آور است. باید این سودجویان را اعدام کرد...

میثم نیز در همین جا نوشته است: وقتیکه دولت هیچ نظارتی روی هیچ چیزی ندارد، طبیعی است که هر کسی هر کاری که بخواهد می کند!

زهرا نیز که یکی از کاربران فعال حوزه اینستاگرام است نیز در مورد این کلیپ با انتقاد از مردمی که خیلی زود همه چیز را می پذیرند نوشته است: چرا ما مردم اینقدر زودباوریم؟ چرا باید یک نفر بخواهد این همه به خودش زحمت بدهد و اینهمه هزینه و انرژی صرف کند تا ماسک 1500 تا 2 هزار تومانی را تمیز کند و بفروشد؟ اگر دولت  در طول این سال ها با مردم صادق بود، مسلما مردم به این شایعات گوش نمی دادند.

اکبری هم در زیر توئیت یکی از مسئولان که منکر وجود چنین ماسک هایی در بازار شده است نوشته است: چرا دولت نباید به عنوان ساده ترین کار، ماسک ها را با حداقل قیمت ممکن و حتی رایگان در اختیار مردم قرار دهد؟ مگر ما کشور فقیری هستیم؟ چرا باید مردم ما برای زنده ماندن، محتاج ماسک های احتکار شده ای باشند که توان خریدش را ندارند؟

بعضی از کاربران حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و ادعاهایی را مطرح کرده اند که نشان از بی اعتمادی آنها به سیستم درمانی و اجرایی کشور دارد. Davod – m  یکی دیگر از کاربران فضای مجازی است که در زیر کلیپ یاد شده نوشته است: همه اینها تقصیر دولت است. اگر دولت به اندازه کافی ماسک در اختیار شهروندان قرار دهد و با قیمتی پایین، دیگر کسی نمی رود دنبال این کثافت کاری ها!

و البته بسیاری از اظهار نظرهای شهروندان هم چندان لحن دوستانه و مودبانه ای ندارد! کامنت هایی که شاید یکی از مودبانه ترین! آنها مانند این نوشته یکی از دختران جوان سرزمینمان باشد که نوشته است: وقتی جان مردم برای دولت اهمیت ندارد و دولت اصلا نمی تواند هیچ نظارتی روی هیچ چیزی داشته باشد، نباید انتظار داشت که با چنین سوء استفاده هایی هم برخورد شود!

مردم حق دارند

محمد سید میرزایی جامعه شناس؛ معتقد است که این اظهار نظرهای شهروندان در واکنش به این کلیپ و رخدادهایی مشابه آن به یکسری از ریشه های بی اعتمادی ایجاد شده در طی سال های گذشته مرتبط است که باعث شده تا شهروندان حتی اگر دولت در حادثه ای بی تقصیر باشد؛ باز هم وی را مقصر بدانند. وی در این زمینه گفت: دلیل این مساله ساده است! چون به دولت و مسئولان دولتی اعتماد ندارند. این عدم اعتماد مربوط به امروز و دیروز نیست. 

وی در این زمینه ادامه داد: متاسفانه عملکرد بسیاری مسوولان ما به گونه ای بوده که نتوانسته اعتماد شهروندان را جلب کند. مردم وقتی که می بینند در عملکرد دولتمردان این همه تناقض وجود دارد، طبیعی است که به آنها بی اعتماد شوند.  مثلا وقتیکه فلان مسوولی که خودش دستور اجرای یک طرح را داده، به راحتی جلوی دوربین و رسانه ها از محتوی آن اظهار بی اطلاعی می کند! خب مسلم است که مردم به وی بی اعتماد شوند.  

میرزایی با تاکید براینکه مسئولان گویا فراموش کرده اند که مردم به خوبی می فهمند و قدرت تجزیه و تحلیل دارند گفت: بخصوص با ابزارهای جدید اطلاع رسانی و فضای مجازی که امروز هر گونه دیوارکشی اطلاعاتی را عملا بی اعتبار کرده است. همین دیروز داشتم مطلبی را در فضای مجازی  می خواندم که یکی از مسوولان نام آشنا، گفته بود کرونا از ریشه و اساس یک دروغ استراتژیک بوده است که خارجی ها راه انداخته اند. خب شما از این مطلب چه برداشتی می کنید؟ یعنی این همه بیمار و فوتی ناشی از کرونا دروغ است؟ آیا به مردم حق نمی دهید که نسبت به این اخبار و اظهار نظرهای مسئولان بی اعتماد باشند؟

وی با تاکید براینکه دولت مسبب بخش زیادی از بی اعتمادی مردم نسبت به عملکرد آنهاست گفت: واقعیت این است که سالهاست که ارتباط متقابل بین دولت و مردم مخدوش شده است.  به بیانی جامعه در مورد کرونا امیدش را نسبت به دولت و مسوولان از دست داده است و خودش را به در و دیوار می زند تا فقط از این مهلکه ویروس کشان، عبور کند. درحالی که دولت مسوول اطلاع رسانی شفاف و آموزش به شهروندان در اینگونه موارد است. وقتی این چرخه به درستی انجام نمی شود نتیجه این می شود که حتی جوانان ما هم توجهی به این مقوله نمی کنند و اکثرا بدون رعایت مسایل خودمراقبتی در اماکن عمومی ظاهر می شوند.

به گفته این جامعه شناس، در چنین شرایطی این اظهار نظرها و خشم مردم طبیعی است. وی در این زمینه گفت: مردم در این شرایط سخت که متاسفانه هیچ کس مسئولیت عملکردش را به عهده نمی گیرد، با توجه به بی اعتمادی شان به دولت و مسئولان، در هر حادثه ای به دنبال مقصر می گردند. طبیعی است که در چنین شرایطی بخواهند همه چیز را به گردن مسئولان اجرایی کشور بیاندازند( که البته بخشی از آن هم به حق است و واقعا ریشه در بی تدبیری دولتمردان دارد!)