به گزارش خبرگزاری موج، اداره کل امور بین‌المللی محیط زیست و توسعه پایدار وزارت امور خارجه با توجه به وظائف و اختیارات خود، تلاش کرده است تا توجه جامعه جهانی به معضل گرد و غبار را از طریق مشارکت فعال در سازمان‌ها، کنوانسیون‌ها و مراجع ذیربط بین‌المللی و جلب همکاری کشورهای عضو جلب کند. در این راستا برخی از اقدامات که در موضوع ریزگردها از سوی این اداره کل در دستور کار بین‌المللی قرار گرفته است، به قرار زیر می‌باشد:

۱٫تصویب قطعنامه مقابله با گرد و غبار توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد

در سال ۱۳۹۴ با پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران و طی مذاکراتی فشرده و کسب حمایت گروه ۷۷ و چین، قطعنامه‌ای با عنوان «مقابله با طوفان‌های گرد و غبار» به تصویب هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. این قطعنامه ضمن مورد اشاره قرار دادن معضل گرد و غبار در زمینه اسناد «دستورکار توسعه پس از ۲۰۱۵» و سند «تأمین مالی توسعه پایدار» که به طراحی نظام همکاری بین‌المللی و تعیین اهداف و شاخص‌های جهانی و ابزارهای اجرایی لازم برای دستیابی به توسعه پایدار پرداخته‌اند، خواستار انجام اقدامات و برنامه‌های مشخصی از سوی نهادهای مختلف سازمان ملل متحد از جمله برنامه محیط زیست ملل متحد، برای کنترل و کاهش آثار زیانبار این معضل شده است. این قطعنامه برای اولین بار، با به کارگیری ادبیاتی مورد توافق کلیه اعضا جامعه جهانی، این معضل را به رسمیت شناخته و زمینه را برای پیگیری‌های بعدی این موضوع در قالب سایر اسناد و سازمان‌های ذیربط منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم آورده است.

۲٫گنجاندن موضوع گرد و غبار در قطعنامه تالاب‌ها و مدیریت بلایای کنوانسیون رامسر

در دوازدهمین اجلاس کنفرانس اعضاء کنوانسیون رامسر برای حفاظت از تالاب‌ها در ژوئن ۲۰۱۵، جمهوری اسلامی موفق شد تا موضوع گرد و غبار را در کنار سایر بلایای طبیعی، ذیل قطعنامه تالاب‌ها و مدیریت بلایای طبیعی که به دنبال وارد کردن موضوع بلایا در برنامه‌های مدیریتی اکوسیستم‌ها به منظور کنترل و کاهش اثرات مخرب بلایا می‌باشد، بگنجاند و گامی دیگر در راستای تولید ادبیات مورد توافق بین‌المللی در راستای پرداختن به این معضل بردارد. این قطعنامه با پیشنهاد کشورمان، به صراحت و در بندی جداگانه به ضرورت ایجاد همکاری راهبردی بین کنوانسیون رامسر و کنوانسیون مقابله با بیابان زایی به منظور مقابله با پدیده طوفان‌های گرد و غبار اشاره کرده است.

۳٫طوفان گرد و غبار و اسکاپ

کمیسیون اقتصادی و اجتماعی منطقه آسیا اقیانوسیه(اسکاپ) به عنوان بازوی منطقه‌ای سیستم ملل متحد در مسیر تحقق توسعه پایدار، یکی از بسترهای اصلی و مناسب پیگیری امور زیست محیطی می‌باشد. وزارت امور خارجه موفق شد از طریق جلب حمایت سیاسی و فنی دبیرخانه کمیسیون و نیز کشورهای متأثر از پدیده طوفان‌های گرد و غبار، قطعنامه‌ای را در راستای عملیاتی سازی مفاد قطعنامه مصوب مجمع عمومی و نیز سایر ترتیباتی که اسکاپ می‌تواند تمهیدات آن را بر عهده گیرد، به تصویب هفتاد و دومین اجلاس کمیسیون برساند.

در این قطعنامه طوفان‌های گرد و غبار به عنوان چالشی مهم در مسیر تحقق توسعه پایدار کشورها و مناطق متأثر از این پدیده به رسمیت شناخته شده و بر اتخاذ اقدامات عاجل برای مقابله با آن تأکید شده است. همچنین در بند دیگری از این سند از کشورهای عضو و سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای ذیربط خواسته شده تا در همکاری با اسکاپ و در اجرای دستورکار خود، مفاد قطعنامه مقابله با گرد و غبار مجمع عمومی سازمان ملل را که مکمل برنامه کاری کمیسیون است، اجرا کنند.

در ادامه از دبیر اجرایی کمیسیون خواسته شده تا در چارچوب دستور کار موجود این نهاد، موضوع گرد و غبار را به عنوان یک چالش فرامرزی بزرگ به طور ویژه مورد توجه قرار دهد. اهمیت این بند ناظر به امکان زمینه‌سازی برای تدوین برنامه عملی جدی و مجزا در چارچوب برنامه کاری کمیسیون خواهد بود. از دیگر سو شناسایی معضل گرد و غبار به عنوان یک چالش فرامرزی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که بستر لازم برای طرح موضوع در سطح بین‌المللی و جلب توجه مجامع و کنوانسیون‌های ذیربط را فراهم می‌سازد.

علاوه بر این در راستای ایجاد شبکه‌های منطقه‌ای و بین‌ منطقه‌ای به منظور همکاری برای رفع این معضل، دبیر اجرایی اسکاپ موظف است اقدامات و پیگیری‌های لازم را از جمله از طریق مرکز آسیا - پاسیفیک برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا(آپدیم) ترتیب دهد.

۴٫طوفان گرد و غبار و برنامه محیط زیست ملل متحد

با عنایت به اینکه مرجع اصلی صلاحیتدار برای سیاستگذاری و نظارت در خصوص مسئله محیط زیست و نیز تسهیل اجرای بعد زیست محیطی توسعه پایدار در گستره جهانی، برنامه محیط زیست ملل متحد(یونپ) می‌باشد، طرح چالش گرد و غبار در سطوح مختلف سیاستگذاری و اجرایی این برنامه و گسترش سطح همکاری‌ها به سطوح

مختلف منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای و در ارتباط با کنوانسیون‌ها، برنامه‌ها و صندوق‌های مالی مختلف، از اهمیت زیادی برخوردار است.

در این راستا، وزارت امور خارجه طی ماه‌های اخیر تلاش کرده است تا توجه مقامات دبیرخانه برنامه محیط زیست و نیز کشورهای عضو را به موضوع جلب کرده و به طرق مقتضی در اسناد و برنامه کاری برنامه مزبور بگنجاند. طی روزهای اخیر و در قالب دومین مجمع محیط زیست ملل متحد(۲۳-۲۷ می ۲۰۱۶،۳-۷ خرداد ۱۳۹۵) که در کشور کنیا برگزار شده است، وزارت امور خارجه با انجام رایزنی های فشرده و مذاکرات طولانی توفیق یافت تا با کسب حمایت کشورهای متأثر و ذینفع، مسأله گرد و غبار را در مهمترین سند اجرایی برنامه محیط زیست ملل متحد یعنی سند برنامه کاری دوره ۲۰۱۹-۲۰۱۸ بگنجاند. سند مزبور ذیل برنامه «مواد شیمیایی، زباله و کیفیت هوا»، همکاری یونپ با دولت‌ها، صاحبان صنایع و سازمان‌های مردم نهاد در راستای کاهش مواد شیمیایی مضر، زباله‌های خطرناک و آلودگی هوا از جمله در اثر طوفان‌های گرد و غبار را مورد توجه قرار داده است. فعالیت‌هایی که یونپ به طور خاص برای پرداختن به معضل طوفان‌های گرد و غبار اختصاص خواهد داد عبارتند از: اقدامات ناظر به پایش و مدل‌سازی، انتقال دانش، تدوین یک برنامه اقدام راهبردی و هماهنگی بین ذینفعان.

اهمیت تدوین برنامه اقدام راهبردی در این است که برای اولین بار در سطح سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی، جمهوری اسلامی موفق شده است تا موافقت و حمایت لازم به منظور بسیج امکانات فنی، علمی، مالی و سیاسی بین‌المللی را در راستای کنترل این پدیده به دست آورد، در حالی که اکثریت قریب به اتفاق کشورهای غربی که حامیان عمده مالی سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای سازمان ملل هستند، تلاش جدی به عمل آوردند تا مانع از شکل‌گیری و شناسایی این چالش فرامرزی شوند.

در تلاشی دیگر وزارت امور خارجه با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، قطعنامه‌ای را با موضوع خاص گرد و غبار از تصویب مجمع محیط زیست ملل متحد گذراند که ضمن اشاره به قطعنامه‌های مصوب مجمع عمومی و اسکاپ، بر تلاش متمرکز و نظام مند یونپ، برای کنترل و کاهش اثرات این پدیده تأکید کرده است.