خبرگزاری موج/ سرویس سیاسی/ زهرا حسینی: هنوز چند ساعتی از اظهار سردار حسین دهقان، وزیر دفاع در مورد ارتقا روابط میان ایران و روسیه به سطح راهبردی در نشست خبری که به مناسب روز صنعت دفاعی برگزار شد، نگذشته بود که این مقام بلندپایه نظامی با حضور در صدا و سیما اعلام کرد:« روس‌ها علاقه‌ مندند نشان دهند که یک ابرقدرت و کشور اثرگذار هستند و در تمامی روندهای امنیتی منطقه و سطح جهان حضور دارند. از طرفی علاقه دارند در صحنه عملیات در سوریه خود را به عنوان یک عامل موثر مطرح می کنند تا بتوانند سهم خود را در آینده و در مقابل آمریکا تامین کنند. البته نوعی خودنمایی و بی‌معرفتی پشت اعلام این خبر بوده است.» یک روز پس از این سخنان، خبر پایان ماموریت نظامی روسیه در پایگاه نوژه همدان منتشر شد. در همین راستا بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه اظهار داشت: «عجالتا پرواز هواپیماهای روسیه از پایگاه همدان متوقف شده است». انتشار این خبر در شرایطی صورت گرفت که برخی از نمایندگان مجلس خواستار توضیحات بیشتر در مورد استفاده روس ها از پایگاه هوایی نوژه در جلسه غیرعلنی شده بودند و حشمت الله فلاحت پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز این رویداد را مغایر با اصل ۱۴۶ قانون اساسی دانسته و تاکید داشت نمی‌توان به روس ها اعتماد کرد. وی در زمانی که خبر حضور بمب‌افکن‌های روسیه در پایگاه هوایی همدان اعلام شد، گفت: « باید توضیح داده شود که ما در آینده با روسیه که مواضعش معمولا پر نوسان است و ایران از جمله کشورهای محل تبانی این کشور بوده و می‌خواهیم بدانیم چگونه با روسیه برخورد کنیم.» اما واکنش وزیر دفاع به درخواست ها و نگرانی‌های نمایندگان مجلس این بود که همکاری نظامی ایران و روسیه و موضوع استفاده هواپیماهای روسی از یک پایگاه هوایی در خاک کشور با مصوبه شورای عالی امنیت ملی صورت گرفته و «ارتباطی به مجلس ندارد.» اگرچه علی لاریجانی، رییس مجلس هم در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی صبح امروز گفت:«وزیر دفاع این تذکر داده شود که نسبت به مجلس درست حرف نزدند، باید ادب حکمرانی را در این مسائل رعایت می‌کردند»؛ اما همچنان و جدای از بحث‌های لفظی میان دو نهاد مهم حکومتی، این سوال وجود دارد که چرا به یک‌باره پرواز بمب افکن های روسیه از ایران و یا دست کم به طور موقت پایان یافت؟ برای پاسخ به این پرسش باید به تحلیل کارشناسان و سخنان اخیر سردار دهقان در برنامه تلویزیونی روز ۳۱ مرداد توجه کرد. طبق اظهارات وزیر دفاع روس ها مایلند خود را یک ابرقدرت تاثیرگذار نشان دهند و تلاش دارند سهم خود را در مقابل آمریکا در سوریه تامین کنند. بر این اساس می‌توان چنین نتیجه گرفت که همکاری نظامی تهران-مسکو با وجود درخواست دمشق برای مبارزه با تروریسم و فیصله دادن جنگ در شهر استراتژیک حلب، برای روسیه یک ابزار سیاسی بوده است تا بتواند قدرت نفوذ خود را به رخ آمریکا بکشد. در این رابطه باید به یاد داشته باشیم که روسیه از سال ۲۰۱۴ در بحران اوکراین در مقابل اروپا و آمریکا ایستاد و تقابل های سیاسی دو طرق تا جایی پیش رفت که برخی از تحلیل گران نگران برخوردهای نظامی بودند اما بحران سوریه و ورود مسکو به این صحنه، میدان رویارویی را تغییر داد. از این رو کرملین تلاش دارد از تمامی ابزارهای موجود برای القا برتری خود به آمریکا و بازیابی اثرگذاریش در محیط بین الملل استفاده کند. در این شرایط نگرانی عده ای از مردم بابت غیرقابل اعتماد بودن روس ها که توسط فلاحت پیشه هم به طور رسمی اعلام شد، قابل چشم پوشی نیست و مسئولان باید در این مورد ضمن پاسخ گویی، توجه بیشتری به همکاری و مراودات با روسیه نشان دهند. این موضوع در حالی به وقوع پیوست که چندی قبل هم علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی از تصمیم کشور برای ساخت دو نیروگاه هسته ای با همکاری روس ها خبر داد. شاید لزوم چندانی نباشد که یادآور شویم روس ها در پروزه ساخت نیروگاه اتمی بوشهر تا چه اندازه کار را به تعویق انداختند و هزینه‌های بیشتری به کشور تحمیل کردند. همچنین مقامات مسکو در سال ۲۰۱۰ با ملغی کردن قرارداد اس۳۰۰ به بهانه تحریم های بین‌المللی زمینه ساز شکایت ایران از روسیه در دادگاه‌های بین المللی را به وجود آوردند که در نهایت پس از ۶ سال و در نتیجه توافق هسته‌ای این شکایت پس گرفته شد. اما علاوه بر تلاش روس ها برای خودنمایی و سنگین کردن کفه ترازو رقابت با آمریکا از طریق ایران، عده ای از کارشناس ها به ابراز تمایل ترکیه برای در اختیار قرار دادن پایگاه هوایی اینجرلیک در جنوب این کشور به هواپیماهای روسی را علت خاتمه سریع حضور نظامی در ایران می‌دانند. ترکیه به دلیل نزدیکی بیشتر به سوریه و شهر حلب می‌تواند هزینه های روسیه را پایین آورد. ضمن آنکه این مساله فرصتی برای استقرار تجهیزات لجستیکی روسیه در کنار نظامیان آمریکا و ناتو در اینجرلیک خواهد بود، فرصتی که به نظر نمی‌رسد کرملین مایل باشد از دست دهد. بر این اساس، گمان نمی‌رود روس ها حاضر باشند در نتیجه فشار افکار عمومی ایران و یا دلخوری از موضع گیری اخیر وزیر دفاع که برخی از سایت های خبری از این عوامل به عنوان دلایل پایان حضور نظامی روسیه در ایران نام برده‌اند، تصمیم به این کار بگیرند. چون روابط راهبردی دو کشور به آسانی کمرنگ نمی‌شود و همچنین روس ها هیچ گاه منافع ملی خود را قربانی فشار افکار عمومی داخلی یک کشور دیگر نمی‌کنند. از سویی دیگر ، به نظر نمی‌رسد پایان استقرار بمب افکن های روسی از سوی ایران درخواست شده باشد. چرا که یک روز قبل از اعلام این خبر، سردار دهقان تصریح کرد که این موضوع نوعی همکاری با هدف روابط راهبردی دو کشور  و براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی است. این سخن نشان می دهد که واکنش تعداد محدودی از نمایندگان مجلس و برخی رسانه ها نیز علت این مساله نیست. با این حال،  برآیند این اتفاقات، چیزی جز اضافه شدن برگ دیگری به کارنامه نه چندان درخشان حضور سیاسی، اقتصادی و نظامی روسیه در ایران نیست؛ کشوری که اگر حتی بخواهیم رفتارهای تاریخی آن را در قبال کشورمان نادیده بگیریم، در دو دهه اخیر نیز عملکرد مثبت و امیدوار کننده ای در میان افکار عمومی ایران به جا نگذاشته است.