سرویس فرهنگی خبرگزاری موج- محمدصالح حجت الاسلامی: حسین پارسایی، کارگردان نمایش بینوایان، که چند هفته پرحاشیه‌ را درباره قیمت بلیت و هزینه تولید این نمایش پشت سر گذاشته و خود را برای شروع اجرای پنجاه روزه اثر بزرگ و پر بازیگر خود، در نزدیک به ده روز دیگر آماده می کند، با توجه به این حواشی کفت‌وگویی با او انجام دادیم و در مورد مسائل مختلف از او جویا شدیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

وی درباره حواشی شکل گرفته پیرامون نمایش موزیکال بینوایان و اینکه آیا با توجه به این حواشی قیمت بلیت آن را تغییر داده، گفت: از ابتدایی که قرار شد بینوایان را روی صحنه ببریم، قیمت بلیت از 55 الی 185 هزار تومان تعیین شده بود و به هیچ عنوان قیمت 250 هزار تومان در ذهن هیچ کدام از عوامل از جمله سرمایه گذار و تهیه کننده نبود. اینها آدرس های غلطی بوده است که برخی بر انتشار آنها اصرار داشتند و دارند. بلیت 55 تا 185 هزار تومانی برای یک کار نمایشی بزرگ که هزینه های بسیاری برای آن صرف شده، رقمی عرفی و منطقی است که هیچ گونه نگاه تجاری در آن راه ندارد.

نحوه قیمت گذاری بلیت یک نمایش

وی مجدداً با تاکید بر اینکه در همه جای دنیا قیمت بلیت یک نمایش متناسب با هزینه تولیدش تعیین می‌شود، در مورد برخی معیارهای تعیین این قیمت بیان کرد: از جمله معیارهایی که برای تعیین قیمت بلیت نمایش در نظر گرفته می شود، تعداد صندلی‌های سالن و روزهای اجرا است که هزینه تمام شده تولید اثر بین آنها تقسیم می شود. برای مثال اگر یک نمایش در بخش خصوصی بدون یارانه های دولتی در یک سالن 100 نفره، 30 شب اجرا داشته باشد و هزینه های تولید نمایش 100 میلیون تومان باشد، باید حداقل شبی 3 میلیون 300 هزار تومان فروش داشته باشد تا فقط هزینه تولید اثر برگردد پس بلیت آن دست کم 33 هزار تومان می شود. این مقدار به شرط فروش کامل و  به غیر از درصد سالن و سود حاصل از اجرا است.

این کارگردان تئاتر که سال گذشته نمایش موزیکال الیور توئیست را روی صحنه برد، با تاکید بر اینکه در تئاتر سرمایه گذاران آثار اغلب اهداف فرهنگی را دنبال می کنند، گفت: به طور طبیعی سرمایه گذار روی یک محصول سرمایه‌گذاری می‌کند تا بتواند به سود مناسب دست یابد؛ در عین حال سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده در تئاتر خیلی معنا ندارد و کمتر به شکل حرفه‌ای دنبال می شود و اساساً این افراد بیشتر به دنبال بازگشت سرمایه هستند نه سودآوری هنگفت.

وی در ادامه به موضوع قیمت بلیت بازگشت و گفت: در قیاس با نمایشی که در یک سالن کوچک یکصد نفری اجرا و قیمت بلیت آن بین 40 الی 50 هزار تومان تخمین زده می شود، وقتی نمایشی 10 برابر آن نمایش هزینه کرده باشد، در همان سالن کوچک قیمت بلیتش 400 هزار تومان می شود، اما زمانی که در سالنی بزرگتر با تعداد صندلی های بیشتر و روزهای بیشتری اجرا می رود، قیمت بلیت تنزل پیدا می کند.

وی خاطرنشان کرد: قیمت بلیت نمایش بینوایان نیز با همین مکانیزم تعیین شده است تا البته زیان‌ده نباشد؛ بنابراین طبیعی است که باید این اعداد و ارقام با هم بخواند.

دولت باید برای حمایت از تماشاگر تسهیلات بدهد

پارسایی در ادامه با اشاره به لزوم اعطای یارانه و تسهیلات دولتی در راستای حمایت از تئاتر و مخاطبان تئاتر، توضیح داد: بر همین اساس برای اینکه بتوانیم از طبقات آسیب‌پذیر نیز تماشاگر داشته باشیم، قیمت بلیت را شناور می گذاریم و طبیعی است وقتی قیمت‌های بلیت شناور به حداقل می‌رسد حتما از ردیف‌های جلو تا انتها، ارقام تفاوت می کنند. این روشی است که در همه جای دنیا متداول است، البته علاوه بر این، شهرداری‌ها و مراکز دولتی برای کاهش قیمت بلیت ها، یارانه ارائه می‌کنند. در ایران نیز بخش دولتی می‌تواند در راستای حمایت از مخاطب به گروه های تئاتری، یارانه دهد، همچنان که سال گذشته بنیاد رودکی با اعطای یارانه و تسهیلات، قیمت بلیت نمایش الیور توئیست را در دوره اول اجرا، از 140 هزار به 95 هزار تومان در ردیف‌های جلو کاهش داد. همان نمایش وقتی تمدید شد، بنیاد رودکی قادر به پرداخت تسهیلات نبود و به همین دلیل قیمت بلیت ها به 140 هزار تومان بازگشت.

از مطالبه گری به اهانت به مردم می رسند

وی در ادامه از رفتار برخی از اهل قلم و رسانه در رابطه با اثر جدیدش انتقاد کرد و گفت: شکل گیری حواشی در حین آماده سازی نمایش بینوایان که ماه‌ها برای تولید آن هزینه و وقت گذاشته می شود، پدیده عجیبی بود. من سال‌ها این نوع رفتارها را دیده‌ام، با وجود اینکه تعداد زیادی از دوستان اهل قلم و اصحاب رسانه را می شناسم که حرمت قلم را پاس می دارند و شریف و مستقل می نویسند، اما هراز گاهی با برخی دوستان منتقدی روبرو می شوم که نقد را با توهین اشتباه گرفته اند و اصرار دارند ذهن مخاطب را درگیر و یک شخص، اثر یا پدیده اجرایی را با استفاده از عناوین ابتکاری خودشان تخریب کنند.

پارسایی با انتقاد از شیوه پرسشگری در مواجهه با یک حق صنفی و مطالبه گری در قبال آن، گفت: پرسشگری در ابتدا با یک کلمه ساده شروع و بعد گمانه‌زنی‌ها و پیش داوری‌ها شروع می شود و سپس کلیدواژه هایی مطرح می شود که نقد نیست و تهمت و توهین است و بعد از آن، ترور شخصیت ها شروع می شود. در ادامه نیز از حسین پارسایی عبور و به بازیگران کار توهین می‌کنند و به تدریج به مردم لقب هایی غیرواقعی می‌دهند و به آنها توهین می‌کنند؛ در نهایت نیز به تهدید می پردازند. این نوع عملکرد تا جایی جواب می دهد و از جایی به بعد، مخاطبان این دوستان با منطق مواجه می شوند و متوجه می‌شوند اینها بداخلاقی است و پرسشگری نامیده نمی‌شود. خواهش من این است پیش داوری نکنیم.

حواشی ایجاد شده برای نمایش بینوایان حرکتی طراحی شده است

وی، حواشی ایجاد شده برای نمایش بینوایان را حرکتی غیرمنصفانه دانست و گفت: این نمایش در ابعاد بزرگ اجرا می شود و حدود 350 نفر حدود 9 ماه تا یک سال در این پروژه اشتغال دارند. در این پروژه کارآفرینی شده است و در تمامی حوزه ها از جمله فرم و حرکت و موسیقی در حال تجربه کردن هستیم. بیشتر عوامل، دانشجویان تئاتری هستند که در این پروژه می آموزند. ما عملاً نیمه پر لیوان را نمی بینیم؛ ظرفیت هایی که از جانب بخش خصوصی با کمترین چشم داشت مالی به میدان آورده شده است، دیده نمی شود.

چرا کسی از کاهش بودجه تئاتر نمی پرسد

پارسایی که سابقه ریاست بر مرکز هنرهای نمایشی را هم در کارنامه خود دارد افزود: اگر نفس عمل این هم آوایی و هم صدایی که پرسشگری می نامیمش، درست باشد، قابل احترام است. چه اشکالی دارد انرژی بگذاریم و مطالبات‌مان را به سمتی ببریم که مربوط به همه گروه های مستقل و کوچک می شود؛ از جمله اینکه وقتی می شنویم بودجه تئاتر 48 میلیارد تومان بوده و مدیرکل هنرهای نمایشی در برنامه شب تئاتر، تحقق یافته این رقم را 24 میلیارد تومان اعلام می کند، برایمان پرسشی جدی شکل بگیرد. باید این اراده به سمت بخش دولتی برده شود تا مشخص شود چرا هنر فهیم و تاثیرگذار نمایش، که ده ها هزار نفر در سراسر کشور فعال دارد، بودجه ای نصف بودجه مصوب را دریافت می‌کند؟

کارگردان نمایش بینوایان توضیح داد: انتظار داشتم این مطالبات به سمتی برده شود که بخش دولتی موظف است و این پول به بدنه نحیف تئاتر تزریق شود. در اینجا کل بودجه تئاتر کنار گذاشته می‌شود و صرفاً پرسیده می شود چرا یک نمایش یا حسین پارسایی می تواند در بخش خصوصی از امکانات بیشتری برخوردار باشد؟ خیلی طبیعی است، وقتی که یک سرمایه گذار اثر موفق قبلی یک کارگردان را می‌بیند، امنیت خاطر پیدا می کند که حداقل سرمایه اولیه‌اش بر می‌گردد و به تجربه آن کارگردان، اعتماد می‌کند. این در حالی است که بسیاری از کارگردانان دیگر نیز از این نوع تسهیلات برخوردارند که البته ممکن است ابعاد کوچکتری در تئاتر داشته باشد. وقتی همه این مسائل کنار هم قرار می گیرد، می بینیم که ما از اصل ماجرا باز مانده ایم و برخورد احساسی با موضوع می شود و برخی جوانان فعال در تئاتر احساس می‌کنند حقی از آنها خورده شده است.

همه عوامل بینوایان در چارچوب تئاتری حرکت می کنند

پارسایی درباره نگرانی برخی هنرمندان تئاتر درباره پرداخت دستمزدهای بالا به بازیگران سوپراستار و سینمایی به کار گرفته شده در نمایش بینوایان گفت: منتقدان از این موضوع نیز بی اطلاع هستند، چون اصلا تئاتر چنین بضاعتی ندارد که بتواند با دستمزدهای بالا، بازیگران را فریفته خودش کند، آن هم این بازیگران محترمی که همه از تئاتر به سینما رفته اند و در واقع با هنرشان در بازیگری به سینما اعتبار بخشیده اند. اینها عزیزانی هستند که من به آنها سلبریتی نمی گویم و با افتخار به آنها لقب بازیگر و هنرمند تئاتر می دهم، یعنی آورده و اعتبار اینها حضور در تئاتر است. از بین بازیگرانی که انتخاب کردیم، تنها دو نفرشان در تئاتر کم سابقه هستند و 5 نفر از آنها خاک صحنه خوردند و این مسیر را طی کردند تا به سینما رسیدند و زیاده خواهی در تئاتر ندارند.

دستمزد بازیگران سالانه است نه سینمایی

وی خاطرنشان کرد: اگر بازیگران بینوایان بخواهند با این نمایش برخورد سینمایی داشته باشند، بینوایان سرپا نخواهد شد. اتفاقاً این بازیگران در چارچوب و عرف دستمزدهای جاری تئاتر حرکت می کنند، منتها به جای اینکه دستمزد دو ماه تمرین و اجرا بگیرند، دستمزد یک سال تمرین و اجرا دریافت می کنند، چون از تمام کارهای روتین خود باز می مانند و برای بینوایان زمان می گذارند. وقتی رسانه ای می گوید مهناز افشار روزی 30 میلیون تومان دستمزد برای الیور توئیست گرفته است، باید به آن رسانه برای انتشار این دروغ چه گفت؟ اتفاقاً مهناز افشار با کمترین دستمزد در نمایش الیور توئیست حضور داشت و حتی ماهی 30 میلیون تومان هم دستمزد نگرفت.

مدیرکل دفتر نمایش خانگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: اگر قرار باشد به هر کدام از بازیگران کاری مثل بینوایان، 300 الی 400 میلیون تومان دستمزد بدهیم فقط حدود 5 میلیارد تومان هزینه بازیگران خواهد شد! و چنین چیزی امکان ندارد. در این میان چندین میلیارد تومان هزینه دکور، لباس، ارکستر و تبلیغات می شود و درصدی نیز توسط سالن گرفته می شود، شما فکر می کنید با این هزینه ها و قیمت بلیت، سرمایه اولیه سرمایه گذار بر می گردد؟! در نمایش الیورتوئیست و بینوایان همه چیز متعارف و در چارچوب تئاتر است، اما این در حالی است که بسته به زمان، مکان، کسوت و نقش پذیری آدم‌ها تعریف می شود.

اظهار نظر آقای وزیر متوجه یک یا دو اثر نیست

وی درباره اظهارنظر توئیتری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به حواشی پیش‌آمده در فضای تئاتر گفت: به نظر من اظهار نظر آقای وزیر در مورد مردمی بودن تئاتر، متوجه یک یا دو اثر نیست، بلکه مساله ایشان این بود که صنف تئاتر بتواند نمایش هایی که هویت ملی و بومی دارند با نمایش‌هایی که به هر دلیلی در گونه‌های نمایشی دیگر قرار می‌گیرند و شاید بخش دولتی خیلی وظیفه ای برای حمایت از آنها ندارد، تمیز دهند. اتفاقاً اشاره وزیر ارشاد اشاره درستی است و من هم در مصاحبه تلویزیونی شبکه چهار به آن اشاره کردم که البته این موضوع توسط دوستانی که قرار است با طراحی مدنظر خودشان به بینوایان بپردازند، شنیده نشد.

مدیرکل دفتر نمایش خانگی تاکید کرد: با شناختی که من از سیدعباس صالحی دارم، ایشان را صاحب نظر در این حوزه می دانم و معتقدم کم لطفی است که بخواهیم حرف های وزیر را نادیده بگیریم و ندانیم که منظورش از هنر مردمی چیست؛ مگر غیر این است که ما دارای هویت فرهنگی مستقل هستیم و برای رسیدن به تئاتر ملی با هویت ایرانی اسلامی نیاز به الگو و برنامه ریزی و چشم انداز داریم؟

کارگردان بینوایان افزود: وقتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این موضوع اشاره می کند، یعنی بخش دولتی و خصوصی هر دو در کنار هم قرار بگیرند و این دو حیطه تئاتر را از یکدیگر تمیز دهند. اما چون قرار نیست تفسیر درستی از صحبت های یکدیگر داشته باشیم، بنابراین فرمایش وزیر را نسبت به یک یا دو نمایش در نظر می گیرند و توضیحات من را در مقابل فرمایش آقای وزیر قرار می دهند! به نظرم باید کمی به هم توجه کنیم و حرف های یکدیگر را بشنویم تا تعابیر مشترکی ایجاد شود و بعد وارد نقد شویم.

بضاعت تئاتر ما این اجازه را نمی دهد که بتواند لاکچری شود

پارسایی در ادامه در مورد واژه تئاتر لاکچری نیز بیان کرد: تئاتر لاکچری اگر با تعریف عام از مفهوم کلمه لاکچری تعریف شود، هنری که گران است «لاکچری» نامیده می شود و تئاتر تجاری که سودآوری برایش مهم است. عقیده من این است که خوشبختانه در کشور ما بضاعت تئاتر این اجازه را نمی دهد که بتواند لاکچری شود و از طرف دیگر تئاتر تجاری می تواند مثل همه گونه های نمایشی حضور داشته باشد به شرط اینکه از لحاظ مضمون و محتوا در چارچوب و ضوابط بگنجد. همان طور که معتقدم سخنان وزیر ارشاد مربوط به رویه و رویکرد کلی تئاتر است، تفسیر و تعبیرم این است که می توانیم گونه های مختلف نمایشی را تمیز دهیم، از جمله بینوایان که جزء رمان‌های محبوب و تاثیرگذار و همچنان از نظر رویکردهای موضوعی و مفهومی مثال زدنی است. به همین دلیل نمایش بینوایان نمی تواند لاکچری باشد چون از نظر مفهومی و موضوعی، درد مردم به حساب می‌آید و هم می تواند هنری فاخر باشد که با تماشاگر خودش ارتباط برقرار کند و تاثیرگذار باشد.

بهترین سالن برای اجرای بینوایان رویال هال تهران است

وی درباره اجرای نمایش بینوایان در رویال هال هتل اسپیناس که سالنی حرفه‌ای است، به خبرنگار موج گفت: طراحی و اجرای یک اثر نیازمند امکانات خودش است؛ زمانی که بینوایان را برای اجرا در ظرفیت‌های تئاتر موزیکال طراحی کردم، چندین سالن را بازدید کرد حتی به خاوران با اینکه چندین بار آن را دیده بودم، رفتم. تالار وحدت را تجربه داشتم، تالار رودکی فاقد امکانات فنی لازم است و صحنه کوچکتری هم داشت. تنها سالنی که می توانست امکانات لازم را به نحو احسن و تمام و کمال برای نمایش به من بدهد، سالن رویال هال هتل اسپیناس بود که می توانست ابعاد و تکنولوژی که در آنجا به کار رفته است، توأم با روزهای اجرا، حداقل سرمایه اولیه را برگرداند و نمایش بینوایان با کیفیت طراحی شده، اجرا شود.

پارسایی تصریح کرد: برای من مهم نیست که این سالن در منطقه سعادت آباد و در کنارش یک هتل مجلل 5 ستاره است، چون من نمی خواهم در هتل 5 ستاره اجرا بروم و ستاره های هتل بر کیفیت نمایش من نیز تاثیر نخواهد داشت، اما امکانات فنی و معماری صحنه و بسیاری از آیتم های این سالن به اجرای بسیار خوب بینوایان کمک خواهد کرد. بنابراین من در سالن های موجود، رویال هال را با وجود امکانات صدا، تصویر و ... از همه بهتر دیدم و از طرفی نیز با اشتیاق مهندس امیری مدیر این مجموعه روبرو شدم.

این کارگردان افزود: الان ماه‌هاست بی هیچ چشم‌داشتی کل این مجموعه را برای آماده سازی اثر در اختیار ما گذاشتند. اینها همه امتیازهایی برای بینوایان است که در سالنی با چنین امکانات روی صحنه رود. من از انتخاب سالن رویال هال راضی هستم و از همکاری مسئولان و پرسنل این مجموعه بسیار تشکر می کنم. ما همه جزئی از خانواده تئاتر هستیم و طبیعی است اگر اتفاق خوبی برای تئاتر بیفتد برای همه رخ داده است.