به گزارش خبرگزاری موج، حجت الاسلام محمدیان در نشست مشترک معاونین آموزشی وزارت علوم و مدیران گروه‌های معارف گفت: علی‌رغم برخی جوّسازی‌ها و کم‌مهری‌هایی که در مورد دروس معارف وجود دارد، ارزیابی‌ها و گزارش‌هایی که از خودِ دانشگاه‌ها رسیده، نشان‌دهندۀ موفقیت دروس معارف است؛ معدل دروس معارف، از دروس دیگر پایین‌تر نیست، و در برخی موارد بالاتر هم هست.

مباحث دینی و تربیتی فقط نباید در دروس معارف پیگیری شود

وی افزود: بیش از سی سال از ارائۀ دروس معارف در دانشگاه می‌گذرد، و این دروس معارف حدود 10درصدِ دورۀ کارشناسی را به خودشان اختصاص داده‌اند. البته در طول این مدت، تغییراتی صورت گرفته؛ دروسی اضافه شده و گرایش‌هایی در این دروس ایجاد شده و امروز به اینجا رسیده‌ایم که این دروس با حدود 7000 استاد در سطح دانشگاه‌ها دارد ارائه می‌شود.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها تاکید کرد: نکته‌ای که در ابتدا مورد توجه نبود و بعدها مورد توجه قرار گرفت، این است که بحث معارف دینی و مباحث تربیتی، فقط نباید در دروس معارف پیگیری شود، لذا بحث «تحول علوم انسانی» مطرح شد که گام‌های خوبی در این بخش، برداشته شده است. در حدود 10سالی که «شورای تحول در علوم انسانی» ایجاد شده، این موضوع با جدّیت پیگیری می‌شود. می‌توان گفت تا الان تقریباً یک‌دور، سرفصل‌های مجموعۀ علوم انسانی، مورد بازنگری قرار گرفته و در تعداد زیادی از رشته‌ها-این تغییر سرفصل‌ها-به وزارت علوم ابلاغ شده است.

اوائل انقلاب، ارائۀ دروس معارف دانشگاه با یک نوع «ساده‌انگاری» شروع شد

حجت الاسلام محمدیان عنوان کرد: آن موقعی که دروس معارف تصویب شد، شاید به‌دلیل بی‌تجربگی یا هیجانات فوق‌العاده‌ای که در اوائل انقلاب بود، برخی از جنبه‌های مهم این دروس که برای تدریس در دانشگاه باید مد نظر قرار گیرد-از جمله، متن دروس، استاد و نحوۀ برنامه‌ریزی- خیلی مورد توجه قرار نگرفت. بالاخره در آن شرایط حساسِ اوائل انقلاب، یک‌دفعه‌ای تصمیم گرفتند که دروس عمومی برای همۀ رشته‌ها و برای همۀ دانشجویان راه‌اندازی شود؛ بدون اینکه حتی یک کتاب برای این منظور تألیف شده باشد و حتی یک‌ استاد برای این کار تربیت شده باشد. به هر حال، این‌کار راه افتاد و سال‌ها به همین شکل پیش‌ رفت.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: عده‌ای که امروز در مورد دروس معارف قضاوت می‌کنند، غالباً کسانی هستند که در دهۀ اول انقلاب، این دروس را خوانده‌اند و اصلاً از تحولات دهۀ دوم و سوم و چهارم، خبر ندارند، یعنی الان با همان خاطراتی که از آن ایام داشتند، دارند قضاوت می‌کنند.

یکی از کسانی که جزء تصویب‌کنندگان این دروس بود، با صراحت گفته بود: «ما آن‌موقع گفتیم: کتاب درسی که چیزی نیست! خودمان می‌نویسیم و استاد هم که زیاد است؛ این‌همه علما در حوزه هستند، از آنها می‌خواهیم که بیایند تدریس کنند!» یعنی این دروس با یک نوع ساده‌انگاری، شروع شد و ارائه شد.

حدود 23 سال، حتی یک استاد برای دروس معارف تربیت نشد

وی گفت: در ابتدا دروس معارف بسیار متکی به استاد بود و اینکه آن استاد خودش یک‌طوری از عهدۀ آن کلاس بر می‌آمد! بعداً به‌تدریج، متونی برای این دروس نوشته شد. اما تربیت استاد برای این درس معارف، به‌طور رسمی از 10سال پیش شروع شد؛ یعنی از وقتی که «دانشگاه معارف» تأسیس شد. البته چند سال قبل از آن‌هم به برخی از دانشگاه‌ها، مجوز تربیت مدرس معارف داده شده بود. با این حساب می‌توان گفت که تربیت مدرس معارف اسلامی حداکثر 15سال سابقه دارد. معنایش این است که حدود 23 سال، حتی یک استاد هم برای دروس معارف تربیت نشده بود! و به عبارت عامیانه-در این مدت- «از بازار آزاد استفاده می‌شد»!

حجت الاسلام محمدیان تاکید کرد: البته همین الان هم اساتیدی که در این 10-15سالِ اخیر تربیت شده‌اند تعدادشان در مقایسه با مجموعۀ اساتید معارف، بسیار اندک است. یعنی هنوز بیش از سه-چهارم اساتیدی که برای دروس معارف استفاده می‌کنیم، برای این درس تربیت نشده‌اند، بلکه اینها خودشان یک استعدادی داشته‌اند و به‌طور تجربی یک آمادگی‌هایی برای این‌کار پیدا کرده‌اند.

وی گفت: همین الان از این 7000 استاد معارف، بیش از 5000 نفرشان «حق‌التدریسی» هستند! یعنی تعداد اعضای هیأت علمی در بین اساتید دروس معارف، بسیار اندک هستند. و متناسب با نیازها و اقتضائاتی که وجود دارد، ما اعضاء هیأت علمی، خیلی کم داریم.

عنوان «دروس عمومی» برای دروس معارف مشکل ایجاد کرده

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها تاکید کرد: همچنین عنوان «دروس عمومی» که از همان ابتدا به این دروس اطلاق شده است، سطح این دروس را در دانشگاه، به‌گونه‌ای پایین آورده که هر استادی(البته نه لزوماً همۀ اساتید) که بتواند به گروه تخصصی برود، تلاش خودش را می‌کند. لذا ما در سال، تعداد قابل توجهی از اساتید را داریم که درخواست می‌کنند از گروه معارف، بروند! دلیل عمده‌اش این است که در دروس معارف خیلی زمینۀ رشد وجود ندارد و این اساتید همیشه در یک سطح می‌مانند و دانشجوی تحصیلات تکمیلی هم ندارند، یعنی زمینۀ ارتقاء آنها محدود است و عنوان اجتماعی این درس هم «درس عمومی» است!

حجت الاسلام محمدیان ادامه داد: از سوی دیگر، چون این دروس معارف، دروس دینی هستند و عنوان «اجباری» روی آنها آمده است، این‌هم یک بخشی از جاذبۀ این دروس را کم کرده است، یعنی عنوان اجباری بودن دروس معارف، در سطح این دروس و نوع نگرش به این دروس، تأثیر خاصی گذاشته است.

گزارش‌های رسیده از دانشگاه‌ها، نشان‌دهندۀ موفقیت دروس معارف است

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص ارزیابی وضعیت دروس معارف افزود: و اما دربارۀ بحث «ارزیابی وضعیتِ دروس معارف»؛ دو سه سال است که در دانشگاه‌ها پیگیری کرده‌ایم تا با شاخص‌های عمومی که در دانشگاه وجود دارد، این دروس معارف مورد ارزیابی قرار گیرد. بر اساس این ارزیابی‌ها و طبق گزارش‌هایی که از برخی دانشگاه‌ها رسیده است، می‌توان گفت که با همۀ مشکلاتی وجود دارد-که برخی از آنها را عرض کردم- گزارش‌ها نشان‌دهندۀ موفقیت دروس معارف بوده است.

وی افزود: علی‌رغم برخی از جوّسازی‌ها و کم‌مهری‌هایی که در مورد دروس معارف وجود دارد، گزارشی که از خود دانشگاه‌ها جمع‌آوری شده خوب است و نشان می‌دهد معدل دروس معارف، از دروس دیگر پایین‌تر نیست، و در برخی موارد بالاتر هم هست.

اساتید معارف در کلاس درس، تقریباً باید پاسخگوی همۀ مشکلات جامعه باشند

وی عنوان کرد: نکتۀ دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، انتظار و توقعی است که نسبت به دروس معارف وجود دارد. اساتید معارف ما، تقریباً باید در کلاس درس، پاسخگوی همۀ مشکلاتی که در جامعه وجود دارد، باشند! مثلاً اگر دیشب خبری منتشر شده که جامعه را ملتهب کرده، صبح استاد معارف ما نمی‌تواند در کلاس درس خودش نسبت به آن خبر، بی‌تفاوت باشد! اگر گرانی و فسادی در جامعه وجود دارد، و اگر ناامیدی در بخشی از دانشجویان ما نسبت به آیندۀ شغلی‌شان وجود دارد، استاد معارف باید در کلاس درس، پاسخگوی این مشکلات هم باشد؛ خصوصاً در دروسی مثل «ریشه‌های انقلاب»

درحالی‌که اساتید دروس دیگر(غیر از دروس معارف) خودشان را موظف به پاسخگویی به این سؤالات دانشجویان-دربارۀ مشکلات جامعه- نمی‌دانند، و دانشجویان هم یا از آنها نمی‌پرسند یا اگر هم بپرسند و جواب نگیرند، می‌گویند: این استاد که لازم نیست جوابگوی مشکلات جامعه باشد!

باید دروس معارف را به‌روز رسانی کنیم

حجت الاسلام محمدیان ادامه داد: نکتۀ دیگر اینکه که محتواهای دروس معارف طبق مصوبۀ شورای انقلاب فرهنگی، به ما سپرده شده و ما باید محتوای مناسبی برای این دروس آماده کنیم و الا انتظارات و توقعاتی که از دروس معارف وجود دارد، تأمین نمی‌شود. باید زمینۀ تأمین محتواهای مناسب و نیازهای روز دانشجویان و خصوصاً «به‌روز کردن این دروس» و پاسخ دادن به مسائل اصلیِ امروز جوانان، مد نظر قرار گیرد.

باید این دروس را به‌روز رسانی کنیم و کلاس‌ها به‌گونه‌ای باشد که دانشجو، ارتباط این دروس را با زندگی امروزش درک کند تا بتواند برای آینده‌اش هم از این دروس، یک سرمایه‌ای کسب کند؛ این جزء وظایف ما است و در عین حال، به‌شدت نیاز به همکاری معاونین آموزشی دانشگاه‌ها و مدیران محترم گروه‌های معارف داریم.
50 درصد نهاد باید به دروس معارف اختصاص پیدا کند

وی گفت: ما در نهاد، شعارمان این است که «پنجاه درصد نهاد باید به دروس معارف اختصاص پیدا کند.» چون بقیۀ فعالیت‌های ما در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حدود 20درصد دانشجویان را تحت پوشش قرار می‌دهد اما دروس معارف، در دورۀ کارشناسی، صددرصد دانشجوها را شامل می‌شود و در دورۀ کاردانی هم تقریباً همه را شامل می‌شود. یعنی در دروس معارف، ما با عموم دانشجوها می‌توانیم ارتباط برقرار کنیم.

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها (مأوا)، حجت الاسلام و المسلمین محمدیان در ادامه خاطرنشان کرد: دغدغۀ ما این است تأثیرگذاری دروس معارف، مدام بیشتر شود و کیفیت این دروس افزایش پیدا کند، و مدرسین این دروس هم به‌روزرسانی شوند. و ما از نظر محتوا نیز بتوانیم از آنها پشتیبانی کنیم.

اگر یک قلبی در این کلاس‌ها با خدا پیوند بخورد...

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها تاکید کرد: آخرین جملۀ بنده این است که دوستان عزیز! هرچه شما زحمت بکشید، اگر -در این کلاس‌های معارف- در یک قلبی، یک بذری افکنده شد، اگر یک دلی در این کلاس‌ها با خدا پیوند خورد، و ارتباطش برقرار شد، اگر در این کلاس‌ها یک کسی به یک انتخابی رسید و انتخاب درستی انجام داد، اگر نتیجۀ این کلاس‌ها این شد که یک جوانی برای آیندۀ خودش یک تصمیم خوبی گرفت، همۀ شما که در این مسیر خدمت می‌کنید، در ثوابش سهیم هستید و از نورانیت آن بهره‌مند خواهید شد، طبق آنچه به ما وعده داده‌اند که «هرکس در مسیر هدایت بندگان خدا نقشی داشته باشد، در همۀ دست‌آوردهایی که آن بندگان خدا دارند، شریک خواهد بود.»لذا مطمئن باشید که در این کلاس‌ها یک اتفاقاتی می‌افتد! البته این مسائل قابل گزارش دادن نیست و نمی‌شود گزارش داد ولی در این کلاس‌ها خیلی اتفاق‌های خوبی می‌افتد و یک گره‌هایی باز می‌شود و ذهن‌هایی روشن می‌شود، و دل‌هایی به خدا پیوند می‌خورد.