محمدعلی الستی ، پژوهشگر حوزه ارتباطات، جامعه شناسی و افکار سنجی در مورد انسداد حساب کاربری شبکه های برون مرزی « پرس تی وی » و «هیسپان تی وی» توسط مرورگر «گوگل» به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج گفت: قطعا این بخشی از تلاش برای جهت دهی به نظام خبری غرب است که تحت تاثیر تلاش آمریکا برای تحت فشار قرار دادن و تحریم جمهوری اسلامی ایران است.

این استاد دانشگاه در حوزه علوم ارتباطات در پاسخ به این سوال که آیا این اتفاق را می توان در جهت افزایش فشار و موج جدید تحریم های آمریکا علیه ایران دانست؟ گفت: بله حتما همینطور است. اصولا این در تاریخ یک روند طبیعی است. نوعی تحول در شیوه های اعمال قدرت داریم. وقتی به تاریخ استعمار نگاه می کنیم، می بینیم در یک دوره استعمار از طریق اشغال نظامی، یک سری کشور را که امروزه تحت عنوان کشورهای جهان سوم مطرح هستند، اشغال می کند بعد منابع این کشور ها را غارت می کنند؛ یعنی از منابع زیر زمینی گرفته تا به برده گرفتن این مردم؛ که اصطلاحا به آن استعمار پرچم می گویند. اما در دوره دوم که اصطلاحا به آن استعمار نو گفته می شود، ماهیت اعمال سلطه تغییر می کند. آن چه زمانی است؟ زمانی که تحت تاثیر انقلاب صنعتی تولید در اروپا فوق العاده بالا رفته؛ یعنی هم مواد اولیه و هم بازار برای محصولاتشان کم دارند. بنابراین دوره ای است که در ظاهر به اشغال نظامی پایان می دهند و کشور ها مستقل می شوند، اما یک جریان نابرابر به نام خام فروشی ایجاد می شود. در این حالت مواد اولیه به غرب می آید و محصولات به کشور های مستعمره قبلی صادر می شود. به ظاهر کشور های آزاد و مستقلی هستند که دارند با قطب سلطه، مبادله و تجارت می کنند، اما واقعیت آن  است که  هم مواد اولیه را و هم بازاری که برای محصولاتشان احتیاج دارند، تامین می کنند و این گونه دو  مشکل قطب سلطه را حل می کنند. این دیگر اشغال نظامی نیست اما ماهیت آن وابستگی صنعتی و اقتصادی است.

وی افزود: در وهله سوم می بینید که اتفاق دیگری می افتد، مثلا جهان قطب سلطه حتی صنایع آلوده کننده خودش را به یک سری کشور ها که توهم استقلال اقتصادی و توسعه صنعتی هم پیدا می کنند، منتقل می کند؛ اما واقعیت استعمار به شکل استعمار نو با ماهیت فرهنگی به کار خودش ادامه می دهد. در این حالت دیگر این مغزها هستند که مهاجرت می کنند و از جهت فرهنگی به هر طریقی، استعمار اعمال می شود.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: ما وقتی در مورد فشار ها و تحریم صحبت می کنیم باید ببینیم که مراحل تکامل سلطه سر جای خودش است، یعنی در دوره ای با جنگ این کار را می کند و امروزه که جنگ برایش به صرفه نیست، تحریم اقتصادی و صنعتی را پیش می گیرد. قطعا در راستای همین جبر تاریخی پس از مسئله تحریم اقتصادی و صنعتی، مسئله تحریم فرهنگی پیش می آید و یکی از اشکال آن، محروم کردن مخاطبان از شنیدن پیام های کشور تحت تحریم است که مسدود کردن حساب کاربری شبکه ها یکی از آن ها است. بنابراین، قطعا این را می شود دنباله اجتناب ناپذیر تلاش برای تحریم صنعتی و اقتصادی دانست.

در حال حاضر دیگر تحریم رسانه بی معنی است

الستی در پاسخ به این سوال که آیا در دنیای کنونی که رسانه ها زندگی مردم را تسخیر کرده اند، بستن حساب کاربری برخی شبکه ها می تواند مانع از شنیده شدن صدای آنها شود، گفت: در حال حاضر دیگر تحریم رسانه بی معنی است و تحریم اطلاعات و ارتباطات مفهومی ندارد. یعنی ما وارد شرایطی شده ایم که در واقع نمی توان نه در داخل و نه در خارج از هیچ کشوری، انسان ها را از به دست آوردن اطلاعات محروم کرد و تحریم اطلاعات ممکن نیست.

وی تصریح کرد: شاید تحریم رسانه ها اتفاق بیافتد؛ اما خود خبر و اطلاعات را نمی شود تحریم کرد، چون جریان خبر و اطلاعات مثل آبی است که اگر کانال و مجرای مشخصی نداشته باشد، بالاخره راه خودش را باز می کند. ما همیشه در بحث توسعه ارتباطات این را مطرح می کنیم که جلو خبر را نمی شود گرفت؛ ولی می توان با ایجاد رسانه های رسمی و شفافیت راه را پیش برد. وقتی که قطب سلطه برخی از رسانه ها را این گونه حذف می کند دو مسئله مطرح می شود، اولا امکان این که اطلاعات به شکل غیردقیق و مبهم منتشر شود و بتواند با دامن زدن به شایعات و با رسانه های غیررسمی و نامشخص جنگ روانی را آغاز کند، بیشتر می شود. دوم اینکه طبیعتا ایجاد ابهام خبری و از بین بردن شفافیت، به نفع جامعه جهانی نیست.

این پژوهشگر عرصه ارتباطات و رسانه، در پاسخ به این سوال که آیا از نظر حقوق بین الملل رسانه ها، جمهوری اسلامی می تواند شکایتی در این زمینه داشته باشد؟ گفت: بله اصولا این نوع اقدامات قابل پیگیری حقوقی است، اما با توجه به این که ما در سیاست گذاری های رسانه ای خود، چندان تابع شاخص ها و استاندارد های بین المللی نبوده و با آن شخصیت های حقوقی که می خواسته اند جریان آزاد اطلاعات را به طور کامل تحقق ببخشند چندان هم سو نبوده ایم، شاید قدرت پیگیری مان کمتر باشد.

محمدعلی الستی در پاسخ به اینکه پیش بینی اش از آینده شبکه های برون مرزی که عموما نوپا هستند، چیست؟ گفت: اصولا از این دست مشکلات، برای هر نهادی که نوپا و تازه کار باشد،  نقش قوی کننده و واکسن را دارد؛ یعنی اگر رسانه ای در مواجه با این مشکلات ناامید نشده، دست از کار نکشد و صورت مسئله را خودش پاک نکند، همین مقاومت ها و تلاش برای جایگزینی ها و جبران ها، تجربه ایجاد می کند و سطح آن را ارتقا می دهد. عرصه جهانی، میدانی برای محک زدن هم هست تا میزان پایداری و مقاومت رسانه ها شناخته شود، همانطور که در جنگ های نابرابر نظامی، همیشه کشور هایی که انقلابی یا تحت سلطه و اشغال هستند با نیروی نظامی به مراتب کمتر، ولی با مقاومت بیشتر می توانند به پیروزی برسند، در جنگ فرهنگی هم با این که ممکن است تکنولوژی پیچیده تری در اختیار قطب رو به رو باشد، این رسانه های نوپا با کشف تجربه، دانش و چالش بیشتر می توانند جای خودشان را باز کنند و در آینده به حرکت خودشان به شکلی قوی تر  ادامه دهند.

شایان ذکر است در پی اقدام گوگل برای مسدود کردن دسترسی شبکه‌های پرس‌تی‌وی و هیسپان‌تی‌وی، حساب‌های کاربری بخش «برنامه های پرس تی وی»، برنامه «ایران» و بخش « مستند » این شبکه و حتی حساب‌های gmail  تحریریه‌ خبر پرس‌تی‌وی نیز از دسترس خارج و مسدود شدند. این اقدام بنابر ادعای گوگل، در پی «نقض سیاست‌های» این شرکت صورت گرفته است. در پیام منتشر شده از سوی گوگل آمده: «اکانت گوگل شما به دلیل نقض سیاست‌های گوگل غیرفعال شده و قابل بازیابی نیست.»