«جان چلکات»، مسئول کمیسیون تحقیق و رسیدگی به پرونده جنگ عراق و نقش و اشتباهات بریتانیا در این جنگ، ارائه گزارش تحقیقات شش ساله خود در این مورد را از صبح امروز آغاز کرده است.

این تحقیقات که قرار بود یک سال به طول بینجامد تا کنون ۱۰ میلیون پوند هزینه را متحمل دولت بریتانیا کرده است.

در این گزارش به مسائلی چون چگونگی شکل گیری و تصمیم گیری بریتانیا برای شرکت در جنگ و اینکه آیا نیروهای نظامی برای شرکت در جنگ، به اندازه کافی وجود داشت یا خیر بحثشده است. همچنین در مورد چگونگی هدایت جنگ و همچنین در مورد دوره ای که خشونت های ناشی از فرقه گرایی در عراق زیاد می شود و تاثیر این امور بر روی نیروهای نظامی بریتانیا سخن گفته شده است.

این هیات بیش از یکصد و پنجاه هزار برگ اسناد و مدارک دولتی، از جمله شامل مکاتبات دیپلماتیک، صورتجلسه نشست های کابینه، اظهارات کارشناسان در زمینه های مختلف و همچنین ٢٩ نامه ارسالی تونی بلر برای جورج بوش، رئیس جمهوری وقت آمریکا در مورد این جنگ را بررسی کرد.

تشکیل هیات تحقیق تا حدود زیادی حاصل فشار خانواده های قربانیان جنگ درباره مشروعیت تصمیم دولت وقت بریتانیا برای همکاری با آمریکا در حمله به عراق بود. احتمالا وکلای برخی از آنان این گزارش را با دقت مطالعه خواهند کرد تا امکان استفاده از آن برای پیگیری حقوقی شکایت های احتمالی علیه دولت را بررسی کنند.

بر اساس گزارش های رسیده، در جریان تدوین این گزارش، بیش از یکصد و بیست تن از مقامات بریتانیایی از جمله تونی بلر، نخست وزیر زمان جنگ عراق، و جانشین او، «گوردون براون»، کارشناسان ارشد، حقوقدانان، نظامیان بلند پایه و مسئولان ارشد نهادهای اطلاعاتی برای ادای شهات احضار شدند و از آنان تحقیقات به عمل آمد.

این هیات بیش از یکصد و پنجاه هزار برگ اسناد و مدارک دولتی، از جمله شامل مکاتبات دیپلماتیک، صورتجلسه نشست های کابینه، اظهارات کارشناسان در زمینه های مختلف و همچنین ٢٩ نامه ارسالی تونی بلر برای جورج بوش، رئیس جمهوری وقت آمریکا در مورد این جنگ را بررسی کرده است.

برخی از مخالفان جنگ عراق در برابر سالن کنفرانس الیزابت دوم، محل برگزاری جلسات هیات تحقیق، تجمع کردند و با حمل عروسک هایی از تونی بلر و جورج بوش، آنان را به خاطر ورود به جنگ عراق محکوم کردند.

بخش های مهم این گزارش به شرح زیر است:

- بریتانیا در حالی وارد جنگ با عراق شد که هنوز بسیار از راه های حل مسالمت آمیز برای خلع سلاح را امتحان نکرده بود. عملیات نظامی در آن زمان باید آخرین دستاویز به حساب می آمد.

- قضاوت ها در مورد وجود تسلیحات کشتار جمعی متعدد در عراق با اطمینان بیش از حدی انجام شده بود.

- کمیته اطلاعاتی ذیربط باید برای تونی بلر روشن می‌‎کند که یافته‌های اطلاعاتی درباره ادامه تولید سلاح‌های شیمیایی و میکروبی در عراق غیرقابل تردید نبوده‌اند.

- به تونی بلر هشدار داده شده بود که حمله نظامی(به عراق) تهدید القاعده علیه بریتانیا و منافع بریتانیا را تشدید می‌کند. همچنین به او هشدار داده شده بود که اشغال عراق می‌تواند باعثشود که تسلیحات این کشور به دست تروریست‌ها بیفتد.

- سیاست های چیده شده در مورد عراق بر اساس اطلاعات غلطی تنظیم شده بودند که هیچگاه به چالش کشیده نشد. در صورتیکه باید این کار انجام می شد.

- «تونی بلر» در نامه‌ای به «جورج بوش» نوشته بود: هر چه شود من همراه شما خواهم بود.

- شرایطی که در آن، حمله به عراق و آغاز جنگ امری قانونی تلقی می شد به هیچ عنوان رضایتبخش نبود.

- زمان کمی برای فراهم کردن سه رسته نظامی به منظور استقرار در عراق وجود داشت. خطرات(شرکت در این جنگ) به خوبی برای وزرا روشن و واضح نبود. به همین خاطر این مساله منجر به مواجه شدن با کمبود تجهیزات شد.

- علیرغم هشدارهای صریح، عواقب این حمله نادیده گرفته شد. برنامه ریزی و آماده سازی شرایط برای دوران پس از صدام کاملا ناکافی بود.

- دولت از رسیدن به اهداف ذکر شده برای شرکت در جنگ عراق بازماند. بیش از ۲۰۰ شهروند بریتانیایی در این درگیری(جنگ) کشته شدند. مردم عراق(نیز) به درد و رنج گرفتار شدند. تا جولای ۲۰۰۹، دست کم ۱۵۰ هزار و شاید هم بیشتر عراقی(در این جنگ) کشته شدند. بیش از یک میلیون نفر آواره شدند.

- در این گزارش درس هایی هست که باید آموخت: مشخص شد که نخست وزیر سابق، تونی بلر، در مورد توانایی اش در تاثیرگذاری بر تصمیمات آمریکا در مورد عراق بیش از حد غلو کرده بود. روابط بریتانیا و آمریکا نیازمند حمایت بدون قید و شرط(بریتانیا) نیست.

- در آینده هرگونه مداخله باید حساب شده باشد و دقت زیادی باید صرف آن شود.