امید وفایی از اعضای هیات انتخاب پویش فیلم کوتاه مقابله با کرونا در مورد نحوه انتخاب و ارزیابی آثار و کیفیت آثار رسیده به خبرنگار سینمایی خبرگزاری موج گفت: نزدیک به 340 اثر به دبیرخانه رسیده بود و حدود هشت تا ده روز دیدن آنها زمان برد. با توجه به کوتاه بودن آثار، برخی از دوستان تصور می کردند که می توان طی یک تا دو روز آنها را تماشا کرد اما اصرار ما بر تماشای با دقت همه فیلم ها بود تا حقی از کسی تضییع نشود و به نتیجه درست تری برسیم.

وی در مورد میزان دقت در قضاوت هیات انتخاب و معیارهای ایشان گفت: قرار ما این بود که با توجه به اینکه فیلم ها کوتاه بود، دچار پیش داوری و قضاوت بر اساس چند ثانیه اول نشویم، بنابراین ما همه فیلم ها را یکبار به طور کامل دیدیم و از میان آنها، تعدادی را حذف و برخی را برای مرحله دیگری از انتخاب حفظ کرده و تماشا می کردیم.

تنوع زیاد آثار جالب توجه بود

مسئول انجمن سینمای جوانان ملایر ادامه داد: تنوع آثار زیاد بود و طیف وسیعی از نظر کیفی داشتیم و از کیفیت عالی تا حتی فیلم های ناقصی که در واقع چند فریم کنار هم چیده شده بودند را در میان آثار ارسال شده وجود داشت. بدیهی است که در مرحله اول انتخاب فیلم های بسیار ضعیف حذف شدند. در عین حال اصرار بر گونه خاصی از سینما نداشتیم و تاکیدی بر فیلم های داستانی نداشتیم و حتی فیلم های اکسپریمنتال یا تجربی را هم مورد توجه و انتخاب قرار دادیم.

این سینماگر با تاکید بر اینکه با یک پویش ملی طرف بودیم در مورد معیارهای انتخاب گفت: نگاهمان این گونه بود که در ادامه پروسه انتخاب تنها به قوانین اعلام شده در فراخوان بسنده نکنیم بلکه با توجه به اینکه احتمالا این فیلم ها در فضای مجازی و یا بخشی از آنها در جشنواره ها به نمایش در می آیند، تنها به ویژگی های هنری بسنده نکنیم و به ویژگی هایی همچون تنوع فرهنگی و قومیتی، مباحث محتوایی هم در کنار ویژگی های فنی، تکنیکی و هنری که می توانست وجه خلاقانه آثار محسوب شود نیز توجه داشتیم.

نگاه متعصبانه قومیتی نداشتیم

کارگردان فیلم هایی همچون «سزارین» و «متولد شدم اما...» ادامه داد: برایم تنوع فرهنگی و حضور همه اقشار مردم اهمیت داشت و نمی خواستم که به یک قشر یا فضای خاص نگاه متعصبانه ای داشته باشم تا خروجی انتخاب ما نشان دهنده ملی بودن جشنواره باشد. بنابراین ممکن بود با فیلمی مواجه شوم که از نظر تکنیکی ضعیف باشد اما به دلیل اینکه از یک منطقه خاص کشور نمونه دیگری نداشتیم آن را انتخاب می کردم. البته این دقت را داشتم که با رعایت حداقلی کیفیت به برایندی از مجموع ویژگی ها توجه داشتیم.

وی تصریح کرد: هر کدام از داورها به طور جداگانه به آثار امتیاز دادند و در یک جمع بندی نهایی و با بحث در مورد برخی از آثار رای نهایی را اعلام کردند. با همه این اوصاف ما ادعای این را نداریم که مبری از خطا یا اشتباه هستیم اما سعی مان را کردیم تا راجع به فیلم ها درست تر، علمی تر و از زوایای مختلف هنری، اجتماعی و چند بعدی قضاوت کنیم.

توقع بیشتری داشتیم

امید وفایی در پاسخ به این سوال که آیا در مجموع آثار فضایی امیدوارانه دیدید یا یک رویکرد منفعلانه اظهار داشت: تم غالب فیلم ها امیدوارانه بود گرچه یک ترس نهفته ای هم در پس آنها دیده می شد که طبیعی است ولی نوع نگاه خیلی از فیلم سازان زیبا بود که امید همراه با طنزی که البته به لودگی نمی زد در آثارشان جاری بود اما یک ایراد جدی هم وجود داشت که کرونا را تنها به عنوان یک بیماری دیده بودند و به مسائلی همچون ضد عفونی کردن واتفاقات معمولی در این شرایط پرداخته بودند شاید به دلیل این بود که خیلی از شرکت کنندگان آماتور بودند.

این فیلمساز و مدرس سینما افزود: در واقع ما توقع بیشتری داشتیم و دوست داشتیم نگاه هایی متفاوت و خلاقانه ای را در این آثار ببینیم که تنها در معدودی از آثار دیده می شد. شاید به این دلیل بود که در یک فرصت کم و شتابزده خیلی از فیلمسازهای تکنیکال و حرفه ای اقدام به ساخت اثر نمی کنند یا اینکه در این شرایط جمع کردن یک تیم کامل برای تولید فیلم خیلی سخت بوده است.

هنرمندان جوان مفهوم سفارش را به خوبی درک نکرده اند

وی در پاسخ به این سوال که چرا به رغم اینکه از سعید نجاتی که برنده سیمرغ بلورین جشنواره فجر سال گذشته بود تا یک کودک نه ساله برای این پویش اثری ارسال کرده اند، اما فیلمسازان با تجربه در این پویش کمتر شرکت کردند گفت: به نظرم این یک مسئله شخصیتی است چرا که معتقدم که واژه هنر و هنرمند را برای هر اثر و فردی نمی توانیم استفاده کنیم؛ اما به هر حال اگر با یک مسامحه کلی از این عناوین استفاده کنیم، باید در پاسخ به سوال شما بگویم که اگر هر فیلمی را اثر هنری و هر کسی که فیلمی تولید می کند را هنرمند بنامیم متاسفاه برخی از خصاوص شخصی افراد باعث می شود تا فیلمسازی را با یک فاصله ای ببینند و خود را متمایز از مردم بدانند.

وفایی ادامه داد: غیبت چنین افرادی در این پویش از سویی نشان دهنده سلامت آن است چرا که مردم از آن استقبال کرده اند و به نظر من یک امتیاز مثبت برای وزارت ارشاد و انجمن سینمای جوانان ایران است که چنین فضایی را ایجاد کرده اند، از سوی دیگر متوجه ضعف بنیادی در چنین افراد می شویم که مثلا در شان خود نمی دانند که به ساخت آثاری در این زمینه بپردازند و در چنین پویش هایی هم شرکت داشته باشند در حالی که اتفاقا در این پویش نیاز به حضور چنین افرادی بود.

وی در ادامه اظهار داشت: البته شاید این جوانان هنوز مفهوم اصلی سفارش را درک نکرده اند. منظورم سفارش به معنی سیستماتیک آن نیست بلکه اگر یک کارگردان در کارش متبحر باشد باید بتواند هر فیلم نامه ای در هر سبکی را به خوبی بسازد همانطور که ناصر تقوایی هم دائی جان ناپلئون را ساخته و هم ناخدا خورشید و کاغذ بی خط. یعنی یک تنوع ژانری در کارنامه اش دیده می شود اما دوستان هنرمند جوان ما انگار که تنها بر یک گونه خاص تمرکز کرده اند و انگار قرار است تنها به یک شکل رفتار کنند و به موضوعات دیگر ورود نکنند.

وفایی در مورد انتشار کلیه آثار در سایت آپارات و فضای مجازی پیش از فرارسیدن زمان انتخاب و داوری گفت: من پیش از شروع داوری و انتخاب تنها تعداد معدودی از این آثار را در آپارات دیده بودم و اتفاقا همان چندتایی که دیدم خیلی نا امید کننده بود و وقتی با من برای حضور در هیات انتخاب صحبت شد، تصور خوبی از آثار نداشتم اما هنگام داوری حتی همان آثاری که قبلا دیده بودم را دوباره تماشاکردم و اینبار با نگاهی متفاوت و بر اساس معیارهایی که قبلا گفتم بررسی کردم.

به نظر می رسد جهان بینی فیلمسازان ما لطمه دیده است

این فیلم ساز در بخش دیگری از این گفتگوبه نکته قابل تاملی اشاره کرد و گفت: من همیشه معتقد بودم که اگر در دوره ای فیلمفارسی ها ساخته می شد به تبع خواست و گرایش جامعه بوده است؛ در این دوران هم حتی با تماشای همین فیلم های ارسال شده برای این پویش ملی، می توانیم متوجه شویم که جهان بینی این هنرمندان جوان یا در اثر بروز بیماری کرونا و یا به طور کلی تر در سیتم اجتماعی لطمه دیده است.

وی با بیان اینکه برایند فیلم ها کمی نگران کننده است گفت: نه اینکه به زندگی شاد نگاه نمی کنند که اتفااقا با قدرت جلو آمده و به سرعت واکنش نشان داده اند بلکه ته مایه آثارشان گویای این واقعیت است که انگار بسیاری از این فیلمسازان در نقطه ای که می تواند در دنیای شخصی‌شان باشد و یا فضای اجتماعی که در آن زندگی می کنند، لطمه دیده اند و این مسئله را از لایه های فیلم ها می شد درک کرد.

امید وفایی اظهار داشت: این فیلمسازان خیلی راحت به موضوع نگاه نمی کردند و درصدد فلسفه چینی پیرامون موضوع بودند که گاهی نیاز نیست همیشه این طور باشد و به نظرم من این یک آسیب است.