به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری موج، اولین قسمت از برنامه شبانگاهی «اتفاق» با اجرای رضا رشیدپور در حالی از شب گذشته به روی آنتن رفت که لوگوی آن با شباهت بسیار زیادش به دو نماد دینی و صنعتی غربی سوال برانگیز شده است.

این برنامه به رغم انتخاب افرادی خاص و شاخص و موضوعی جذاب، از محتوای خوبی برخوردار بود و رشیدپور هم از مهارت و جذابیت های اجرایی خود به خوبی در این برنامه حضور یافت اما تشابه بسیار زیاد این لوگو به نشان برند قدیمی و بسیار آشنای شورولت از یک سو و صلیب از سویی دیگر سوالات زیادی را برای اهل فن ایجاد کرده است.

اندک تفاوت های این لوگوی انتخابی برنامه اتفاق با لوگوی این خودروساز آمریکایی در وجود یک دایره یا نقطه در داخل این علامت و  زوایای اضلاع جانبی لوگوی اتفاق باشد. در واقع لوگوی شورلت از در هم آمیخته شدن یک مستطیل کوتاه عمودی با یک متوازی الاضلاع افقی پدید آمده است اما نشان اتفاق، خلاقانه (!) از به هم پیوستن دو مستطیل عمودی و افقی البته با حفظ همه نسبت های طولی و عرضی و حتی قطر خطوط کناری نسبت های رنگی؛ که ناخودآگاه و به سرعت تداعی کننده آن آرم مشهور ماشین های پلیس فدرال و خودروهای آرتیست های فیلم های هالیوودی است.

این آرم زرد رنگ در بستری از آبی و سرمه ای تیره، مدام در گوشه تصویر به نمایش در می آید و وقتی برای تغییر آیتم و به صورتی وله ای در میانه تصویر ظاهر و خارج می شود، انگار که به حقنه آرم اسپانسر (فرضی) این برنامه در ذهن مخاطبش دست می زند.

اینکه اصولا چنین نشانی از کجا برای این برنامه با این عنوان انتخاب شده است اولین این پرسشها است و تنها جوابی که شاید بتوان برای توجیه آن یافت، شباهت آن به طرح ساده ویدئو وال نصب شده در استیج و پشت سر مهمانان این برنامه باشد. پاسخی که با وجود یک نقطه (یا دایره کوچک) در میانه آن به مثابه حضور مهمان بر روی استیج یا رضا رشیدپور مجری مطرح و جذاب آن، به عنوان نقطه محوری این برنامه تقویت می شود. اما محل استقرار همان ویدئووال هم بسیار سوال برانگیز است چرا که در نماهای واید از استودیو، صلیب بزرگی را که غالب و مسلط بر کل صحنه است در ذهن متبادر می سازد.

سوال دوم این است که آیا واقعا مدیران شبکه سه که اتفاقا از جوانان معتقد و پایبند به اصول هستند چگونه با این نشان موافقت کرده اند؟ در حالی که تلاش شده تا برنامه ای نسبتا غیر تکراری و بومی تولید شود (گرچه چنین توصیفی از چنین شوهایی کمی اغراق گونه است) اما انتخاب چنین گرافیک مسئله داری از سوالات جدی است.

حسن انتخاب نام برنامه، اشتباه در شباهتی ناگزیر

در این میان فرزاد ادیبی مدرس و پژوهشگر گرافیک و از گرافیستان مطرح و پرکار کشور که تخصص ویژه ای در طراحی گرافیک رسانه ای نیز دارد در خصوص این برنامه و نشانش به خبرنگار موج گفت: در ابتدا تاکید می کنم که به نظرم انتخاب نام این برنامه بسیار مناسب است چرا که مرا به یاد بیتی از حافظ انداخت که می گوید: " حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت  آری به اتفاق جهان می‌توان گرفت" و گمان می کنم منظور برنامه سازان هم اشاره به دو معنی «اتفاق» به عنوان یک رویداد و تجمع و وحدت اشاره دارد.

وی افزود: اما در مورد تشابه نشان این برنامه به نمادهای دیگر، من به کتابی با عنوان «شباهت های ناگزیر» نوشته جواد مجابی استناد می کنم که در آن بیان شده خیلی از آرم ها، وقتی به سمت انتزاع می روند، شبیه هم می شوند. ولی طراح و بویژه طراحان نشانه باید دقت کنند تا اثرشان شبیه آرم دیگری نشود. این امر در حال حاضر با یک جستجوی در گوگل به راحتی امکان پذیر است.

این عضو رسمی انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران افزود: به نظرم طراح این نشان هم برای آن که در وادی صلیب وارد نشود، آن را افقی کرده غافل از اینکه به سمت شورلت شدن غلتیده است.

اگر انقلاب هم نکرده بودیم نباید از چنین نشانی استفاده می کردیم

مسعود سپهر از طراحان به نام حروف، لوگوتایپ و نشانه کشور و مولف کتاب «طراحی نشانه» (انتشارات فاطمی 1396) نیز در خصوص آرم برنامه اتفاق به خبرنگار ما گفت: این نشان بدون مقایسه هم تداعی کننده آرم شورلت است که خود آن هم برگرفته از نماد کوکلوس کلاین ها است که معتقد به برتری نژادی سفیدپوستان هستند است. از این نظر آرم شورلت یکی از ضعیف ترین نشان های خودرو سازان است و برخی از شرکت های اروپایی هم از نماد صلیب در نشانه های خود استفاده کرده اند اما کارشان بهتر از شورلت بوده است.

این عضو هیات مدیره انجمن طراحان گرافیک و طراح چهار نشان ملی کشور افزود: زمانی که با نهاد ریاست جمهوری هم همکاری می کردیم مدام باید در مورد دقت در استفاده از نشان صلیب متذکر می شدیم چرا که این نماد از پرکاربردترین نمادها در بین نشانه های اروپایی است و دایره استفاده آن از پرچم کشور ها تا مدالها، سپرها و نماد تولید کنندگان محصولات مختلف مصرفی گسترده است. گرچه ما هم در هنر ایرانی از نشان چلیپا استفاده می کنیم که تفاوت دارد.

وی تاکید کرد: ما اگر حتی انقلاب هم نکرده بودیم باید در این مورد دقت می کردیم چرا که این نشان، منتسب به صلیبیون است و همان شهرتی را دارد که ستاره داوود دارد.

انتخاب چنین لوگویی نتیجه عدم شناخت رسانه از فرم و سطحی نگری است

محمدحسین نیرومند کاریکاتوریست و طراح گرافیک حوزه هنری نیز در این مورد به خبرنگار ما گفت: به نظر من طراحان این لوگو معتقد بوده اند که اتفاق به معنی حاصل جمع چند چیز است پس علامت به علاوه را به عنوان نماد انتخاب کرده اند و تغییراتی در آن داده اند که به هرحال شباهتش با آرم شورلت و صلیب غیر قابل انکار است. به نظرم این غفلتی است که این طراحان کرده اند و حتی از یک جستجوی ساده پس از طراحی آرم نکرده اند تا شباهت کارشان را به سادگی ببینند.

مدیر سابق گروه طرح و برنامه شبکه دو سیما وی با بیان اینکه اشکال این لوگو در این است که وقتی رسانه ای می شود تداعی کننده تبلیغ محصولات کارخانه جنرال موتورز است، تاکید کرد: این نشانه ها هویت کلی برنامه است و خلاصه کل برنامه در آن باید دیده شود. این سطحی نگری است که اگر به بهانه استفاده از بخشی از دکور برنامه به طراحی چنین نشانه ای رسیده باشند.

مدیر مسئول اسبق کیهان کاریکاتور در ادامه اظهار داشت: به نظرم چنین نشانه ای نتیجه عدم شناخت رسانه نسبت به فرم و گرافیک رسانه ای است. با اینکه رسانه ملی موسسات آموزشی دارد که سالانه ده ها نفر در رشته گرافیک تلویزیونی از آن فارغ التحصیل می شوند، این نوع اتفاقات تاسف بار است.

این هنرمند با سابقه افزود: ضمن اینکه فراتر از این برنامه، مجموعه لوگوها و نشانه هایی که در برنامه های مختلف شبکه های تلویزیون می بینیم، بیانگر این است که دست کم تهیه کننده ها برای این مدیوم رسانه ای شانی قائل نیستند و موید عدم اشراف آنها به حوزه تصویر است که در نتیجه چنین اتفاقاتی رخ می دهد.

شایان ذکر است، در روایات مختلفی که از نحوه شکل گیری لوگوی شورلت مطرح شده، روزنامه واشنگتن پست در مطلبی به شباهت نشان کمپانی شورولت و طرح صلیب سپید رنگ بر روی پرچم رسمی سوئیس اشاره می‌‌کند. به نوشته این روزنامه، نشان شورلت نمونه‌ای تغییر یافته از صلیب پرچم سوئیس است که حالا نقره‌ای شده و به لطف دو خط کج طرفین، حس حرکت را به بیننده القا می‌‌کند. به درستی مشخص نیست که این مطلب صرفا عقیده و نظر نویسنده واشنگتن پست بوده یا واقعا در تبلیغات آن سال‌های شورولت به ملیت سویسی موسس کمپانی اشاره ‌‌شده است.

امیدواریم که مدیران دغدغه مند شبکه سه با فرصتی که اکنون وجود دارد درصدد تغییر این نماد برآمده و در استفاده از آن در دکور برنامه و نشان آن تجدید نظر کنند.